Adi Şirket

Adi Şirket Nedir?

Adi şirket, diğer adıyla adi ortaklık, temelini Roma Hukukundan aldığı bilinse de tarihi çok daha eski dönemlere dayanmakta olan bir kurumdur. Adi şirket, iki veya daha fazla kişinin ortak bir amaca dayalı eylemler ve kazanımlar gerçekleştirmek için mal ve emeklerini ortaya koyarak oluşturdukları şirket türü olarak adlandırılabilir. Adi şirketler bugün kurulması en kolay olan ve tür olarak en basit şirketlerdir.

Adi şirketlerin ve ortaklıkların kurulabilmesi için aşağıda verilen unsurlar yeterlidir:
● İki veya daha fazla kişinin olması,
● Her ortağın müşterek bir amacının olması,
● Ortak amaç için birlikte gösterilen bir çabanın olması,
● Her ortak tarafından sağlanan emek veya araç katkısının olması,
● Ortaklar arasında bir sözleşme bağı olması.

Adi Şirketlerin (Adi Ortaklıkların) Özellikleri Nelerdir?

Adi şirketler, belirli bir şekle tabi tutulmayan şirket türlerindendir ancak bir adi şirket kurmadan önce aşağıda verilen özellikler bilinmelidir:
● Adi şirketler en kolay kurulan şirket türüdür,
● Adi şirketlerin açılışı hızlı bir şekilde yapılabilir ancak kısa sürede kapatılabilirler,
● Adi şirketler tüzel kişiliğe sahip değillerdir,
● Adi şirket veya adi ortaklık kurmak için herhangi bir ticari unvana gerek yoktur,
● Adi şirket kurmak için, ticaret sicili tescili ve ticaret sicili ilanı şartı yoktur,
● Adi şirketler, ortakların noter huzurunda yaptıkları yazılı bir sözleşme ile kısa sürede ve basit bir şekilde kurulabilmektedir,
● Adi şirketler için kira kontratına gerek yoktur,
● Adi şirketlerde iş türü veya adres değişikliği gibi durumlar tek bir dilekçe ile halledilir,
● Adi şirketlerde, şirket içi her türlü karar ortakların birlikteliği ile alınmalıdır,
● Adi şirketlerin yönetimi ortaklar tarafından yapılmalıdır,
● Adi şirketler, sermaye şirketlerine göre daha az maliyetlidir,
● Adi şirketlerde, şirketin borçlarından tüm ortaklar sorumlu olmalıdır,
● Adi şirketlerde, şirketin tüm kar ve zararları ortaklara aittir.

Adi Şirket Nasıl Kurulur?

Adi şirket ve ortaklıkların kuruluşu için belirli bir şekil yoktur ve kolayca kurulabilirler. Ancak kurulabilmeleri için gerekli olan bazı adımlar aşağıda verilmiştir:
● Ortaklar arasında sözlü veya yazılı bir anlaşma yapılması,
● Ticari işlerin yürütülebilmesi için bir adresin belirlenmesi,
● Ticaret sicil kaydı şartı bulunmasa da isteyen ortakların kayıt yaptırması. Ticaret sicil kaydı aşağıda verilen belgelerin hazırlanması ile yapılır:
1. Adi şirket sözleşmesi,
2. İkametgah,
3. Kira sözleşmesi,
4. Vesikalık,
5. Nüfus cüzdanı fotokopisi,
6. İmza sirküleri,
7. Muhasebeye verilen vekaletname.

Yukarıda verilen adımlar sağlandıktan sonra şirket muhasebecisi ortaklar adına vergi dairesinde tüm işlemleri halleder. Vergi dairesindeki işlemlerin bitmesini izleyen günde adi şirketin kuruluşu tamamlanır ve ortaklık başlar.

Adi Şirkette En Az Ve En Fazla Kaç Kişi Olmalıdır?

Bir adi şirket veya ortaklık kurulabilmesi için en az iki kişi gerekmektedir. Bu kişilerin de gerçek kişiler olması gerekir. Adi şirket ve ortaklık için en az iki kişi şartı koşulmuş olsa da en fazla olabilecek kişi sayısı için bir sınırlama yoktur. Kendilerine ait olan emek ve mal varlıklarını ortaya koyan her kişi diğerleriyle ortak olarak adi şirket ve ortaklık kurabilir.

Adi Şirket Vergilendirmesi Nasıl Yapılır?

Adi şirketlerin ve ortakların tüzel kişilikleri olmadığı için vergi kanunlarının uygulanabilmesi ve vergilendirme yapılabilmesi adına ortakların her birine ayrı ayrı bir vergi kimlik numarası verilir. Her ortak için gelir vergisi ve gelir geçici vergi yönünden mükellefiyet tesis edilir. Bu şekilde adi şirketlerin vergilendirilmesi tamamlanmış olur.

Adi Şirket Ortaklarının Şirket Hakları Ve Yükümlülükleri Nelerdir?

Adi şirket ortaklarının şirket içerisinde bazı hakları ve bazı yükümlülükleri vardır. Ortakların hakları aşağıda verilmiştir:
● Kar payı isteme hakkı: Adi şirketler ve ortaklıklar belli bir amaç için kurulur ve bu yüzden ortakların kendi paylarına düşen karı isteme hakları vardır. Bu durum TBK’nın 622. maddesinde de açıkça belirtilmiştir.
● Ücret, faiz, avans ve masrafları isteme hakkı: Ortakların şirket içinde yapmış oldukları harcamaları, şirket için yapmış oldukları giderleri isteme, avans olarak verdikleri parayı faizi ile geri alma ve ortağın vermiş olduğu emeğin karşılığını isteme gibi hakları vardır ve bu TBK’nın 627. maddesinde bu şekilde belirtilmiştir.
● İnceleme hakkı: TBK’nın 631. maddesine göre yönetim yetkisi olmasa bile, her ortağın ortaklığın işleyişi hakkında bilgi alma, defter ve kayıtları inceleme, kayıtlardan örnek alma ve mali durum hakkında özet çıkartma gibi hakları vardır.
● Yönetim ve itiraz hakkı: Adi şirketlerde yönetim hakkı sözleşmede belirtme koşulu ile bir veye birden fazla ortağa ya da üçüncü şahıslara bırakılabilir. Sözleşmede böyle bir ibare yok ise yönetim hakkı tüm ortaklara aittir ve her ortak yönetimde yer almaya ve istemedikleri bir durum olduğunda itiraz etme hakkına sahiptir. Bu durum TBK’nın 625/3. maddesinde belirtilmiştir.

Yukarıda verilen hakların yanında ortaklara ait olan yükümlülükler aşağıda verilmiştir:
● Sermaye koyma yükümlülüğü: TBK’nın 621. maddesine göre her ortak kurulan adi şirket için para, emek veya mal gibi bir sermaye koymakla yükümlüdür.
● Zarara katılma yükümlülüğü: Adi şirketler tüzel bir kişilik olmadığı için şirket içerisindeki kar ve zararlar ortaklığa değil ortaklara aittir. TBK’nın 623/1. maddesine göre şirket içerisindeki kar ve zarar payı her ortak için aynıdır bu sebeple şirketin zararının karşılanması ortakların yükümlülüğündedir.
● Adi şirketlerde rekabet yasağı: TBK’nın 626. maddesine göre adi şirket ortakları arasında rekabet etmek borca tabii tutulmuştur. Bu maddeye göre ortaklar, kendilerinin veya üçüncü kişilerin menfaatine olarak, ortaklığın amacını engelleyecek veya zarar verecek işleri yapamazlar. Böyle bir durumda tazminat ödemek durumunda kalabilirler hatta şirketin feshi de istenebilir.
● Özen Borcu: Adi şirket ortaklarının yükümlü olduğu borçlardan biri de özen borcudur ve BK’nın 628. maddesinde belirtilmiştir. Bu maddeye göre ortaklar şirket için kendi işlerinde gösterdikleri çaba ve özeni göstermekle, şirkete veya diğer ortaklara karşı bulundukları kusurları düzeltmekle ve ortaklık işini ücret karşılığı yürüttüğü için vekalet hükümlerine sorumlu olmakla yükümlüdür.

Adi Şirket Sözleşmesi Örnekleri Nelerdir?

Adi şirket ve ortaklık kurulabilmesi için gerekli olan bir diğer önemli husus ise “Adi Şirket/Ortaklık Sözleşmesi”dir. Bu sözleşmede ortakların bilgileri yer alır ve bu sözleşmeye istinaden ortaklığın ve şirketin kurulduğu belgelenir. Bu sözleşmede bulunması gereken bilgiler aşağıda verilmiştir:
● Ortakların sicil bilgileri,
● Ortaklığın niteliği,
● Ortaklığın faaliyet alanı,
● Şirket içindeki kar ve zararın nasıl paylaşılacağı,
● Ortakların hak ve yükümlülükleri,
● Üçüncü şahıslar ile ilişkilerin nasıl yürütüleceği,
● Sözleşmenin geçerli olduğu süre.

Yukarıda verilen bilgiler ışığında adi şirket ve ortaklık sözleşmesi hazırlanır. Sözleşmede ortakların hisse oranları da belirtilebilir.
Sözleşmenin yazılı olarak yapılmadığı durumlarda sonrasında oluşabilecek fikir ayrılıklarından kaynaklı hak talebinin olmaması gibi durumlara dikkat edilmelidir.

Adi Ortaklıklar Hangi Koşullarda Sona Erer?

BK’nın 633. maddesine göre adi ortaklıklar aşağıda verilen durumlarda sona erer:
● Ortaklık sözleşmesinde belirtilen amacın gerçekleşmesi veya gerçekleşmesinin imkânsız hale gelmesi,
● Sözleşmede ortaklığın mirasçılarla sürdürülmesi konusunda bir hüküm belirtilmediği durumlarda ortaklardan birinin ölmesi,
● Bir ortağın kısıtlanması, iflası veya tasfiyedeki payının cebri icra yolu ile paraya çevrilmesi,
● Bütün ortakların oy birliği ile ortaklığın bitirilmesine karar verilmesi,
● Ortaklık için sözleşmede belirtilmiş sürenin sonuna gelinmesi,
● Bir ortağın fesih bildiriminde bulunması veya mahkeme kararıyla fesih isteminin olması,
● Birden fazla ortak kalmaması.