Brüt Kar Nedir? Nasıl Hesaplanır?

30.11.2022 

Brüt Kar Nedir? Nasıl Hesaplanır?

Brüt Kar Nedir?

Ticaret faaliyetlerinde bulunan işletmeler için kar, gider, gelir gibi kavramlar büyük önem taşımaktadır. İşletmenin başarılı bir şekilde ilerleyebilmesi ve piyasada ayakta durması için elde ettiği gelirin şirket bünyesindeki giderlerden ve diğer maliyetlerden fazla olması gerekmektedir. Bu sebeple kar ve maliyet dengesinin çok iyi tutturulması gerekmektedir. İşletmeler bu kapsamda maliyet yönetimine dikkat etmeli, brüt kar işlemini doğru hesaplamalıdır.

Brüt kar, ticari faaliyette bulunan bir işletmenin satışları sonucu elde ettiği gelirlerden satılan ürünlerin maliyetlerinin farkının ifade edildiği miktardır. Brüt kar hesaplaması:
• Ürün Satışından Elde Edilen Gelir – Ürün Maliyeti = Brüt Kar

Brüt Kar Marjı Nedir?

İşletmelerin hesaplamasını yaptığı brüt kar miktarını oranla ifade etmek için brüt kâr marjı kavramını kullanırız. Brüt kâr marjı tam anlamıyla şirketin satıştan elde ettiği gelirin ürün maliyetinden ne kadar fazla olduğunun göstergesidir. Kar dediğimizde akla gelen kavramlar birbirinden farklı olabilmektedir, örneğin genel bir kâr marjı ile brüt kâr marjı aynı şeyleri ifade etmezler. Brüt kar dediğimizde gelirlerin maliyetten çıkarılmasıyla elde edilen hesaplama farkını ifade ederken genel kâr marjı ile bu gelir-gider farkının gelire olan oranını ifade ederiz.

İşletmelerin verimliliğini ölçebilmeleri ve mali anlamda ilerlemelerini yakından takip edebilmeleri için brüt kâr marjına dikkat etmeleri büyük önem taşımaktadır.

Gelir Nedir?

Bu bahsettiğimiz kavramlarda sürekli adı geçen gelir kavramını da anlamamız gerekmektedir. Gelir, işletmelerin ürünlerini ve hizmetlerini satmaları sonucunda elde ettikleri maddi kazanç anlamına gelmektedir. Brüt kâr marjı hesaplamalarında gelir hesaplamasının iyi yapılması çok önemlidir. Dikkat edilmesi gereken konulardan biri hem nakit hem de kredi satışlarının eksiksiz dahil edilmesidir. Bir işletmenin elde ettiği gelirler Gelir Vergisi Kanunu kapsamında düzenlenip bu vergiye tabi tutulmaktadır. Bu sebeple satışlardan elde edilen gelirin hepsi işletmenin cebine girmemektedir.

Gelirler amaçlarına, kazanç şekillerine göre türlerine ayrılmaktadır. Ticari faaliyetlerde elde edilen gelir sektöre, aktiviteye ve yasal düzenlemelere göre kendini farklı şekillerde gösterebilmektedir.

Brüt Kar Formülü Nedir?

Brüt kar marjını anlamak için önce brüt kârı öğrenmek ve bu bilgilere göre ilerlemek gerekir. Brüt kâr, bir şirketin toplam satıştan satılan malın maliyeti ya da satılan hizmetin maliyetini çıkardıktan sonra elde edilen tutara verilen isimdir. Aşağıdaki şekilde hesaplanmasın sağlanır:
Brüt Kar = Satışlar - Satılan Ürünlerin Maliyeti
Brüt kar formülü satılan ürün veya hizmetlerin maliyeti malzeme, emek, üretim maliyetleri, nakliye gibi faktörleri içerisinde bulundurur.

Örnek olarak, şirketinizin yılda 1 milyon dolar gelir elde ettiğini varsayalım. Bu dönemde satılan malların maliyeti 600.000 dolar olsun. Yukarıdaki formüle göre brüt kârınız 400.000 dolar olarak belirlenir.

Brüt kar, bir işletmenin yaptığı satışlardan elde ettiği gelir ile bu ürünün satışı gerçekleşinceye kadar olan maliyetinin arasındaki fark ile ifade edilen bir sistemdir. Bu maliyetler içerisinde üretim ve nakliye giderleri birer kalem olarak sayılabileceği gibi işletmenin kirası ve faturaları vb. gibi kalemler de maliyetlere dahil edilebilir.

Brüt Kar Marjı Nasıl Hesaplanır?

Brüt kâr marjı hesaplanırken belirli bir formül kullanılmaktadır. Bu formül sonucunda elde edilen sonuç brüt karın net satışa olan yüzdesini ifade etmektedir. Bu doğrultuda brüt kâr marjı hesaplaması şekildeki formül üzerinden ilerlemektedir:
• (Brüt Kar / Satış Geliri) x 100 = Brüt Kar Marjı

Brüt kâr marjı hesaplamasında ve sonuç olarak ürün fiyatlandırmada önemli noktalardan biri bu hesaplama ile doğru fiyatlandırmanın yapılmasıdır. Piyasanın ve şirketin başarısının gerçekçi bir analizinin yapılması ve ürünlerin, hizmetlerin ve diğer gelir kaynaklarının bu kapsamda düzenli bir planlamasının yapılması şarttır.

Brüt kâr marjı hesaplamasına şekildeki gibi sayısal bir örnek verebiliriz:
- Örnek olarak bir şirketin yıllık karının 500.000 TL olduğunu varsayalım, geliri ise 1.000.000 TL olarak hesaplayalım. Brüt kâr marjı (500.000 / 1.000.000) x 100 = %50 oranında belirlenir. Bu durumda söz konusu şirket elde ettiği gelirlerin %50 kadar miktarını maliyetlere harcıyor demektir.

İşletme Karlılığı Nasıl Bulunur?

İşletmelerin kar oranlarını ve faaliyetleri sonucu başarılı olup olmadıklarını doğru bir şekilde izleyerek yol haritalarını çizmeleri büyük önem taşımaktadır. Verimliliğin ölçülüp yorumlanması ve mali durumların incelenmesi için işletmenin karlılığına dikkat edilmelidir. Bu doğrultuda bir işletmenin kar edip etmediğini ve ne durumda olduğunu ölçmek için bazı kar sınıflandırmaları yapılmaktadır. İşletmelerin en yaygın olarak kullandığı kar ölçme sınıflandırmaları ve genel anlamdaki kar oranları aşağıdaki gibi sınıflandırılabilir:
• Brüt Kar Oranı Hesaplaması
• Faaliyet Karı
• Net Karlılık Oranı
• Özkaynaklar Karlılık Oran Hesaplaması
• Aktif Karlılık Oranı

Bu sınıflandırmadaki kar oranlarının ilgili hesaplamaları yapılır ve şirketin sonuç olarak eline geçen kar miktarı şirketin gider ve başarı durumuyla karşılaştırılarak bir analiz yapılır. Bu analiz doğrultusunda şirketin mali durumu eğer başarılı olmasına yetmiyorsa kar oranlarında ve faaliyetlerde bazı değişikliklere gidilir. Başarılı olması durumunda ise ölçümler doğru ve planlı ilerlediği için yol haritası çizilmiş olur.

Brüt Satış Zararı Nasıl Hesaplanır?

Brüt satış karı ve zararı dediğimiz kavram kendi başına satışlar ile maliyetin farkı anlamına gelmektedir. Bu sebepten dolayı brüt karı nasıl şirketin maliyetleri ve giderleri çıktığında elinde kalan ve işletmenin ayakta durabilmesi için elde edilen bir miktarsa brüt zarar da maliyetlerin satışlardan fazla olması durumunda işletmenin negatife düştüğü durumdur. Brüt satış zararı genel formülü şekildeki gibidir:
• Net Satışlar – Ürün ve Hizmetlerin İşletmeye Olan Maliyeti = Brüt Kar / Zarar

Bu doğrultuda zarara uğrayan bir şirketin bu zararını nasıl hesaplayacağımızı ve formülde nasıl gösterildiğine gelin yakından bakalım:
- Örneğin şirketin ürünlerinden elde ettiği net satışların tutarının 100.000 olduğunu varsayalım. Bu şirketin ürünlerin ve hizmetlerin maliyetine de 200.000 TL ödediğini düşünelim. Bu durumda şirketin brüt kar / zarar hesaplamasını 100.000 – 200.000 = -100.000 şeklinde buluruz. Görüldüğü üzere bu durumda şirket elde ettiğinden daha fazlasını ürünlerin maliyetine harcadığından dolayı negatife düşmekte ve dolayısıyla zarar etmektedir. Brüt satış zararı şekildeki gibi hesaplanabilmektedir.