Kitle Üretim

 

Kitle Üretim

Kitlesel Üretim Nedir?

Kitle üretim ya da kitlesel üretim ekonomi alanında sıkça duyulan seri üretim veya fabrikasyon üretim anlamlarına da gelen bir kavramdır. Kitlesel üretimde hali hazırda var olan teknolojiden yararlanılır ve makine ve tesislerde büyük hacimlerde standartlaştırılmış mallar üretilir. Kitlesel üretim basitçe fabrika üretimi olarak adlandırılabilir. Bu sistemde ürün ve üretim standartlaşır ve üretim süreci birçok farklı aşamaya ayrılır. Bu noktada bu üretim sistemi ancak piyasa hacminin yeterince büyük olduğu endüstri alanlarında kullanılır ve geliştirilebilir.

Kitlesel üretimde üretici şirketler üretim sürecinin verimliliği arttırmak için birden fazla montaj hattı kullanırlar. Bu montaj hatları belli sayıda kişiler tarafından yürütülen, rutin prosedürlerden oluştuğu ve yapılacak olan işi birçok yönden ele alabildikleri için üretici açısından yararlıdırlar. Böylelikle, şirketler tek tip bir ürünü üretebilmek için kullandıkları bu sistemle üretim maliyetlerini düşürür ve kar elde ederler.

Bu üretim sisteminde kullanılan teknolojiler, kullanıldıkça yenilenir ve gelişir böylelikle üretim daha da kolaylaşır. Üretimin kolaylaşması ile birlikte üretim sürecinde olabilecek en az iş gücü kullanılmış olur ve ürün en düşük maliyetiyle üretilir. Bu durum da kitle üretim ürünlerine yönelik taleplerin artmasında önemli bir rol oynar. Artan talepleri karşılamaya yönelik harekette kullanılan ekipmanların gelişmişliği ve hassasiyetiyle birlikte kitlesel üretim kavramı yaygınlaşmaya başlar. Kısacası, kitlesel üretimin asıl amacı Sanayi Devriminden bu yana gelişmekte olan teknolojinin vasıtasıyla büyük hacimlerde üretim oluşturmayı hedeflemesidir.

Her yeni teknolojik gelişme beraberinde birçok avantaj ve dezavantaj getirmektedir. Bir başka deyişle, kitlesel üretimin de avantajları ve dezavantajları vardır. Bu üretim sisteminin en büyük avantajı birçok endüstride büyük ölçekli üretim ekonomilerine yol açmasıdır. Örnek olarak 20. yüzyılda kitlesel üretimin çok fazla uygulandığı endüstrilerde otomobil endüstrisinin gelişmesi verilebilir. Üretim hacmi genişledikçe iç ve dış tasarruflar sonucu maliyetler düşürülmesi de bu sistemin avantajlarından biridir. Ek olarak, fabrika üretiminde üretim sıkı kontrollerden geçirilir ve üretim hattında kullanılan makineler önceden ayarlanmış mekanik sistemlerdir. Bu nedenle kitlesel üretimde yüksek bir hassasiyet seviyesi hakimdir ve bu da ürünün yüksek bir kalitede oluşturulmasına olanak sağlar. Son olarak, kitlesel üretimin bir diğer büyük ve önemli avantajı ise düşük maliyetli olmasıdır. Üretimde kullanılan makinelerin belli bir ücreti olmasına karşın uzun vadede daha az işçiye ihtiyaç duyulacağı için maliyet oldukça düşmektedir.

Kitlesel üretim sisteminin dezavantajlarından bahsetmek gerekirse en başta sermaye konusu dile getirilmelidir. Uzun vadede işçi çalıştırmaktan daha az maliyetli bir duruma gelse de üretim hattı kurmak ve zaman ve kaynak açısından peşin yatırım yapmak üretici için zorlayıcı bir durumdur. Bunun yanı sıra, kitlesel üretim süreçlerinin tasarlanması ve oluşturulması belli bir zaman almaktadır ve bu zamana ek olarak sermaye de gereklidir. Bu tasarım sürecinde bir hata yapılması sonraki süreçlerde üreticiye açısından ciddi zararlar doğurabilir.

Kitlesel Üretimin Amacı Nedir?

Kitlesel üretim, çeşitli kişilerin rutin prosedürlerin yürütülmesini sağladığı ve belirli bir işi gerçekleştirdiği birden fazla montaj hattını içermektedir. Şirketler, iş gücü sürecinin verimliliği için farklılaşma, formalizasyon ve uzmanlık alanlarını bu montaj hattının üretimi için kullanmaktadırlar. Bu kullanımların ardındaki bir diğer gerekçe ise, tek tip ürünleri üretmek için tekrarlanan ve standartlaştırılmış süreçlerin kullanımı ile üretim maliyetlerini düşük tutmaktır.

Kitlesel üretimin daima kullandığı gelişmiş teknolojilerin gelişimi ve yeniliği, üretimi daha az karmaşık hale getirmede büyük bir rol oynamaktadır. Tüm bu etkenlerin sonucu, minimum iş gücü kullanılarak düşük maliyetle üretilen kitle üretim ürünlerine yönelik büyük ölçekli talepler oluşmaktadır. Söz konusu talepler hassas işleme ekipmanları kullanılarak gerçekleştirilmekte ve böylece kitlesel üretim kavramının yaygınlığı artmaktadır.

Yukarıda yapılan açıklama sonucunda kişilerin akıllarına kitlesel üretim ile ilgili belirli soru işaretleri oluşmuştur. Söz konusu soru işaretlerinden biri de kitlesel üretimin amacının ne olduğudur.

Kitlesel üretim, geçmişten günümüze kadar uzanan teknolojik gelişmelerden faydalanarak büyük hacimlerde üretim oluşturmayı hedeflemektedir.

Kitle Üretim Dönemi Nedir ve Özellikleri Nelerdir?

Kitle üretim döneminin sanayi devrimi ile başladığı söylenebilir. Ürünler 1860-1920 yılları arasında seri ve düşük maliyet ile üretilmeye başlandı. Bu dönem boyunca üreticiler, “üretirsek birileri satın alır.” anlayışını benimsediklerinden kar oranlarını arttırmayı başarmışlardır.
Aynı zamanda Fordizm olarak bilinen bu üretim sistemi 20. yüzyıl boyunca en yaygın olarak kullanılan üretim yöntemidir. Henry Ford’un öncülüğünü yaptığı ve 1920'li yılların başlarında uygulamaya konulmasına ön ayak olduğu bu sistem, tecrübesiz ve niteliksiz işçilerin bir üretim bandı oluşturmasıyla kitle üretimi ve kitle tüketimi üzerine kurulmuş sistemin bir dönemidir. Her bir işçi üretim bandında çok küçük ve beceri gerektirmeyen bir işle görevlendirilmiş olup, üretilen ürünün ne olduğu konusunda bilgisizdirler.

Kitlesel üretim sisteminin özellikleri aşağıda verilmiştir:
● Kullanılan ekipmanlarla üretimin standartlaştırılması,
● Otomasyon sayesinde kitlesel üretim yapılması,
● Deneyim sahibi olmayan ve nitelik düzeyi düşük işçilerin büyük ölçekli işletmelerde çalıştırılabilmesi,
● Ürünlere düzenli bir talebin oluşması,
● Az çeşitli, fazla miktarda ve tek tip ürün yapılabilmesi,
● Üretim bandındaki makinelerin özel amaçlara hizmet edecek şekilde kullanılabilmesi,
● Tasarlama ve üretim sürecinde yapılan yatırımların sermayesinin fazla olması,
● Fabrikalar sayesinde farklı iş kollarının da bu döngüye katılabilmesi ve istihdam sağlanması (örneğin fabrika işçilerini taşımak için özel araç kullanılması veya ürünlerin farklı noktalara gönderiminin sağlanması için çeşitli araçlardan yararlanılması).

Verilen özellikler kitlesel üretimin birçok olumlu veya olumsuz özelliklerindendir. Bu özellikler avantaj veya dezavantaj gözetmeksizin kitle üretimini oluşturmaktadır.

Kitlesel Üretim ile Yalın Üretim Arasındaki Farklar Nelerdir?

Kitlesel üretim ve yalın üretim birbirlerinden farklı iki kavram olarak görülmektedirler. Söz konusu farkı oluşturan etkenlere geçmeden önce yalın üretim ve kitlesel üretim nedir görmek gerekmektedir.

Yalın Üretim= Yapısal olarak hiçbir gereksiz unsuru içermeyen, maliyet, hata, stok, üretim alanı ve birçok farklı unsurların minimuma indirildiği yalın üretim, hızı artırıp akış süresini azaltarak çeşitli performanslarda optimizasyon yapmayı hedeflemektedir.

Kitlesel Üretim= Seri ya da fabrikasyon üretimi olarak da bilinen kitlesel üretim, teknolojiyi araç olarak kullanarak büyük hacimli üretimlere imza atmayı hedefleyen ve üretim süreçlerini standartlaştıran bir üretim çeşidi olarak bilinmektedir.

Açıklamaları verilen söz konusu iki üretim çeşidinin arasındaki temel farklar aşağıda belirtilmişlerdir.
• Kitle üretimi çalışanlarının nitelikli oluşları pek önemsemezken yalın üretim yetenekli çalışanlar ve esnek organizasyon yapısıyla ortaya çıkmaktadır.
• Kitle üretim sistemi esnekliğe sahip olmayan, katı bir hiyerarşiye dayanan ve israf içerebilen bir üretim sistemiyken, yalın üretim, seri üretim ile zanaat üretimi avantajlarını birleştirerek daha esnek bir yapıya sahip olmaktadır.

Yukarıda bahsedilen farklardan hareketle, kitle üretimin işin bitişine odaklı olduğu çıkarımında bulunulurken, yalın üretimin, işin optimize edilmesi ve kusursuz bir süreç sahibi olmasına odaklandığı görülmektedir.

Kitlesel Üretim Örnekleri Nelerdir?

Aynı üründen büyük bir hacimde üretim sağlamakta olan kitlesel üretim, günlük yaşantımızda kullandığımız veya gördüğümüz birçok ürünün üretim aşamasında aktif rol oynamıştır. Söz konusu duruma örnek olarak verilebilecek unsurlar ve durumlar aşağıda sıralanmışlardır.
• Konserve Ürünleri
• Reçetesiz İlaçlar
• Ev Aletleri
• Arabalar
• Oyun Konsolları
• Cep Telefonları

Yukarıda sıralanan unsurların kitlesel üretimdeki konumlarını anlamak için daha detaylı bir örnek vermek yerinde olacaktır. Söz konusu örnek ise şeker markası PEEPS’ten verilebilmektedir. 1953'te her marshmallow markası olan PEEP'in marshmallowlarını elde yapımı 27 saat sürmüştür. Montaj hattı ile insanlığın tanışması ile, söz konusu süre gereksinimi PEEPS marshmallowu başına altı dakikaya düşmüştür ve 2003 yılında artık her günde ortalama 4.2 milyon PEEPS marshmallow üretimi yapılmıştır.

Bahsi geçen örnekler sayesinde kitlesel üretimin gündelik yaşantımızda birçok üründe kendini gösterdiği ve kapsamının oldukça geniş olduğu gözlemlenmektedir.

Kitlesel Üretim Tipinin Özellikleri Nelerdir?

Kendisini birçok ürünün üretiminde gösteren kitlesel üretimin diğer üretim türlerine (yalın üretim türü vs.) kıyasla farklı olan özellikleri bulunmaktadır. Söz konusu özellikler aşağıda sıralanmışlardır.
• Az çeşitli fakat yüksek miktarda üretim
• Yatırımların yüksek sermayeli oluşu
• Düzenli bir şekilde talep
• Ürünlerin tamamının aynı makineler üstünde aynı işlemlere uğramaları
• Özel amaca hizmet edecek biçimde makine kullanımı
• Nitelikli olması zorunlu olmayan iş gücüne yer verilmesi
• Yüksek hammadde ve mamul stoklarının aksine düşük ara stoklar
• Fabrikaların içerisindeki taşımacılıkta özel araçların kullanımına başvurulması

Yukarıda belirtilen özellikler kitlesel üretimin ayırt edici özellikleridir. Bu nedenle söz konusu özelliklerin, kitlesel üretimi oluşturduklarını düşünmek yanlış olmayacaktır.