Damga Vergisi
Damga Vergisi Nedir?
İşletmeler faaliyetleri doğrultusunda hukuki yükümlülüklere ve vergi zorunluluklarına uygun olarak çalışmak durumundadır. Bu kapsamda devletler tarafından sorumlu olunan aktivitelere göre birçok farklı vergi türü bulunmaktadır. Bu vergi türlerinden biri olan damga vergisi sıkça duyduğumuz ve karşımıza çıkan bir vergi türüdür. Diğer vergi türlerine oranla daha az bir tutara sahip olmasıyla bilinen damga vergisini gelin yakından inceleyelim.Damga vergisi, kurum ya da kuruluşların kendi aralarında veya gerçek ya da tüzel kişiler ile oluşturdukları resmî belgelerden ya da içerisinde birden fazla bilgi içeren ve hususu kanıtlar özellikte olan belgelerin tamamından alınan vergi türüdür.
Damga vergisi alınabilmesi için çeşitli koşulların karşılanması gerekmektedir. Peki, bu koşullar nelerdir?
• İbraz edilebilmesi
• İmzalanabiliyor olması
• İmza yerine geçecek ibarelere sahip olması
• Belirli bir hüküm içeriyor olması
Yukarıdaki koşulların sağlanması durumunda damga vergisine tabii tutulan bu belgeler, kurum ya da kuruluşlar için oldukça önemlidir. Ticaretin devamını sağlamak için gerek kendi içerisinde gerekse farklı kişi ya da kurumlarla masa başına oturan kurum ya da kuruluşlar hedefledikleri piyasaya erişmek ya da başarıya ulaşmak için bu belgeleri oluşturmak ve sonucunda damga vergisini ödemek zorundadırlar.
Damga Vergisi Kanunu
Damga vergisi kanunları Resmî Gazete’de yayınlanan genel tebliğe göre düzenlenmektedir. 1964 yılında yürürlülüğe giren 488 Sayılı damga vergisi kanunu ile birlikte ilgili oranlar, mükellefler, hesaplamalar ve diğer ödeme konuları detaylıca belirtilmiştir. Diğer yıllarda gerekli eklemeler ve düzenlemeler ile birlikte damga vergisi günümüz şekline ulaşmıştır. İşletmelerin ve damga vergisi sorumlusu kişi ve grupların bu tebliğ doğrultusunda hareket etmeleri ve kanuni yükümlülüklere dikkat etmeleri büyük önem taşımaktadır. Damga vergisi kanunu tebliği ve kanuna dair diğer detayları şekildeki gibi listeleyebiliriz:• Söz konusu sözleşmeleri imzalayan kişi ve gruplar damga vergisi ödemekle yükümlüdür.
• Eğer damga vergisi kapsamında sürekli mükelleflik gerekli değilse sözleşmelerin düzenlendiği tarihten itibarenki on beş gün içerisinde vergi dairesine bildiri yapılarak gerekli ödemeler yapılmalıdır.
• Bir ay içinde düzenlenen sözleşmelerin damga vergileri sürekli mükellefiye ile yükümlü olanlar tarafından diğer ayın yirmi üçüncü gününün akşamına kadar vergi dairesine bir beyanname ile birlikte bildirilir. Beyan edilen damga vergileri aynı ayın yirmi altıncı gününün akşamına kadar vergi dairesine ödenmelidir.
• Bir sözleşmede bulunan birden fazla işlem ile birbirine bağlı olduğu takdirde damga vergisi, en yüksek vergi işlemi üzerinden alınmaktadır.
• Sözleşmeler üzerinden alınacak damga vergisi oranı binde 9,48 olarak belirlenmiştir.
Damga Vergisi Ne İçin Alınır?
Damga vergisi alınması bazı görüşlerce mantıksız bulunabilse de damga vergisinin alınmasının altında önemli bir neden yatmaktadır. Damga vergisi, kurum ya da kişiler veya herhangi iki taraf arasında yapılan anlaşma ve sözleşmelerin hukuk önünde de geçerli olmasını sağlamaktadır. Geçerliliği damga vergisi sayesinde yüksek olan belgelerin resmiyeti de aynı oranda yüksek olmaktadır. Dolayısıyla damga vergisi bir kanıt ve kalifiye göstergesidir.Damga vergisinin alınmadığını düşünelim, iki taraflardan biri arada bir anlaşma olduğunu savunurken diğer taraf bunu inkâr edebilir. Bu durumu damga vergisi sayesinde kolayca açıklığa kavuşturabilir ve ilgili durumu kanıtlayabilirsiniz. Dolayısıyla damga vergisi sayesinde arada bir anlaşma olduğu ve bu anlaşmanın birçok hukuki düzeyde geçerli olduğu kanıtlanabilmektedir. Bu nedenle damga vergisi kendinizi anlaşma yanılgısından korumayı sağlamanın yanı sıra hukuki süreçler karşısında prestijinizi de ayakta tutmaya yardımcı olmaktadır.
Damga vergisinin bir kanıt olarak karşımıza çıkabileceği bir durumu örnek verebiliriz. Mesela günlük hayatta birçok kez problemlerini yaşayıp duyduğumuz kira sorununda damga vergisi tarafların birbirine olan iddialarını kanıtlamak için önemli bir belge olarak gösterilebilir. Kira kontratı bu vergiye tabi olup bir damga vergisi örneği olarak geçtiğinden durumu ispatlamak ve açıklığa kavuşturmaya yardımcı bir kanıt olarak gösterilebilmektedir.
Damga Vergisi Oranı Nasıl Hesaplanır?
Damga Vergisi Kanunu’nda farklı belge türlerine karşılık gelen vergi dilimleri, çalışanların ortaya koydukları emekleri karşılığı elde ettikleri kazanç üzerinden alınan vergi oranını gösteren unsurlar, kullanılmaktadır. Dolayısıyla damga vergisi ilgili belgelerin vergi dilimleri göz önünde bulundurularak hesaplanmaktadır. Oranlar, bazı belge türlerinde binlik olarak karşımıza çıkarken bazılarında rakam olarak karşımıza çıkmaktadırlar. Bu bahsettiğimiz oranları şekildeki gibi sıralayabiliriz:• KTK (Karayolları Trafik Kanunu) gereğince tescillenmiş 2.el araba satışları ve devretme işlemleriyle alakalı sözleşmeler binde 1,89 oranındadır.
• Teminatlar ve kefaletler binde 9,48 oranındadır.
• Kontenjan sözleşmeleri 268.56 TL’dir.
• Sulh name 47,80 TL’dir.
• Taksitli satış sözleşmeleri binde 8,25 orana sahiptir.
• Taahhütname binde 9,48 oranındadır.
Bu oranlar teminat ve kefaletlerde görüldüğü üzere bazen aynı denk gelebilse de çoğunlukla birbirinden farklı değerlere sahiptirler. Damga Vergisi Kanunu, bu konu üzerindeki sınırları ve kuralları belirleyerek karmaşıklığı önlemiş ve günümüzde de uyulması zorunlu olan oran sahibi bir sistem oluşturmuştur.
Sözleşme Damga Vergisi Nasıl Hesaplanır?
Sözleşme damga vergisi dediğimiz damga vergisi kişiler ve gruplar arasındaki hukuki işlerin sözleşme şeklinde alındığı bir vergi türü olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu doğrultuda sözleşme damga vergisini hesaplamak ve tutarı doğru şekilde ödemek büyük önem taşımaktadır. Sözleşme damga vergisi hesaplaması için belirtilen adımlara uymak gerekmektedir.Sözleşme damga vergisi hesaplanmasında tek ihtiyaç sözleşme tutarı rakamlarıdır. Hesaplama yapılırken aylık olarak hesaplanan tutarlar bir yıllık olarak hesaplanarak düzenlenmelidir. Örneğin söz konuşu sözleşmenin aylık ödeme tutarı 10.000. TL ise bu tutarı bir yıla vurup 12 ile çarptığımızda bir yıllık ödeme tutarını 120.000 şeklinde buluruz. Sonraki adımda damga vergisi hesaplama formülü ile birlikte sözleşme damga vergisi tutarını hesaplarız:
• Sözleşme Tutarı x %0,948 = Damga Vergisi 120.000 x %0,948 = 1137,6 TL olarak bulunur.
Damga Vergisi Mükellefleri Kimlerdir?
Damga vergisi mükellefleri daima merak edilen sorulardan biri olarak karşımıza çıkmaktadır. İnsanlar hayatlarının her dönemine ve işlerinde farklı belgelerle çalışmaktadırlar ve bu belgeler kapsamında mükellefi oldukları hususları bilmek ve gerekenleri yerine getirmek istemektedirler. Aksi takdirde gecikme cezası yansımasına maruz kalınabilmektedir.Peki, gündelik hayatta daima karşımıza çıkan çeşitli belgelerin resmi mükellefleri kimlerdir?
• İrat Senedi
• Teminat Senetleri
• Rehin Senetleri
• Abonelik Sözleşmesi
Yukarıda birkaçı sıralanmış unsurlar, bizi imzanın gerek ticari hayatta gerekse gündelik hayatta oldukça önemli bir yere sahip olduğunu göstermektedir. Şahısların adeta maddi varlıklarının simgesi olan imzalar genellikle borç yaparken ya da bir alım veya yukarıdaki işlemleri yaparken kullanılması sonucunda mükellef olunabilmektedir.
Damga vergisi mükellefleri olarak sözleşmelerde imzaları bulunan kişiler olarak kısa bir tanım yapabilmekteyiz. Damga vergisi farklı şekillerde ödenebilmekte olup yalnızca ıslak imza ile sınırlı değildir. Elektronik imza ve diğer birçok teknolojik sistemlerin geliştiği günümüzde imza ve ödemeler için farklı yöntemler gelişmiştir. Yukarıda sıralanmış unsurlar ve imzanın öneminin yansıması sonucu; sözleşmelerde, ibraz edilebilir belgelerde ve genel olarak resmî belgelerde imzası bulunan kişi ya da kurumların tamamı damga vergisi mükellefi olarak görülmektedirler.
Güncel Damga Vergisi Oranları ve Ücretleri Nelerdir?
2022 yılı itibariyle güncel olan damga vergisi oranları ve ücretleri şekildeki gibi sıralanmıştır:• Mukavelenameler, taahhütnameler ve temliknameler = Binde 9,48
• Kira mukavelenameleri (Mukavele süresine göre kira bedeli üzerinden) = Binde 1,89
• Kefalet, teminat ve rehin senetleri = Binde 9,48
• Tahkimnameler ve sulhnameler = Binde 9,48
• Fesihnameler (Belli parayı ihtiva eden bir kâğıda taalluk edenler dahil) = Binde 1,89
• Karayolları Trafik Kanunu uyarınca kayıt ve tescil edilmiş ikinci el araçların satış ve devrine ilişkin sözleşmeler = Binde 1,89
• Tahkimnameler = 132,30 TL
• Sulhnameler = 132,30 TL
• Turizm işletmeleri ile seyahat acentelerinin aralarında düzenlemiş oldukları kontenjan sözleşmeleri = 744,10TL
• Meclislerden, resmi heyetlerden ve idari davalarla ilgili olmamak üzere Danıştaydan verilen mazbata, ilam ve kararlarla ile birlikte hakem kararları: Belli parayı ihtiva edenler = Binde 9,48 ve belli parayı ihtiva etmeyenler = 132,30TL
• Makbuz senedi (Resepise) = 45,40 TL
• Rehin senedi (Varant) = 26,80 TL
• İyda senedi = 4,20 TL
• Taşıma senedi = 1,00 TL
• Konşimentolar = 26,80 TL
• Deniz ödüncü senedi = Binde 9,48
• İpotekli borç senedi, irat senedi = Binde 9,48
• Menşe ve Mahreç şahadetnameleri = 45,40 TL
• Bilançolar = 102,00 TL
• Gelir tabloları = 48,70 TL
• İşletme hesabı özetleri = 48,70 TL
• Barnameler = 4,20 TL
• Tasdikli manifesto nüshaları = 19,80 TL
• Ordinolar = 1,00 TL
• Gümrük idarelerine verilen özet beyan formları = 19,80 TL
Damga Vergisi Nasıl Ödenir?
Damga vergisi 2 tip ödeme şekline sahiptir. Bunlar;• Maktu Ödeme Şekli
• Nispi Ödeme Şekli
şeklindedirler.
Maktu Ödeme Şekli: Sözleşmede eğer değer belirtilmemiş ise ödenen standart bir vergidir.
Nispi Ödeme Şekli: Sözleşmede bulunan değer üzerinden hesaplanan vergidir.
Mükellefler vergilerini beyan ederek ödeyebilmektedirler. Belge işlev kazanmasından 23. gününe kadar vergiler mükellefler tarafından beyan edilmelidir ve 26.güne kadar vakte sahip olunduğu unutulmamalıdır. Ödemelerin gereken tarihlerde yapılmaması durumunda para cezası alınabilmekte ve bu cezayı ödeyecekler ise sorumlu kişiler olarak seçilmektedir.
Damga Vergisi Beyannamesi Ne Zaman Verilir?
Damga vergisi beyannamesi ne zaman verilir sorusundan hemen önce damga vergisi beyannamesinin ne olduğuna ufak bir göz atmak mantıklı olacaktır. Damga vergisi beyannamesi, vergi borcu hesaplanması adına yetkili kurumlara kanunda belirtilen zamanlarda verilen bildirimlerdir.Damga vergisi beyannamesinin ayın 23. gününe kadar verilmesi gerekmektedir. Bu beyannameler mükelleflerin bağlı durumda oldukları vergi dairelerine verilebilmekte ve ödemeler de orada yapılabilmektedir. Ayın 23.gününe kadar verilmemesi durumunda çeşitli cezalarla karşı karşıya gelinebilir. Bu cezalardan en öne çıkanı da gecikme cezası olmaktadır. Bu bilgiler sonucu ayın 23. gününe kadar beyannamesini veren kişi ya da kurumların ödemelerini de ayın 26. gününe kadar yapmaları gerekmektedir.
Damga Vergisine Tabi Kağıtlar Nelerdir?
Damga vergisi mükellefleri başlığında kısaca bahsedilen damga vergisine tabi tutulan kağıtların sayısı oldukça fazladır. Hayatımızın birçok yerinde karşı karşıya geldiğimiz bu kağıtlar, gündelik yaşantımızın bir parçaları halindedirler.Peki, damga vergisine tabi tutulan bu kağıtlardan birkaçı nelerdir?
• Sigorta Prim Bildirgesi
• Sulhname
• Tahkimname
• Abonelik Sözleşmesi
• Rehin Senedi
• Temlikname
• Kefalet Senedi
• Taahhütname
• İrat Senedi
• Borç Senetleri
• Doğalgaz Satışı Senedi
• Uzun Tatil Sözleşmeleri
• Mukavelename
• Mesafeli Satış Sözleşmesi
• Elektrik Satış Sözleşmesi
• Taksit İçeren Satış Sözleşmesi
Yukarıda sıralanmış sözleşmeler, anlaşmalar ya da ibrazı yapılabilen belgeler Damga Vergisi Kanunu içerisindeki maddelerce nitelendirilmiş belgeler olmaktadırlar. Bu da yukarıdaki belgeleri mükellef sahibi ve resmî belgeler yapmaktadır. Bu nedenle sıralanmış kağıtlar, damga vergisine tabi tutulmaktadırlar.
