Dolaysız Vergi Nedir? Dolaylı Vergi ile Dolaysız Verginin Farkı Nedir?

Vergi Nedir

Kelime anlamına bakıldığında vergi, kamu hizmetlerine harcamak amacıyla devletin ve de yerel yönetimlerin yasalara uygun olacak bir şekilde direkt olarak ya da bazı maddelerin ve hizmetlerin fiyatları üstüne eklenmesi yoluyla dolaylı olarak yurttaşlardan topladığı paradır.

Dolaysız Vergi Nedir?

Halihazırda ticaretle uğraşan insanların kazanmış oldukları paradan veya bir iş yerinde ücretli olacak şekilde çalışan işçilerin kazandıkları ücretlerden kesilmekte olan vergi türüne dolaysız vergi denmektedir. Bu bağlamda devlet, düzenli çalışan ve belli bir ücret alan her vatandaşından dolaysız vergi alır. Dolaysız vergi birçok vergi türünü de kendi içerisinde barındırmaktadır. Bunlar gelirden alınan vergiler, gelir vergisi, kurumlar vergisi ve de servetten alınan vergiler olmak üzere 4 tanedir.

Dolaysız Verginin Özellikleri

Dolaysız vergiler diğerlerinden biraz farklı olacak biçimde vergi yükümlüsünün ve vergi ödeyicisinin aynı olduğu bir vergi türüdür. Özellikleri arasında kişinin gelir düzeyine göre alınması ve bu vergiden yükümlü olan kişilerin, kendi vergi yükümlülüklerini başkasına yansıtamaması bulunur.

Dolaysız Verginin Türleri

Dolaysız vergilerin türlerini detaylıca inceleyecek olursak:

Gelirden alınan vergiler:

Geçmiş dönemler de dahil olmak üzere, günümüzde bulunan vergi sistemleri arasındaki en büyük pay, gelirlerden alınan vergilerden sağlanmaktadır. Bu bağlamda gelir vergisi, gerçek kişilerin kazandıkları parayı ve de iratlarını kapsamaktayken kurumlar vergisi ise belirtmiş oldukları kurumların kazançlarının belli bir oranını vergilendirir.

Gelir vergisi:

Gerçek kişilerden alınan bir vergi türüdür. Bu kişilerin belli dönemlerde kazanmış oldukları kazançların safi tutarı üstünden hesaplanır. Bu vergi türüne mükellef olan insanların kişisel ve de ailevi durumları baz alınarak vergi hesabı yapılmaktadır.

Kurumlar vergisi:

Bu türdeki vergi, kurum olarak belirtilmiş söylem aslında bir hedefi gerçekleştirme amacıyla bir araya toplanan insan gruplarını belirtir. Kurumlar vergisi bir araya gelen toplulukların veya tüzel kişiliklerin elde ettikleri kazanç üstünden alınan bir vergi türüdür.

Servetten alınan vergiler:

Kısaca belirtmek gerekirse kişilerin servetleri üzerinden alınan vergi türüdür. Bu vergi türünün amacı elbette ki vergi oluşundan kaynaklı aynı olsa da ekstra bir amaç daha barındırmaktadır. Bu vergi türünün bir diğer amacı toplumdaki gelir eşitliğinin ve de adaletin sağlanmasıdır.

Dolaysız Vergi Örnekleri

Dolaysız vergilere verilebilecek birçok örnek bulunmaktadır. Bunlardan bazılarını anlamanızı rahatlatmak amacıyla belirtecek olursak:
• Motorlu taşıtlar vergisi
• Gelir vergisi
• Emlak vergisi
• Veraset ve İntikal Vergisi

Dolaysız Vergi Alma Yolları

Kısaca dolaysız vergiler, vatandaşların elde etmiş oldukları kazanç ve de gelirlerin üzerinden alınmaktadır. Bu verginin alma yollarından bir tanesini örnekle açıklayacak olursak, herhangi bir iş yerinde çalışan bir vatandaşın kazanmış olduğu ücretten kesilerek dolaysız vergi alınır. Başka bir örnek daha verecek olursak, ticaretle uğraşmakta olan bir vatandaşın elde etmiş olduğu gelirden kesinti yapılarak bu vergi tahsis edilir.

Dolaylı Vergi

Dolaylı vergiler, aldığınız herhangi bir ürünün satış bedeline yansıtılarak tahsis edilmektedir. Dolaylı uygulama alanlarında ürün ve de hizmetlerin alınma bedellerinin üzerinden bir oran belirlenir ve o oran üzerinden vergilendirilir. Dolaylı uygulama alanlarında, kişilerin ve de kurumların arasında yaşanan ekonomik işlemler için ödenmesi talep edilir. Örnekle daha iyi açıklayacak olursak, yurt dışından ülkeye getirilen bir üründen gümrük vergisinin alınması ve KDV bağlamında satış fiyatına gerekli miktarın eklenmesi bir dolaylı vergi örneğidir.

Dolaylı ve Dolaysız Verginin Farkları

Dolaylı ve de dolaysız vergiler arasında bulunan en bariz fark aslında dolaylı vergilerin dolaysız vergilere kıyasla daha kolay yansıtılmasıdır diyebiliriz. Bu bağlamda dolaylı vergi ürün veya hizmet satın alındığı zaman, satın alım esnasında ödenmekteyken dolaysız vergi vatandaşların elde etmiş oldukları kazançlar üstünden alınmaktadır.

Dolaylı Vergi Örneği

Dolaylı vergilerin ürün ve hizmet satın alımı esnasında ödenen ücrete ek olarak eklendiğini belirttik ancak bunu daha somut bir şekilde anlatabilmek adına birkaç örnek vermek daha sağlıklı olacaktır:
• Katma değer vergisi yani kısaca KDV
• Özel tüketim vergisi, kısaca ÖTV
• Gümrük vergileri
• Banka ve Sigorta muameleleri vergisi, BSMV
• Damga vergisi
• Harçlar
• Belediyelere ödenen vergiler
• Özel iletişim vergisi

Bu belirtilen vergi örneklerinin hepsi dolaylı vergilere birer örnek olmakla birlikte hepsi belirtildiği gibi satın alım esnasında ekstra ücretlendirme yoluyla tahsis edilmektedir.