Yabancı Yatırımcılar İçin Teşvikler

19.09.2022 

Yabancı Yatırımcılar İçin Teşvikler

Yatırım, bir kaynaktan gelir elde edebilmek için kaynağın kullanımı olarak tanımlanmaktadır. Yatırım, iş piyasasında önemli yer kaplayan terimlerdendir. Özellikle günümüz koşullarında yatırımı yapan yabancı kişi veya kurumların artması için teşvikler bulunmaktadır. Ancak teşviklerin anlaşılabilmesi için yabancı yatırımcı tanımının özümsenmesi gerekmektedir.

4857 sayılı Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu’nda yabancı yatırımcı için, Türkiye’de doğrudan yatırım yapan, yabancı ülkelerden herhangi birinin vatandaşlığına sahip olan gerçek kişiler ile yurt dışında ikamet eden Türk vatandaşlarını, yabancı ülkelerin kanunlarına göre kurulmuş tüzel kişileri ve uluslararası kuruluşları ifade eder. Teşvik ise, yatırımcının ülkedeki ticari faaliyeti sağlamak için yatırım yapmak için kullanılan yetkidir.

Yabancı yatırımcı için teşviklere bakıldığında, Türkiye vatandaşlığı olmayan ve herhangi bir ülkenin vatandaşlığında olan kişiler ile Türkiye vatandaşı olmasına rağmen yurt dışında ikamet eden kişilerin ülkedeki ticari ağın hareketlenmesi ve ülkeye ekonomik faydanın sağlanması için öne çıkan teşviktir.

Yabancı Yatırımcılar İçin Devlet Teşvikleri Nelerdir?

T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın sayfasında Yatırım Teşvik Uygulamaları adı altında yayımlanan paylaşımda, Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü’nün ulusal veya uluslararası sermayeye sahip olan firma ve kuruluşların ülkemizdeki yatırım projelerine teşviki için 4 temel teşvik programı sunduğu belirtilmiştir. Yabancı yatırımcılara sunulan teşvikler şu şekildedir:
● Genel Yatırım Teşvik Uygulamaları
● Bölgesel Yatırım Teşvikleri
● Strateji Yatırım Teşvikleri
● Proje Bazlı Yatırım Teşvikleri olarak listelenebilir.

Detaylara bakıldığında genel yatırım teşvik uygulamaları, yabancı yatırımcının yatırım yapacağı bölgeye bakılmadan, yabancı yatırımcının alacağı makine ve ekipmanlarda vergi muafiyetini içerir.
● KDV İstisnası
● Gümrük Vergisi Muafiyeti

Bölgesel yatırım teşvik uygulamaları, yabancı yatırımcının bölgesel bazda daha az gelişmişlik gösterdiği bölgelere yapacağı yatırımlar için yüksek teşvikleri ifade etmektedir.
Bölge 6 Teşvikleri:
● Gümrük Vergisi Muafiyeti
● KDV İstisnası
● Kurumlar Vergisi İndirimi
● Sosyal Sigortalar Prim Desteği (İş Veren Payı)
● Arazi Tahsisi (Orta-Yüksek Teknoloji Ürün Teşvikleri)
● Faiz Oranı Desteği (Öncelikli Teşvikler) olarak listelenebilir.

Stratejik yatırım teşvik uygulamaları, yabancı yatırımcıların ithalat oranı yüksek alanlarda yaptıkları yatırımlar için yüksek teşviklerdir.
Stratejik Yatırım Teşvikleri:
● Gümrük Vergisi Muafiyeti
● KDV İstisnası
● Kurumlar Vergisi İndirimi
● Sosyal Sigortalar Prim Desteği (İş Veren Payı)
● Arazi Tahsisi
● Faiz Oranı Desteği
● KDV İadesi olarak listelenebilir.

Proje bazlı yatırım teşvik uygulamaları ise, ülkemiz için kritik öneme sahip alanlarda yabancı yatırımcının yapacağı yatırımlar için terzi usulü teşviklerdir.
Proje Bazlı Yatırım Teşvikleri ise şöyledir;
● Hibe Desteği
● KDV İstisnası
● Gümrük Vergisi Muafiyeti
● Kurumlar Vergisi İndirimi
● Sosyal Sigortalar Prim Desteği (İş Veren Payı)
● Gelir Vergisi Stopajı Desteği
● Nitelikli Personel Desteği
● Enerji Desteği
● Faiz Oranı Desteği
● Sermaye Katkısı
● Arazi Tahsisi
● Altyapı Desteği
● Alım Garantisi
● İzin/Ruhsat/Lisans Süreçlerinde Kolaylık
● KDV İadesi

Yabancı Yatırımcılar İçin Sunulan Teşvikler Nasıl Alınır?

T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın yayınladığı bildiriye göre, 2 Temmuz 2018 tarihi itibariyle yeni yapılacak olan yatırımlara ilişkin teşvik belgelerinin düzenlenmesine dair tüm müracaatlar ve yabancı yatırımcıların Türkiye’de işletecekleri, kuracakları şirket veya şubelerin bakanlığa yaptıkları bildiriler Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü tarafına yöneltilerek, E-TUYS isimli internet adresinden sağlanabilmektedir.

Teşviklerden faydalanmak isteyen yabancı yatırımcılar yetkilendirme talepleri için başvuru belgelerini Elektronik Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Bilgi Sistemi Yetkilendirme İşlemi Başvuru Usûl ve Esasları’nı dikkate alarak, Kayıtlı Elektronik Posta (KEP) üzerinden Genel Müdürlüğü’nün KEP adresine gönderilmektedir. Yapılan başvurunun yetkilendirilmesi talebinin Genel Müdürlüğü’ne iletilmesinin ardından gerekli incelemeler yapılmaktadır.

İncelemeler sonucunda E-TUYS sayfasından işlem yapma yetkisi bulunan yetkili kişi veya kurumlar sisteme giriş yaparak sunulan teşvikler için başvurularını ve işlem adımlarını başlatabilmektedirler. E-TUYS adresinde yapılabilecek adımların doğru şekilde olabilmesi için kılavuzun incelenmesi veya ODS Danışmanlık hizmetinden faydalanılması önerilmektedir.

Ayrıca E-TUYS üzerinden yabancı yatırımcılar yatırım teşvik belgesi alabilmektedirler. Teşvik belgesi alma işlemi 5 adımda gerçekleşmektedir.
1. adım - Yetkilendirme: Sisteme giriş yapan yabancı yatırımcı başvuru evrakları ile birlikte Genel Müdürlüğü’n KEP adresine yönlendirilir.
2. adım - Yetkilendirme teyit e-postası: Yabancı yatırımcının başvuru yapacağı evraklarda yer alan e-posta adresine yetkilendirilme yapıldığına dair teyit e-postası gönderilir.
3. adım - Kullanıcının yatırımcı bilgilerini güncellemesi: Yetkilendirilen yabancı yatırımcının, yatırımcı bilgilerini E-TUYS üzerinden Yatırımcı Bilgileri Kılavuzu’nda belirtildiği gibi, adımları takip ederek güncellemesi ve bakanlığın onayına sunması beklenir.
4. adım - Yatırımcı bilgilerinin onaylanması: Yabancı yatırımcının bilgilerini güncellemesinin bakanlık tarafından incelenmesi, yapılan güncellemenin onaylanması gerçekleşir.
5. E-TUYS üzerinden Teşvik Belgesi Müracaatı: Yeni teşvik belgesi müracaatının yetkilendirilmiş yabancı yatırımcı tarafından E-TUYS’ta yer alan Teşvik Belgesi Kılavuzu’na uyularak, belirtilen işlem adımları ile gerçekleştirmesi ve bakanlığın onayına sunulmasıdır.
Bakanlığın onaylamasıyla birlikte yabancı yatırımcılar teşvik belgesi alabilmektedirler.

Yabancı Yatırımcılar İçin Sunulan Teşvikleri Alabilmek İçin Hangi Belgeler Gereklidir?

Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu Uygulama Yönetmeliği’nin Üçüncü Bölüm’ünde yer alan ‘Müracaatta Aranacak Belgeler’ kısmında, Türkiye’de yetkili kurum ve kuruluş kurmak için belirli belgelerin bakanlığa iletilmesi ve bakanlığa müracaat edilmesi gerektiği belirtilmektedir.
Bakanlığın sunduğu teşviklerden yararlanabilmeleri için yabancı yatırımcılarda istenilen belgeler şunlardır:
● Teşvik için başvuru formu.
● İrtibat bürosunun yürüteceği işlemler bulunmaktadır. Bu işlemlerin kapsamını belirten ve büronun ticari faaliyeti gerçekleştirmeyeceğini belirten beyanname. Bu beyannamenin yanı sıra yabancı yatırımcı veya yabancı yatırımcının imza yetkilisinin beyannameyi imzaladığını gösteren, imza yetkisini gösteren belge.
● Yabancı yatırımcıların şirket veya kurumuna ait, ilgili Türk Konsolosluğun bilgisi dahilinde veya Lahey Devletler Özel Hukuku Konferansı’na binaen hazırlanmış olan Yabancı Resmi Belgelerin Tasdiki Mecburiyetinin Kaldırılması Sözleşmesi’nin içerdiği hükümlerin tasdik edildiğini gösteren Faaliyet Belgesi.
● Yatırım yapacak olan yabancı yatırımcıya ait şirket, kurum veya işletmelere dair Faaliyet Raporu veya bu şirketlerin bilançosunu gösteren, gelir tablosunun yer aldığı belge.
● Yabancı yatırımcıların işlemlerini irtibat bürosunda yürütmekle görevlendirilen kişiye verilen yetki belgesi.
● Yabancı yatırımcıların işlemlerini irtibat bürosunun kuruluş işlemlerinin herhangi bir başka kişi aracılığı ile sağlanması halinde vekaletname.
Teşvik için yabancı yatırımcıların gönderdiği başvuru belgeleri ve irtibat bürosunun faaliyeti boyunca Genel Müdürlüğe sunulan belgelerin aslının ibraz edilmesi durumunda, belgelerin bir örneği de Genel Müdürlük tarafından onaylanır. Onaylanan belgeler başvuruyu sağlayan kişiye iade edilir.

Devlet Yabancı Yatırımcılara Hangi Konularda Teşvik Veriyor?

Devletin yabancı yatırımcılara sunmuş olduğu belirli teşvikler bulunmaktadır. Ancak bunlara dair belirli alternatifler ve konu başlıkları bulunmaktadır. Devletin yabancı yatırımcıya sunduğu teşvikler temelde 4 konu başlığı altında toplanmaktadır.

Bu teşviklere ilişkin detaylı bilgi T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın Yatırım Teşvik Sistemi’nde detaylı incelenmektedir. Ancak 15.06.2012 tarihinde 2012/3305 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe giren teşvik sisteminin 4 farklı uygulama alanında etkinlik gösterildiği bildirilmektedir. Bunlar;
● Genel Teşvik Uygulamaları,
● Bölgesel Teşvik Uygulamaları,
● Öncelikli Yatırımların Teşviki,
● Stratejik Yatırımların Teşviki şeklindedir.

Konuya ilişkin teşviklerin destek unsurları ise şunlardır:
● KDV İstisnası.
● Gümrük Vergisi Muafiyeti.
● Vergi İndirimi.
● Sigorta Primi İş Veren Hissesi Desteği.
● Sigorta Primi İşçi Hissesi Desteği.
● Faiz veya Kar Payı Desteği.
● Yatırım Yeri Tahsisi.
● KDV İadesi.