Buğday Fiyatlarındaki Artışın Türkiye İthalat ve İhracatına Etkileri
Son yıllarda dünya genelinde yaşanan tahıl fiyatlarındaki artış Rusya-Ukrayna savaşının da başlamasıyla Türkiye ithalat ve ihracatını oldukça etkiledi. TÜİK, geçtiğimiz yıllarda tahıl ürünlerinde genel yeterlilik ve yurt içi talebi karşılama oranını %88, buğday yeterlilik derecesini %89.5 olarak açıklanmıştır. Bu oran önceki yıllarda yüzde yüze yakınken son senelerde gerileme yaşandığı görülmektedir. Tarımsal olarak yaşanan kuraklığın da yarattığı etkiyle bu oranın yüzde 80’lerin de gerisine gideceği öngörülüyor.
Türkiye iç pazarı için ihtiyaç duyulan 20 milyon tonluk buğdayın 2021 yılı içerisinde 17 milyon ton kadarının üretilebildiği TÜİK verileri arasında yer almakta. Bu durumdan ülkelerin olumsuz etkilenmesini en aza indirmek için tahıl üretimi destekleyici politikalar geliştirilmeli ve aynı zamanda stok yönetimi için fayda sağlayacak çözüm yollarına başvurulmalıdır.
Rusya-Ukrayna Savaşı ve Buğday Krizi
Toplam buğday ithalatının %86,6’sını Ukrayna ve Rusya’dan yapan Türkiye için, bu iki ülke arasında gerçekleşen savaşın tahıl ürünlerinde bir kriz yaratacağını söyleyebiliriz. Bu durum başta ekmek fiyatları olmak üzere makarna, bulgur ve un gibi temel gıda ihtiyaçlarının üretimini de oldukça olumsuz etkileyecektir. İthal edilemeyen veya üretilemeyen buğday mutlaka ikame edilmelidir.Rusya 2021 yılındaki buğday ihracatını yıllık %8,5 artırmış ve 8,8 milyar dolara ulaşmıştır. Rusya bu ihracatı 6,7 milyon ton buğday ile 1,8 milyar dolarını Türkiye’ye yapmıştır. Türkiye Rusya’dan en çok tarım ürünü ithal eden ülke konumunda bulunmaktadır. Savaşın yaratacağı gıda krizinden en çok etkilenecek ülkeler arasında da yine Türkiye yer almakta.
İklim Değişikliğinin Yarattığı Kaygılar ve Küresel Buğday Krizi
Olumsuz hava koşulları sebebiyle, 2022 yılı için beklenenden daha az olacağı tahmin edilen mahsul fiyatlarında artış beklenmektedir. Bu durum Türkiye’nin olduğu gibi dünyanın da ithalat ihracat dengesinde bir değişim yaratacaktır.İklim değişikliği ile birlikte birçok tarım ürününde olduğu gibi buğday rekoltesi de son yıllarda oldukça düşük seviyelerde seyrediyor. Yılda yaklaşık 700 milyon ton üretildiği bilinen buğdayın son yıllarda iklim krizi ve petrol fiyatlarındaki artışla birlikte üretim kapasitesinin oldukça düştüğü bilinmekte.
2012 yılından sonra tahıl fiyatlarının en yüksek seviyeye ulaştığı belirtilirken aynı zamanda bir gıda krizi ile karşı karşıya olunduğu da söyleniyor. Türkiye olarak ihtiyacımız olan 20 milyon ton buğday üretiminin her geçen yıl düştüğü ve bu yıl beklenen 15 milyon tonluk üretimle ihtiyaç duyulanın oldukça altında kalacağı öngörülmekte.
Savaş Sonrası Yaptırımların Doğrudan ve Dolaylı Sonuçları
Rusya’nın kendisini tarımsal ihracatta bir güç merkezi olarak görmesi ve Ukrayna’nın başarılı küresel gıda devlerinden biri olma tutkusu sebebiyle Rusya-Ukrayna savaşından Türkiye oldukça etkilenecektir. Uzmanlar, savaşla birlikte bu iki ülkeden sonra en çok etkilenecek olan ülkelerin başında yer alacağımız görüşünü bildirdi.Yakın tarihte yaşanan 2014 yılı Kırım işgali ile birlikte batılı ülkelerin uyguladığı yaptırımlar sonucunda Rusya Avrupa Birliği’nden ithal edilen birçok ürün için karşı yaptırımlarda bulundu. Yaşanan bu durumla birlikte Rusya-Ukrayna savaşının da birçok dünya ülkesini etkileyecek olması kaçınılmaz bir gerçek haline dönüşmüştür.
İklim değişikliyle birlikte çevresel, jeopolitik ve ekonomik göstergeler 2022 buğday fiyatlarında olduğu gibi gıda fiyatlarında da küresel bir artış olacağını işaret ediyor. Yerli üretimi destekleyecek adımlar atılması ve arz açığını azaltacak politikalarla üretimin desteklenmesi, gıda krizinin yaşanacağı bu süreç için Türkiye adına olumlu bir etki yaratacaktır.
