Benchmarking (Kıyaslama)

Benchmark Nedir?

Rekabet insan hayatının vazgeçilmez bir parçası olmakla beraber daha çok küçük yaşlardan itibaren insanları ağına sürükler ve hayatlarının her alanında karşılarına çıkar. İş hayatında da insanların peşini bırakmayan rekabet ile lügata birçok yeni kavram girmiştir. Rekabetin temelinde kıyaslama yatmaktadır ve bu anlama gelen “benchmarking” terimi buradan türemiştir. “Benchmarking” kavramının açıklamasına geçmeden önce kelime kökü olan “benchmark” kavramının açıklamasını yapmak gerekir.

“Benchmark” kelime anlamı olarak ölçüt demektir ve kıyaslama anlamına gelen “benchmarking” kavramı ile ilişkilendirilir. Benchmark bir referans noktası belirlemek için kullanılır ve temel prensibi bir işletmenin gelişmesini ve bu işletmenin rakipleriyle kendisini kıyaslamasını sağlamaktır. Benchmark sistemi işe piyasadaki rekabet gücü artırılabilir.

Benchmark Kavramının İşlevi Nedir?

Benchmark genel hatları ile, hız testi olarak ifade edilen bir kavramdır. Bu test, bilgisayarın işletim sisteminin hızı veya bir sabit diskin büyük dosyaları ne kadar sürede okuyabildiği gibi durumları test eder. Ancak benchmark kullanılarak yapılan testlerin tek bir ürün bazında değerlendirilmesi tek başına bir anlam ifade etmez. İki farklı ürüne aynı test yapılarak aralarında kıyaslama yapılması gereklidir. Bu yüzden benchmark kavramı aynı zamanda “benchmarking (kıyaslama)” kavramı ile de ilişkilidir.

Benchmarking (Kıyaslama) Nedir?

Benchmarking kavramı bugünkü anlamı ile ilk kez 70’li yılların sonu 80’li yılların başında “Xerox” adlı firmanın kendisi içerisinde diğer şirketler ile kıyaslama fikri doğrultusunda ortaya çıkartmış olduğu bilinmektedir. Ancak benchmarking kavramının temelleri çok daha eskiye dayanmaktadır.

Günümüzde sektörlerin çok fazla gelişmesi ile birlikte şirketler arasındaki rekabet çok büyümüştür ve bu durum şirketlerin rekabet gücünün ve pazar paylarının azalmasına sebep olmuştur. Şirketler bu iki durumdan kaçınmak için verimliliği arttırmayı çözüm olarak ortaya atmışlardır. Verimliliği artırmak için ise kıyaslama yani “benchmarking” kavramı ortaya çıkmıştır. Bu noktada benchmarking kavramının temel prensibi şirketlerin üretimini ve kâr payını yükseltmektir.

Benchmarking yöntemi ile şirketler diğer şirket veya markaları araştırarak veri elde ederler. Toplanan bu veriler ile şirketler kendilerini geliştirme fırsatı yakalayabilirler veya yanlış yönettikleri süreçleri düzeltebilirler. Böylelikle şirket verimliliği artar ve sektördeki rekabet ortamında daha başarılı olabilirler.

Benchmarking sürecinde şirketler seçilen konuda en iyisi olabilmek için rekabet etmekle birlikte ürünlerini, hizmetlerini ve uygulamalarını rakipleri veya sektör içerisindeki diğer şirketler ile kıyaslayarak değerlendirirler. Benchmarking yapılan iki şirket arasında bilgi değişiminden kaynaklı bir kazanç beklentisi doğabilir.

Benchmarking yönteminin şirketlerin gelişmesine katkı sağlamak doğrultusunda birçok amacı vardır. Bunlardan bazıları aşağıda verilmiştir:
● Şirketlerin kurulmasının amaç ve hedeflerini saptamak,
● Bu hedef ve amaçlara ulaşmak için en uygun planlamayı hazırlamak,
● Hedef, amaç ve uygulamaları geçerli hale getirmek,
● Şirket kültürlerini değiştirmek, geliştirmek ya da güçlendirmek,
● Şirketlerin stratejik yönetimlerine verimli içerikler ile katkı sağlamak,
● Şirketlerin sahip olduğu başarılı uygulamaları açığa çıkartmak,
● Maliyetleri düşürmek,
● Şirket içi motivasyon ve performansı artırmak.

Benchmarking Çeşitleri Nelerdir?

Benchmarking yönteminin 3 ana türü vardır ve bunlar aşağıda verilmiştir:
● Süreç Benchmarking: Bu kıyaslama yönteminde, birbirinden ayrı olan iki iş türü veya işlemler üzerine odaklanılır. Süreç Benchmarking ile benzer işleri yapan firmalar aranır ve bu firmaların çalışmalarından esinlenilir.
● Performans Benchmarking: Bu kıyaslama yönteminde, yöneticiler kendi firmalarında sundukları ürün ya da hizmetlerin rekabet gücü veya pazar alanı içerisindeki konumunu belirlerler. Performans Benchmarking kavramının temelini ürünlerin ya da hizmetlerin doğrudan karşılaştırılması oluşturur. Bu yöntemi genellikle otomotiv, bilgisayar ve finans gibi iş kolları kullanmaktadır.
● Stratejik Benchmarking: Bu kıyaslama yönteminde, şirketlerin nasıl rekabet ettiği araştırılır bu yüzden de stratejik kıyaslamanın alanı diğer yöntemlere göre daha geniştir. Bu yöntemde sadece bir sektör üzerine yoğunlaşılmaz, birçok sektörde çeşitli firmalar üzerinden incelemeler yapılarak o firmaların başarı öyküsü üzerinden elde edilen kazanımlar ile diğer şirketler kendilerini geliştirirler.

Benchmarking Nasıl Yapılır?

Başarılı bir benchmarking uygulaması yapılabilmesi için atılması gereken bazı adımlar vardır. Bu adımlar ile şirketler belirledikleri hedefleri ortaya koyarlar. Aşağıda benchmarking uygulayacak olan bir şirketin yapması gerekenler verilmiştir:
● En iyiyi hedefleyerek istekli bir şekilde bu hedefe ulaşmaya çalışmalı,
● Piyasanın farkında olmalı ve sektör içerisindeki en iyi şirketleri bilip gözlemlemeli,
● Şeffaf olmalı,
● Benchmarking sürecini sahiplenmeli ve sonuna kadar uygulamalı,
● Çalışanlarına benchmarking sürecine uygun olarak eğitimler vermeli,
● Eğitim alan çalışanları sürece en uygun şekilde dahil etmeli,
● Üst yönetimlerden destek ve kararlılık sağlamalıdır.

Yukarıda verilenler yapıldığında başarılı bir benchmarking süreci yönetilmiş olur.

Benchmarking Aşamaları Nelerdir?

Kıyaslama ile başarıya ulaşmanın doğrudan tek bir yolu yoktur. Kıyaslama yönteminin birden fazla aşaması vardır ve bu aşamalar doğrultusunda gerçek başarıya ulaşılabilir. Bu aşamalar aşağıda verilmiştir:
● Doğru Planlama: Planlamanın doğru yapılabilmesi için öncelikle eksik olan noktalar belirlenmeli ve sonrasında bu eksikliklerin giderilmesi adına en uygun yol haritası oluşturulmalıdır.
● Firma Seçimi: Benchmarking yönteminde en önemli aşamalardan biri firma seçimidir. Kıyaslama yapılacak olan firmalar benzer sektörlerden ve başarılı olanlar arasından seçilmelidir.
● Analiz Yapma: Bu aşamada toplanan veriler analiz edilerek eksiklikler tamamlanır ve çözüm önerileri hazırlanır.
● Uygulama Aşaması: Bu aşama son ve en önemli aşamadır. Doğru bir kıyaslamadan yola çıkarak yapılan doğru bir uygulama ile yeni yöntemler oluşturulabilir veya varolanlar geliştirilebilir. Böylelikle başarıya ulaşmak çok daha kolay bir hale gelir.

Benchmark Analizi Nedir?

Benchmark aynı zamanda Rakip Analizi olarak da bilinir ve şirketlerin başarılarını arttırmak için piyasadaki diğer şirketler ile aralarında kıyas yaparak kendilerini geliştirmelerini sağlayan bir yöntemdir. Benchmarking ile eş zamanlı olarak kullanılır ve birbirleri ile ilişkilendirilebilirler.

Benchmark analizinde 5N1K yöntemi kullanılır ve aşağıda verilen 6 sorunun cevapları aranır:
● Kimi Kıyaslıyoruz?
● Neden Kıyaslıyoruz?
● Ne Kıyaslıyoruz?
● Nerede Kıyaslıyoruz?
● Ne zaman Kıyaslıyoruz
● Nasıl Kıyaslıyoruz?

Benchmarking Örnekleri Nelerdir?

Benchmarking yöntemi kullanılarak başarıya ulaşanların örnekleri aşağıda verilmiştir:
● Xerox adlı bir firma 1980-1985 yıllarında Japonların uyguladıkları tekniklerden esinlenerek; birim maliyetlerini önceki yıllara oranla %50, envanter maliyetlerini % 60 oranında azaltmıştır.
● ABD ise benchmarking ile fotokopi pazar payını % 18’den% 80’e çıkartmıştır.