Patent Nedir? Nasıl Alınır?

07.11.2022 

Patent Nedir? Nasıl Alınır?

Patent Nedir?

Patent, bir ürünün buluşuna imza atan kişi ya da kişilerin, ürettikleri ürünü 3.kişilerden; üretme, kullanma, satma veya ithal konuları açısından korumaya hakkı olan resmî belgedir. Buluş sonucu ortaya çıkan ürünlerin tamamı patent alma hakkına sahiptir. Patent alınması sonucunda, patentin sahibi olan kişi ya da kişiler buluşuna imza attıkları ürünün tüm haklarının mutlak sahipleri olurlar.

Peki, neden patent alınmalıdır?
Patentin alınmasının temel nedeni, patentin birçok açıdan faydalar sağlamasıdır. Üretimi tamamlanmış ürünün beraberinde getirebileceği olası fırsat kapılarını patent sahiplerine sunan patentler, özellikle üretim sektöründe olmak üzere birçok alanda büyük bir öneme sahiptir. Bu nedenle üretilmiş bir ürünün patentinin alınması birçok kişi, kurum ya da kuruluşlar için elzemdir.

Patent Belgesi Nedir?

Patent belgeleri, yenilik ve sanayiye uygulanabilir olma gibi niteliklere sahip olan resmî belgelerdir. Bu resmî belgeler, 3 ayrı kategoride incelenmektedirler. Bunlar;
• İncelemeli Patent
• İncelemesiz Patent
• Faydalı Model
şeklindedirler.

İncelemeli patent, uluslararası bir kapsamda, üzerine araştırılması yapılmış, daha sonra gerekilen diğer inceleme süreçlerinden geçmiş, yeni ve sanayiye uygulanabilir niteliklere sahip buluşlara verilen resmi koruma belgesidir.

İncelemesiz patent, nitelikleri açısından değerlendirilmeye alındığında patent başlığı altında alınsa da tescil konusunun gerçekliği ve faydası devlet tarafından ne yazık ki garanti edilememekte olan patent türüdür.

Faydalı model, faaliyetleri sanayi içerisinde kullanılması mümkün olan buluşların patentlenmesidir.

Yukarıda çeşitlerine açıklık getirilen patent belgeleri, bahsedilen özelliklerinin yanı sıra belirli geçerlilik sürelerine de sahiptirler. Bu unsurlar ise sonuç olarak patent belgelerini titizlik gereksinimi doğuran ve sistematik hedeflere sahip belgeler yapmaktadırlar.

Patent Belgesi Nereden ve Nasıl Alınır?

Patent belgesinin nereden ve nasıl alınacağı sorularının cevapları telif hakları kapsamında gözler önüne serilmektedir.

Peki, Türk Patent Enstitüsü’ne başvuru yapılmasının ardından patent belgesi nasıl alınır?
Öne sürülen buluşun öncelikle, uzman bir patent vekili tarafından bir ön araştırmaya tabi tutulması gerekir. Bu esnada vekil buluşu tasdikler ise buluşu yapılan ürünün detaylı belge ve resimlerini ele alır. Hemen ardından patent vekili, buluşu yapılan ürünü açıklayan bir patent tarifnamesi yazar ve ürünü de gerekli kişiye yollar. Ürünün buluşuna imza atan kişi gerekirse tarifnamede eksiltmeler veya eklemeler yapabilir. Bu işlemler tamamlandığında gözler patent başvurusuna çevrilir.

Türkiye’de telif hakları kapsamı da göz önüne alındığında patent belgesi başvuruları Türk Patent Enstitüsü’ne yapılmaktadır. Böylece patent başvuru süreci tamamlanır ve sonuç üzerinde bekleyişler başlar.

Tüm bu unsurlar, göz önüne alındığında patent belgesinin başvuru sürecinin müthiş bir özenle tamamlanması gerektiğinin altı çizilmektedir.

Patent Sorgulama Nasıl Yapılır?

Patent sorgulaması yapılması adına çeşitli unsurlara başvuru yapılabilmektedir. Bu unsurlardan en öne çıkanı, patent uzmanlarıdır. Patent uzmanları sorgulanması istenen ve buluşuna imza atılan ürünün benzerlerini ya da aynılarını derin ve detaylı bir şekilde araştırırlar.

Peki, bu araştırmalar ne işe yarar?
Patent uzmanlarının yürüttükleri bu derin araştırmalar, ürünün buluşuna imza atan kişi ya da kişilerin haklarını elde edebilmelerini sağlamaktadır. Bu sayede her ne kadar kâr açısından bakıldığında olumlu sonuçlar ortaya koymakta olsa da aynı zamanda ortaya konulmakta olan emeğin karşılığını alma konusunda da buluş sahipleri güvenilir adımlar atabilmektedirler. Bu nedenle, başvuru dilekçesinin hemen ardından bir patent uzmanına danışma kararı yanlış olmamaktadır ve oldukça yerinde bir karardır.

Patent Başvurusu İçin Gerekli Evraklar

Yukarıda bahsedilen patent başvurusunun içerdiği bir diğer unsur ise evraklardır. Bu evraklar patent başvurusu adına teknik dosya oluştururken gerekli niteliğe sahip unsurlardır.
Peki, bu evraklar nelerdir görelim:
• Başvuru Formu
• Buluş Özeti
• Buluşu açıklayan tarifname
• Atıflar içeren fotoğraflar
• Patent tesciliyle korunması talebinde bulunulan geliştirmenin bilgilerini içeren istemler
• Vekaletname
Buluşun konusunu ve tasarım aşamalarında yaşanan süreçleri buluş özeti ve tarifname ile detaylı bir şekilde açıklamak gerekmektedir. Bu detaylı açıklamanın belgelenmesinin hemen ardından bahsedilen süreçleri yansıtan fotoğraflar da belgelere eklenerek başvuru süreci sağlamlaştırılmalıdır.

Tüm bu evrakların toplanmasının ardından, patent başvurusu başarıyla yapılmış ve buluşuna imza atılan ürünün haklarına sahip olmaya gittikçe yaklaşılmaya başlanmıştır.

Patent Almak Ne Kadar Sürer?

Buluşlara imza atan kişilerin uğradıkları ikinci durak olan patentler, üreticilere birçok açıdan avantaj sağlamaktadır. Bu nedenle insanlar buluşunu yaptıkları ürün ya da unsurların birçok kapsamlı haklarını da kendileri üzerine almak istemektedirler.

Peki, başvurusu yapılan patentlerin resmi olarak alınması ne kadar sürer?
Birçok kişinin de merak ettiği patent alma süresi, patent alma sürecinin en önemli kısımlarından biridir. İncelemeli patent başvuruları, detaylı süreçleri ve incelemeleri nedeniyle 30 ile 40 ay içerisinde elde edilmektedir.

Patent Almanın Avantajları Nelerdir?

Yukarıdaki başlıklarda bahsi geçen avantajlar, patentin asıl önemini ortaya koymaktadırlar. Peki, bu avantajlar nelerdir?
• Ürünlerin buluşuna imza atan kişilerin yeni buluşlar yapma açısından teşvik edilmesini sağlar.
• Buluşu yapılan ürünler teknik gelişimleri ilerletir.
• Patenti alınan ürün sosyal ilerlemeye katkı sağlar.
• Buluşuna imza atılan ürünün satışı, pazarlaması, çoğaltılması ve benzerinin üretimi gibi alanlarda ayrıcalıklar sağlar.
• Yaratıcılığın artmasını hızlandırır.
Buluşuna imza atılan ürünü birçok açıdan korumakla yetinmeyip aynı zamanda birçok açıdan da avantaj sağlayan patentler, alınması zaruri ve kâr getiricidir.

Patent Geçerlilik Süresi

Patentlerin geçerlilik süresi buluşlara imza atan kişileri ilgilendiren bir diğer husustur. Patentler çeşitli sebepler nedeniyle geçerliliğini kaybedebilmektedir. Bunlar;
• Patentin sahibi olan kişinin hakkından vazgeçmesi
• Yıllık ödenmesi gereken ücretlerin ve ek ücretlerin verilen süre zarfları içerisinde ödemesinin yapılmaması
Şeklindedirler.

Bu sebeplerin arasında bulunan ve en önemlisi olarak adlandırılabilecek bir diğer sebepse patentin geçerlilik süresinin dolmasıdır. Patentlerin bahsedilen geçerlilik süreleri çeşitlerine göre farklılık göstermektedirler. Bunlar aşağıdaki gibidir;
İncelemeli Patent: 20 yıl
İncelemesiz Patent:7 yıl
Faydalı Model Belgesi:10 yıl
Yukarıda sıralanan süreler sonunda patentler geçerliliğini kaybederek buluş sahiplerini haklardan mahrum bırakmaktadır.

Patent Enstitüsünün Görev Alanları

Patent Enstitüsü birçok alanda göreve sahiptir. Bunlar aşağıdaki gibilerdir;
• Zorunlu olan lisan işlemlerinde arabuluculuk faaliyetlerini yerine getirir. Mahkemelerde bilirkişilik rolünü üstlenir.
• Patentleri ve faydalı modelleri ilgilendiren hakların korunmasını sağlar.
• Devir ve lisan anlaşmaları ile alakalı tescil ve kayıt yapar.
• Buluşların takibini yapar.
• Avrupa Birliği ve diğer uluslararası kuruluşlarla ilişkileri yürütmektedir.
• Dokümantasyon merkezleri oluşturur.
• Sınai mülkiyet hakları ile alakalı yayınlar, bilgilendirmeler ve eğitim organizasyonları yapar.
Yukarıda sıralanmış maddelere bakıldığında Patent Enstitüsünün görevlerinin tek bir alanla sınırlı kalmadığını ve kendisini birçok alanda etkin bir şekilde gösterdiği gözlemlenebilmektedir.

Patentlenebilirlik Şartları Nelerdir?

Patentlenebilirlik kriterleri arasında hayata geçirilen/geçirilmiş buluşun daha önce ortaya atılmamış ve denenmemiş olması gerekmektedir. Bu buluş sanayide uygulanabilir veya kullanılabilir nitelikte olmalıdır. Kriterlerin karşılanması durumunda ilgili kişi/kurum patent almaya hak kazanabilmektedir. Patentlenebilirlik kriterleri 3 başlık altında toplanmıştır. Bunlar;
• Yenilik
• Buluş Basamağı
• Sanayide Uygulanabilirlik

Patentle Korunamayacak Durumlar Nelerdir?

Patentle korunamayacak birçok durum bulunmaktadır. Bu durumlar uzmanlık ve bilgi gerektirmektedir. Patentle korunamayacak bazı durumlar;
 Doğada var olan fakat henüz keşfedilmemiş olan nesneler keşfedilmesiyle değil bir maddenin ortaya çıkmasında kullanılıp problem çözmeye yaradığında patentlenebilmektedir.
 Bilimsel teoriler hayata geçirilmedikçe ve üretilmedikçe patentlenememektedir.
 Matematiksel yöntemler soyut olması sebebiyle patentlenememektedir. Ancak bu yöntemlerin kullanılarak bir cihaz üretilmesiyle patent alınabilmektedir.
 Kişinin zihinsel olarak bir efor sarf etmesini gerektiren oyun veya yeni bir dil öğrenimini geliştiren yöntemler patentlenememektedir. Ancak oyun oynamak veya yeni bir dil öğrenmeye yarayan bir cihaz geliştirilirse bu noktada patent alınabilmektedir.
 Bir bilgisayar programı tek başına patent alma hakkı tanımaz fakat bu program bir cihaz ile birlikte patent almaya hak kazanabilmektedir.
 Sanatsal bir nitelik taşıyan her çıktıya patent verilmemektedir. Ancak bir çanta üzerine desen uygulayan bir cihaza patent verilebilmektedir.

Hangi Ürünlere Patent Verilir?

Patentler, yeni ve faydalı bir ürünün icadı veya bir buluşun yenilikçi bir şekilde geliştirilmesiyle elde edilen haklardır. Patent hukuku, üretim yöntemleri, makine ve cihazlar, kimyasal bileşikler, ilaçlar, tıbbi cihazlar, bilgisayar yazılımları, elektronik aletler ve daha pek çok farklı ürün ve teknoloji için uygulanabilir.

Ayrıca, bir ürünün patente uygun olabilmesi için bazı kriterleri sağlaması gerekir. Bu kriterler şunlardır:
Yenilik: Patent başvurusunda bulunulan ürün, daha önce herhangi bir yerde açıklanmamış olmalıdır.
Teknik etkililik: Patent başvurusunda bulunulan ürün, teknik bir sorunu çözüyor veya bir işlevi yerine getiriyor olmalıdır.
Endüstriyel uygulanabilirlik: Patent başvurusunda bulunulan ürün, bir endüstriyel sektörde uygulanabilir olmalıdır.
Yeterli açıklama: Patent başvurusunda bulunulan ürün, yeterli bir şekilde açıklanmalıdır ki, başkaları da benzer bir ürün geliştirebilsin.
Patentler, yenilikçi fikirlerin korunmasını ve ürünlerin ticarileştirilmesini sağlayarak, teknolojik ilerlemeyi teşvik ederler. Bu nedenle, birçok farklı sektörde ürün geliştiricileri, patent başvurusunda bulunarak fikri mülkiyet haklarını koruma altına alırlar.

Patent Örnekleri Nelerdir?

Patentler, bir icadın veya keşfin, belirli bir süre boyunca sadece sahibine ait olduğu bir hak belgesidir. Patentler, genellikle sanayi, teknoloji, tıp ve tarım gibi birçok sektörde kullanılır.

Patent örnekleri şunları içerebilir:
Bir yazılım veya uygulamanın patent edilmesi, özellikle yeni ve yararlı bir işlevi olanları.
Yeni bir alet veya makinenin patent edilmesi.
Kimyasal bir bileşiğin patent edilmesi, özellikle yeni bir ilaç veya tarım ürünü olması durumunda elektronik bir cihazın patent edilmesi, örneğin bir telekomünikasyon cihazı veya bir medikal cihaz.
Bir iş sürecinin patent edilmesi, özellikle verimliliği artıran bir işlem.
Yeni bir tasarımın patent edilmesi, özellikle bir ürünün şekil ve görünümü açısından estetik açıdan farklı olması durumunda.
Biyoteknolojik bir keşfin patent edilmesi, örneğin bir DNA dizisinin tanımlanması.