Ürün Yaşam Eğrisi Nedir? Aşamaları Nelerdir?

 

Ürün Yaşam Eğrisi Nedir? Aşamaları Nelerdir?

Ürün Yaşam Eğrisi

Yaygın olan İngilizce adı product life cycle olan ürün yaşam eğrisi yani yine İngilizcesine dayanan kısaltmasıyla PLC, ürünün tüketicilere tanıtıldığı andan piyasa üstünde eskimiş olduğu zamana kadarki süreyi ifade eder. Bunu bir örnekle açıklayacak olursak, Apple markasının ortaya koymuş olduğu ilk iPhone ile günümüzde çıkan bir iPhone modelini düşünelim. Bu bağlamda bu iki ürünün arasındaki fark, aynı modelin devamı olsa bile benzerliklerinden çok daha fazla olacaktır. Bununla beraber günümüzde artık hiç kimse iphonenun ilk modelini almaya yeltenmeyip herkes son modelini almaya çalışmaktadır. Bu da işte bir ürün yaşam döngüsünün somut bir örneğidir.

Ürün Yaşam Eğrisinin Aşamaları

Ürün yaşam eğrisi dediğimiz konunun aslında kendi içerisinde birçok aşaması bulunmaktadır. Bu aşamalardan bahsedecek olursak:

Ürün geliştirme:

Ürünün henüz üreticinin elinde olduğu aşamadır. Bu aşamada ürün üzerindeki fikirler tartışılır, çeşitli prototipler üretilir ve henüz satışa çıkarılmadan önce şirket içerisinde, ürün üstünde yapılacak testler hayata geçirilir.

Tanıtım:

Ürünün hedeflenen pazara reklamının yapıldığı ve tanıtıldığı aşamadır. Şayet eğer ürününüzü daha bitirmemiş yani geliştirme aşaması esnasındayken eğer ürünü tanıttıysa bir şirket, asıl olarak bu aşamada yapacağınız tanıtım pozitif yönlü bir ivme kazanabilir.

Büyüme:

Ürün tanıtım aşamasından hemen sonra gelmesinden dolayı tahmin edilebileceği gibi bu aşama, hedef kitlenizin ürünü bildiği ve beklentinin oluştuğu aşamadır. Genellikle bu aşamada rakip şirketler artar ve size ürünle ilgili çeşitli istekler gelir. Bu aşamada şirketinizin çalışanlarının müşterilerinizin merakını gidermesi yani sorularını cevaplaması gerekir.

Olgunluk:

Bir önceki aşamada bahsedilen büyümenin sona erdiği ve artık hedeflediğiniz kitle tarafından ürününüzün çoktan alındığı, satışlarınız devam etse dahi azalışa geçtiği aşamadır. Genellikle bu evrede ürün üzerinde çeşitli inovasyonlar gerçekleştirilir. Eğer inovasyonlarınızı gerçekleştirdiyseniz ve de ürününüzün çeşitli versiyonlarını da piyasa sürdüyseniz, en yüksek seviyelere gelmiş rekabet anında zor anlar elbette ki yaşayabilirsiniz. Bu noktada bütün bunlar yaşandıktan sonra pazar zaten ürününüzü artık çoktan tam anlamıyla öğrenmiş ve bu noktada olgunlaşmıştır, bu sebeple de sunduğunuz ürünleri kullanmaya yönelik bir isteği bulunur. Markanızı diğerlerinden ayırmalı ve kendinize sadık olacak müşteriler kazanmalısınız.

Düşüş:

Elbette ki teknolojinin doğasında olan bir durumdur bu, her ürün eskimeye mahkumdur. Bu sebeple kimisi eskidiği için kimisi talebi azaldığı için pazardan düşmeye başlar. Bu aşama da işte bu yaşanan Pazar düşüşünü temsil etmektedir.

Ürün Yaşam Döngüsü Modeli

Ürün yaşam döngüsü modeli, tüm canlılarda ortak olarak bulunan özelliklerin yani doğma büyüme olgunlaşma ve ölüm olan aşamaların bulunduğu bir modeldir. Elbette ki bu bahsettiğimiz özellikleri, ürün olarak ele almakta yani her ürünün hammaddesinin, pazarının ve yapısının gereği tüm bu bahsedilen süreçlerin aslında bu alana özgü olacak biçimde tanımlandığı bir modelden bahsedilmektedir. Bütün şirketler, hedefledikleri pazara bir yeni ürün sunacakları zaman uzun sürecek bir yaşam döngüsüne sahip olmasını amaçlarlar. Tıpkı canlılarda olduğu gibi ürünlerin de bu aşama olarak verilen süreçlerin durumları belirsizdir. Bu bağlamda yapılan her çalışmanın nihai amacı ürün yaşam süresini mümkün olduğu kadar uzun tutmak ve verimliliğini sürdürmektir. Verimlilik bu noktada çok önemlidir çünkü ürünün sadece uzun ömürlü olması elbette ki yetersiz olacaktır.

Ürün Yaşam Eğrisi Kullanımı

Bu bağlamda ürün yaşam eğrisi dediğimiz modelin kullanımı sadece karlı bir üretim ve bunun pazara sunulması ile sınırlı değildir. Endüstri alanındaki bütün mal ve hizmet veren üretim sektörleri içerisinde çeşitli uygulama alanları bulunur. Makinalar, cihazlar, tesisat tasarımları ve bunların üretimleri ile ilgili sanayilerin birçok farklı alanlarında bu ürün yaşam eğrisi modelinin uygulamaları mevcuttur. Örneğin uçak üretiminde, bakımında, onarımında ve hatta işletmesinde geçirilen aşamalar, çalışanlardan ve imalatından kaynaklı işlemlerden dolayı oldukça fazla ve karmaşıktır. İşte bu noktada ortaya çıkan birçok problemin, çözülmesi gereken çeşit çeşit sorunun çözülmesinde en verimli ve en iyi çözümler ürün yaşam eğrisinin uygulanması sayesinde elde edilmektedir. Bunun yanısıra otomotiv sektöründe de bu model sıkça kullanılmaktadır. Bu bağlamda artan ve çok yüksek seviyelere gelen rekabet koşullarında ürün yaşam eğrisinin uygulamaları resmen bir mecburiyet hali almaktadır. Almanya gibi sanayisi çokça ileride olan ülkelerde otomotiv, gemi inşaası gibi sektörlerde de bu model çok sıklıkla kullanılır diyebiliriz.

Ürün Yaşam Eğrisi Nasıl Uzatılır?

Ürün yaşam eğrisini uzatmaya yönelik stratejiler elbette ki üründen ürüne doğal olarak çeşitlilik göstermektedir. Bu değişiklik elbette ki dile kolaydır çünkü işletmeler bu stratejileri uygularken hem çok gider oluşabilir hem de çok yorucu bir işlem olabilir. Ancak her ne kadar yorucu ve maliyetli olsa dahi günümüzde artık pazarlarda aktif yaşanan rekabet o kadar yüksek çıtalara ulaşmıştır ki, ürün yaşam eğrisinin uzatılması artık işletmeler açısından bir zorunluluk haline gelmiştir de diyebiliriz. Bu bağlamda ürün yaşam eğrisinin yakından incelenmesi, stratejilerinizi belirleyeceğiniz zaman çok yüksek derece önem arz eder. Bu noktada yapabileceğiniz stratejilerden bahsedecek olursak:
• Ürününüze yeni, farklı özellikler kazandırmak
• Ürünü sunduğunuz marka ambalajınız üzerinde değişiklik yapmak
• İşletmenize yeni pazar alanları yaratmak
• Yaratıcı reklam kampanyaları düzenleyerek ürün tanıtımını arttırmak

Bu bahsedilen işlemleri yaparak hem ürününüzün pazardaki kalıcılığını veya yaşam süresini uzatabilir hem de her ne kadar bu işlemleri gerçekleştirirken maliyet ortaya çıksa bile, bu maliyetleri kapatarak daha fazla kar elde edebilirsiniz.

Ürün Yaşam Eğrisinin Örnekleri

Ürün yaşam eğrisine bir örnek verecek olursak “Alo” markasının çamaşır deterjanlarını ele alabiliriz. Bundan seneler önce insanlar çamaşırlarını yıkama tahtasıyla basit sabunlar kullanarak yapıyorlardı. Daha sonraki senelerde ortaya çeşitli deterjanlar, leke sökücüleri çıkmaya başladı ve ondan da sonra hatta yumuşatıcılar devreye girdi. Ardından “Alo” markası kapsül deterjanlarını ortaya çıkardı. Suda çözünebilen tek doz olarak verilen bu deterjanlar belki de fazlaca doymuş bir pazar olan çamaşır deterjanı pazarında çok büyük bir gelişme oldu. İşte bu bağlamda hareketle düşünüldüğü zaman ürün yaşam döngüsünü stratejik açıdan yönetebilmek aslında çok yüksek derece bir önem arz etmektedir.