İrsaliye

28.10.2022 

İrsaliye

İrsaliye Nedir?

İrsaliye, çoğunlukla satıcı kişiler tarafından hazırlanan, satılma işleminin tamamlanması sonucunda elde edilmiş ya da kazanılmış bedelin miktarını içeren bir belgedir. Bu belge içerisinde belirli bilgileri barındırmalı ve bu bilgiler eksik olmamalıdır. Aksi takdirde irsaliye belgesi ne yazık ki geçerliliğini yitirmiş olacaktır.

Rekabetin her geçen gün arttığı günümüzde, irsaliye belgesi resmiyeti ve içerisinde bulundurduğu sistematik bilgilerle öne çıkmaktadır. Bu nedenle irsaliye belgelerine gereken özenin gösterilmesi durumunda karşılık olarak açıklayıcı bir belge ve satılan mal ya da ürünün tutarı hakkında bilgiler elde edilmektedir.

İrsaliye Ne İşe Yarar?

Satışın tamamlanmasının ardından elde edilen İrsaliye, birçok alanda kendini ve faydasını göstermektedir. Bu alanlar;
• Taşıma İrsaliyesi
• İrsaliyeli Fatura
• Sevk İrsaliyesi
-Alış İrsaliyesi
-Satış İrsaliyesi
şeklindedirler.

• Taşıma irsaliyesi, araç sahipleri tarafından taşıyıcı gerçek veya tüzel kişilerden oluşan nakliyecilerin taşıdıkları mallar için hazırlanan belgedir. Bu nedenle içerisinde taşıyıcının adı ve soyadı gibi bilgileri de barındırmaktadır.
• İrsaliyeli fatura, sevk irsaliyesi ve faturanın yerine geçerek oluşturulup, hazırlanan belgedir. İçerisinde birçok bilgiyi barındırmanın yanı sıra KDV oranını da bulundurur.
• Sevk irsaliyesi, satılma işlemi bitmiş ya da halihazırda satılan bir malın bir adresten diğer adrese naklinde düzenlenen ve içeriğinde iletilen malın konusu ve malın kime ait olduğu gibi bilgiler bulunan belgelerdir.
- Alış irsaliyesi, adından da anlaşılabileceği üzere, satın alınan mal ya da hizmetin sonucunda satıcı kişinin kestiği belgelerdir.
- Satış irsaliyesi, satılan malların sevkiyatı esnasında sevk irsaliyesi kayıtlarını düzenleyen ve takip eden bölümdür.
Bu veriler göz önüne alındığında irsaliyenin içerisindeki bilgilerin taraflar (alıcı, satıcı, taşıyıcı vs.) adına kolaylık sağladığını söylemek yerinde olacaktır. Aynı zamanda resmiyeti nedeniyle sistematik oluşu da kafa karışıklığını önlemeye yardımcı olmaktadır.

İrsaliye ve Fatura Arasındaki Fark Nedir?

İrsaliye ve fatura birçok kişi tarafından sıkça karıştırılan iki kavramlardır. Bu nedenle bu iki kavram arasındaki farklara geçmeden önce tanımlarına kısa bir göz atmak çok daha yerinde bir hareket olacaktır.

İrsaliye, bedel tutarını gösteren ve satış sonucu malı satan kişi tarafından hazırlanan belgelerdir.

Fatura, ürün ya da hizmeti satan kişi tarafından veya hizmeti sağlayan şirket sahibi tarafından alıcıya verilen ticari vesikalardır.

Tanımlarına bakıldığında her ne kadar benzer gözükseler de bu iki kavram birbirlerinden oldukça farklıdırlar. Bu durumu daha net açıklayacak olursak, faturalar üzerinde ürünün satılma tarihi veya tutarı gibi bilgiler bulunurken sevk irsaliyesinde bu bilgiler yer almamaktadır. Bu nedenle bu iki belgenin birbirlerinin yerine geçebilmeleri imkansızdır.

Fatura ve irsaliyeyi aynı iki kavram gibi düşünmek hatalı bir davranıştır.

İrsaliye Nasıl Düzenlenir?

İrsaliyelerin kendilerine has düzenlenme şekilleri bulunmaktadır. Örneğin; sevk irsaliyesi, ürünün taşınması durumunda satıcı tarafından düzenlenir. Bu düzenleme, en az 3 nüsha olacak şekilde yapılır ve nüshaların 2 tanesi ürünü taşıyan taşıtta bulunur. Ayrı olarak irsaliyeler düzenlenme esnasında içerisinde ürünün miktarı, cinsi, fiyatı, tutarı gibi bilgileri de içererek kapsamlı bir şekilde oluşturulur. Bunların yanı sıra irsaliye düzenlenirken, irsaliye ve faturanın farklı kavramlar olduğu ve gerekli işlemler varsa bunun üzerine düşünüldükten sonra yerine getirilmesinin daha iyi olacağı unutulmamalıdır.

Bu veriler göz önüne alındığında irsaliyeler nüsha sayısından içerisinde bulundurduğu bilgilere kadar önem taşıyan ve dikkat gerektiren unsurlardandırlar.

İrsaliye Neden Önemlidir?

Birçok unsura sahip olan; sevk, taşıma irsaliyeleri ve faturalı irsaliyeler içerilerinde adlarına özgü bilgiler barındırmaktadırlar. Bu bilgiler alıcı, satıcı ve taşıyıcı için açıklayıcıdırlar ve bu durum da irsaliyeleri oldukça önemli kılar.

Ticari bir belge olan irsaliye satıcıdan yola çıkan ürünün alıcıya ulaştığının ve bu teslim işleminin gerçekleştiğinin bir kanıtıdır. Bu nedenle irsaliye muhasebe konumunun gözünden de önemli bir evrak olarak görülür.

Tüm bu veriler göz önüne alındığından irsaliyenin ticari açıdan oluşabilme ihtimali olan birçok karışıklığı önleyebileceğini düşünmek yanlış olmayacaktır.

İrsaliye Nereden Alınır?

İrsaliye ibaresinden ürünün teslim tarihi ve irsaliye numarasına kadar bilgileri içinde barındıran irsaliyeler çeşitli matbaalar sayesinde basılabilir. Peki, çeşitli matbaa derken ne denilmeye çalışılmıştır?

İrsaliyeler ticari belge olması ve karışıklığı önlemesiyle bilinen resmî belgelerdir. Bu nedenle her matbaa kuruluşunda basılması mümkün değildir. İrsaliyeler -Örneğin, sevk irsaliyeleri- Maliye Anlaşmalı Matbaa sıfatına sahip olan matbaalar tarafından basılabilmektedirler.

Bu bilgilere bakıldığında irsaliyelerin resmi ticari belgeler oldukları ve bu nedenle irsaliye temini aşamalarına da gereken resmiyet ve özenin gösterilmesi gerekmektedir.

İrsaliyeli Fatura Normal Fatura Yerine Geçer Mi?

İrsaliyeli fatura içerisinde bilgi ve çeşitli ibareleri barındırmasıyla normal faturada bulunması gereken tüm bilgileri içermektedir. Bu durum irsaliye faturayı oldukça önemli bir evrak konumuna getirir.

En az 3 nüsha şeklinde düzenlenen irsaliyeli faturanın 2 adedinin taşıyıcıya geriye kalan nüsha ise Maliye Bakanlığı Gelirler Genel Müdürlüğü Vergi İstihbarat Şubesi’ne teslim edilir.

Tüm bu veriler analiz edildiğinde irsaliyeli faturanın aynı zamanda fatura özelliğinin taşıdığı sonucuna varmak yanlış olmayacaktır.

Hangi Durumlarda Sevk İrsaliyesi Kesilmez?

Sevk irsaliyesi kendine özgü bazı durumlarda kesilme ihtiyacı doğurmaz, bu durumlara geçmeden önce sevk irsaliyesi tanımına kısa bir göz gezdirmek mantıklı olacaktır. Sevk irsaliyesi, satış işlemi tamamlanmış ya da satılmak üzere olan bir ürünün, teslim edileceği adrese nakliyesinde ya da iş yerleri arası taşınmasında satıcı ya da mükellef tarafından düzenlenip oluşturulan belgedir. Bu belgelerdeki seri veya sıra numaraları eksik olması durumu Muhasebe Suçu sayılmaya kadar gidebilir. Bu nedenle sevk irsaliyesinin ne zaman kesilip kesilmeyeceğine dikkat etmek oldukça kritiktir.

Sevk irsaliyeleri alıcının aldıkları ürünü kendilerinin taşıması veya naklettirmesi halinde eğer ürünlerin satış fişi veya faturası bulunuyorsa sevk irsaliyesinin kesilmesine gerek kalmamaktadır.

Bu unsurlara dikkat edilmesi durumunda süreçler daha pratik ve karışıklığa uğramadan çözülebilmektedirler.

E-irsaliyede Fiyat Yazar Mı?

E-irsaliye, kâğıt üzerindeki irsaliyeyle aynı belirli özelliklere sahip olan fakat farklı olarak yalnızca dijital ortamda düzenlenen elektronik bir belgedir. Bu belge içerisinde;
• İrsaliyeyi oluşturan kurum ya da kuruluşun bilgilerini
• Alıcının bilgilerini
• Sevk tarihini
• Düzenlenme tarihi ve belge numarasını
barındırmaktadır.

Peki, e-irsaliye içerisinde yukarıdaki içeriklerden farklı olarak fiyat bilgisini barındırır mı?
Mevzuat açısından bakıldığında böyle bir zorunluluk olmamakla beraber sistemsel olarak düzenlenen e-irsaliyelerde ürünlerin fiyat bilgilerinin de bulunması mümkündür. Bu nedenle fiyat yazar mı sorusunun cevabının koşullara bağlı olduğu gözlemlenmektedir.

Sevk İrsaliyesine Bağlı Fatura Düzenleme Tarihi Nedir?

Vergi Usul Kanununun 230.maddesinin 5.bendi uyarınca taşıyıcının yanında bulundurması zorunlu olan sevk irsaliyesinde, tanzim tarihi ve fiili sevk tarihleri yer almak zorundadır. Bu tarihler ayrı ayrı yazılırlar aksi takdirde tarihler ayrı ayrı düzenlenecektir.

Peki, farklı bir durumda sevk irsaliyesine bağlı fatura düzenleme süreci nasıl olacaktır?
Sevk irsaliyesinde tanzim tarihi ile sevk tarihi arasındaki gün farkının ay değişikliğine yol açması hâlinde buna bağlı fatura düzenlenme süresi, sevk irsaliyesinin düzenlenme tarihinden itibaren azami 7 günün esas alınacak şekildedir.

İrsaliyede Bulunması Gereken Bilgiler Nelerdir?

İrsaliye içerisindeki bilgiler irsaliyenin resmiyeti adına oldukça önemlidir. Eksik bir bilgi olması durumunda irsaliye geçerliliğini yitirebilmektedir.

Peki, irsaliye tiplerine göre bu bilgiler nelerdir?
Sevk İrsaliyesi;
• Sevk irsaliyesi ibaresi
• Gönderilen ürünün cinsi ve miktarı
• Düzenleyenin imzası
• Teslim alan kişinin imzası
• İrsaliyeyi düzenleyen mükellefin- bilgiler

İrsaliyeli Fatura
• İrsaliyeli fatura ibaresi
• Maliye Bakanlığı klişesi veya noter tasdiki
• Ürün ya da hizmetin cinsi, miktarı, fiyatı
• Düzenlenme tarihi ve saati
• Müşteri bilgileri
• Düzenleyen kişinin bilgileri

Taşıma İrsaliyesi
• Taşıma irsaliyesi ibaresi
• Maliye Bakanlığı klişesi veya noter tasdiki
• Mükellefin bilgileri
• Ürünün cinsi ve miktarı
• Aracı süren kişinin bilgileri
• Taşıma ücretinin tutarı

Bu bilgilerin hem alıcı hem de satıcı için önemi oldukça büyük olmaktadır ve bu nedenle eksiksiz bir şekilde doldurulmaları gerekmektedir.