Elektrikli Araç Piyasasına Genel Bakış

Elektrikli Otomobil Piyasası İle İlgili Genel Bilgiler

Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde artan refah ve nüfus ile bireysel araçlanma her geçen gün artmaktadır. Trafiğe çıkan araç sayısının artması ile birlikte bu ülkelerde CO2 emisyon problemleri daha çok tartışılmaya başlanmıştır. Günümüzde, karayolu taşımacılığında en çok tercih edilen yakıt olan fosil yakıtlar, CO2 emisyonunun en önemli nedenlerindendir. CO2 emisyonunun riskli seviyelere gelmesi, özellikle gelişmiş ülkelerde fosil yakıtlı araçlar yerine elektrik araçların kullanımını tekrar gündeme getirmiştir. Elektrikli araçlarda, hareket enerjisi fosil yakıtlar yerine elektrik enerjisinden sağlanır. Bu araçların kullanımının yaygınlaşması ile CO2 salınımın azalacağı tahmin edilmektedir.

Bilinenin aksine, elektrik araçlar otomotiv sektörü için yeni bir icat değildir. 1900-1912 yılları arasında, ABD’de her 3 araçtan biri elektrikli bir motora sahipti. Karayolu uzunluklarının artması, içten yanmalı fosil yakıtlı araçlara yönelimi artırmıştı. 1909’da Ford firması, seri üretime geçerek içten yanmalı motorlu araçları çok daha düşük maliyetlere üretebilmiş ve elektrikli motora sahip araçlara olan talebi neredeyse bitirmiştir.

1973 petrol krizi ile elektrikler araçlar için ikinci dönem başladı diyebiliriz. Özellikle, fosil yakıt tüketimi yoğun olan ve tedarikinde dışa bağımlı olan gelişmiş ülkeler, elektrikli araçların yeniden üretilmesi için çalışmalarını hızlandırdılar. 1980 yılı sonrası, çevre dostu yönleri kamuoyunda tartışılmaya başlanmış ve çalışmalara kamu destekleri ile devam edilmiştir. Elektrikli araçların gelişiminde önemli dönemlerden biri, batarya teknolojilerinin geliştirildiği 1990 sonrası dönemdir. 1997 yılında Toyota’nın, Prius isimli hibrit aracı seri üretime alması ile ilk seri üretim elektrik araçları karayollarında görebildik. Herhangi bir fosil yakıt tüketimine gerek duymayan, gerçek manada elektrikli araç diye adlandırabileceğimiz ilk elektrikli otomobil ise 2008 yılında piyasaya sunulan Tesla firmasının Roadster modelidir.

Fosil yakıtların yakın gelecekte tükenme ihtimali ve çevreye verdiği zararlar, 21. Yüzyıl başlarında yoğun tartışılan konular haline gelmiş ve Tesla firmasının ürettiği tam elektrikli araçlar ilgi odağı olmuştur. Diğer otomotiv markaları da, tüketicilerin bu yöndeki taleplerini fark ederek çalışmalara başlamış ve tamamıyla elektrik ile çalışan motorlu araçları piyasaya sürmüşlerdir. Özellikle lüks otomotiv markaları, kısa zaman içinde elektrikli araç satışlarında iyi rakamlara ulaşmışlardır. 2013 sonrası dönemde, artan devlet destekleri ve maliyetlerin düşmesi ile elektrikli araç satış rakamları sert yükselişler göstermiş ve otomotiv sektöründe önemli bir noktaya ulaşmıştır. Global analizlere göre, bu araçların sektördeki payı artmaya ve maliyetler düşmeye devam edecek. Aynı analizler, elektrikli araçların 2030 yılına kadar içten yanmalı motorlu araçların yerini alacağını öngörüyor. Karmaşık olmayan motor sistemleri ile daha düşük bakım maliyetleri sunan elektrikli araçlar, daha rekabetçi fiyatlar ile sunulduğunda bu değişimi hızlandıracaktır.

Dünyadaki Elektrikli Otomobil Üreticileri Kimler?

Karayollarındaki araçlara baktığımızda elektrikli araçlar, fosil yakıtlı araçlara göre her ne kadar az gözükse de bu alanda yapılan çalışmalar önemli seviyelerdedir. Dünya genelinde, birçok otomotiv markası bu araçları üretmek için yatırımlara devam etmekteler. Hali hazırda üretime almış olan markalar da üretim kapasitesini artırma çabasındalar. Otomotiv endüstrisindeki trend değişimi, markaları kendi elektrikli araçlarını piyasaya sunmaları için ivmelemektedir. Pandeminin etkileri ile toplam araç satışlarının düştüğü 2020 yılında, elektrikli otomobiller bir önceki yıla göre %39 artış ile 3.1 milyon adet satış rakamına ulaşmış ve toplam otomobil satışlarının %14’ünü oluşturmuştur. Birçok markanın, elektrikli araç üretimi olmasına rağmen bazı markalar pazar payının çoğunluğuna sahip olup bu rakamların oluşmasında önemli oyuncular olmuşlardır.

Sektörün öncüsü olduğu için en çok bilinen elektrikli araç üreticisi Tesla firmasıdır. Elektrikli motor teknolojisini, otomobil harici araçlara da uygulayarak sektöre yön veren Tesla 2003 yılında ABD’de kurulmuştur. 2020 yılının ilk yarısında, Tesla firması 179.000 adet araç satışı ile elektrikli araç pazarının yaklaşık olarak %28’ini oluşturmaktadır. Özellikle Tesla, lüks elektrik araç talebinde önemli bir tedarikçi konuma sahiptir. Bu yıl içinde elektrikli ticari modelini piyasaya sunmaya hazırlanan firma, sektöre yön vermeye devam etmektedir.

Renault-Nissan-Mitsubishi grubu, elektrikli araç üretiminde ve satışında önemi rakamlara ulaşan firmalardır. Fransız-Japon işbirliği ile dünya üzerindeki her 9 araçtan 1’ini üreten firmanın, farklı modellerde elektrikli araçlarını karayollarında görebiliyoruz.

Elektrikli araç üretiminde bir diğer büyük üretici, 1937’de Almanya’da kurulan Volkswagen firmasıdır. Hali hazırda ürettiği içten yanmalı motorlu otomobillerinde, elektrikli motor sistemini entegre eden firma, 2020 yılının ilk yarısında yaklaşık 65.000 adet elektrikli araç satışı ile pazardaki talebin %10’unu karşılamıştır.

Build Your Dreams (BYD), elektrikli araç pazarında önemli bir paya sahip olan diğer bir markadır. 2003 yılında kurulan Çin merkezli firma, 2016 yılında sektörde 3. büyük üretici konumuna gelmiş, 2020 yılının ilk yarısındaki verilere göre %7 pazar payını yakalamıştır. BYD firmasının büyümesinde, Çin pazarındaki talep artışı ve fiyat avantajları etkili olmuştur.

Bu firmalara ek olarak, Güney Koreli Hyundai, Amerikan GMC, Alman BMW de uzun süredir elektrik araç üretimi yapan firmalardır. Diğer taraftan, Çin BYD’ye ek olarak JAC, ZD, Geely, Zotye, BAIC gibi elektrikli araç üreten firmalara da ev sahipliği yapmaktadır.

Elektrikli Otomobillerin Üretiminde Bataryaların Önemi Nedir?

Çevresel etkiler göz önüne alındığında, elektrikli araçların fosil yakıtlı araçlara göre çevre dostu oldukları görülmektedir. Birçok otomobil üreticisi, bu alanda yapılan çalışmalara devam etmekte, çevresel etkileri minimuma indirmeye çalışmaktadır. Diğer taraftan, elektrikli araçların kullanımını etkileyecek olan satış fiyatlarının azaltılması çalışması da devam etmektedir. 1900-1912 yılları arasında, kullanım oranı önemli bir seviyede olan elektrikli araçlar, üretim maliyetlerinin yüksek olması nedeniyle pazar payını tamamıyla kaybetmişti.

Aynı riskler, günümüz elektrikli araçlarında da mevcuttur. Son yıllarda, gelişen teknoloji ile üretim maliyetleri azaltılmaya çalışılmış, satış fiyatlarının otomotiv piyasasına uygun hale getirilmesi hedeflenmiştir. Tesla firmasının haricindeki diğer otomotiv firmalarının da bu tip araçları seri üretime alması, elektrikli araç satış fiyatlarının düşmesinde önemli bir role sahiptir. Bu gelişmelere rağmen, satış fiyatları istenen seviyelere gelmemiştir ve elektrikli araçların fosil yakıtlı araçların yerini alması beklenenden daha uzun sürede gerçekleşebilir. Elektrikli araçların kullanım oranlarının artması, üretim maliyetlerinin düşürülmesi ile ivme kazanabilir.

Elektrikli araçların üretiminde, maliyeti ve satış fiyatını etkileyen en önemli nokta batarya teknolojileridir. Bu araçların pazarlanmasında kullanılan, çevre dostluğu etkenini oluşturan elektrikli motorlar tüm enerjisini bu bataryalardan sağlamaktadırlar. Araçların, dolu bir batarya ile kat edebilecekleri mesafeyi gösteren menzil değerleri ve dolum süreleri de diğer pazarlama unsurlarıdır. Yani, elektrikli motorların menzil, enerji dolum süresi, enerji tüketim süresi ve hız gibi özelliklerini bataryalar etkilemektedir. Pazarlamada bu unsurlar etkili olduğu için elektrikli araç piyasasındaki payı ve bu araçların geleneksel araçlar ile rekabetini belirleyen batarya teknolojileridir. Bunların haricindeki özelliklerin çoğunluğu, otomotiv sektörünün genelinde olan rekabetin içerisinde yer almaktadır ve elektrikli araçlar ile geleneksel fosil yakıtlı araçlar arasındaki rekabeti çok etkilememektedir.

Modern elektrikli otomobiller, Lityum iyon pillerden oluşan bataryalar ile çalışırlar. Lityum iyon batarya fiyatları, üretim miktarları arttıkça azalmaktadır. 2010 yılında, elektrikli araç batarya üretimi, kilowatt saat başına 1.000 dolar tutarken son yıllarda 150 dolara kadar düşmüştür. Bu maliyetlerin, önümüzdeki 10 yıl içinde daha da düşmesi öngörülmektedir. Bu sayede, elektrikli araç üreticileri menzil ve güç olarak daha gelişmiş araçları daha ucuz fiyatlara piyasaya sunabileceklerdir.

Elektrikli Araç Üretiminde Çin’in Pozisyonu

Sadece birkaç yıl öncesine kadar, Amerikan otomobil üreticileri benzinli motorlara, Alman otomobil üreticileri dizellere, Japon şirketleri ise benzinli-elektrikli hibritlere odaklanmışken, Çinli firmalar elektrikli araçları tek gündemleri haline getirmişlerdi. Küresel araç satışlarının üçte birini oluşturan Çin, sektöre bu yönde yaklaşarak elektrikli araç üretiminde de birçok markayı barındırır hale geldi. Bu noktada, Çin devletinin uyguladığı politikalar ve sübvansiyonlar, Çinli otomotiv markalarının, iyi noktalara gelmesinde çok etkilidir. Teknolojisindeki hızlı gelişmeler, artan hava kirliliği problemleri ve fosil yakıtlardaki dışa bağımlılığı azaltma politikaları, Çin’i elektrikli araç üretiminde hızlandırmaktadır.

Elektrikli araç üretiminde kilit önem arz eden Lityum iyon bataryaların üretiminde, Çin’in dahil olduğu Asyalı firmalar kritik öneme sahipler. 2020 Yılı verilerine göz attığımızda, Çin CATL, BYD ve yüzü aşkın firması ile batarya üretim kapasitesinde birinci olan ülkedir. LG, Panasonic ve Samsung Asya’daki diğer önemli batarya üreticilerindendir. Japon Panasonic firması, Lityum İyon batarya üretimini sadece Amerikan Tesla firması için yaparken 2011 yılında Çin’de kurulan CATL firması Avrupalı bir çok otomotiv markasının batarya ihtiyacını karşılamaktadır. Volkswagen, Mercedes ve BMW gibi markaların yanı sıra Honda, Toyota ve Hyundai gibi Asyalı markalar da CATL firmasının büyük müşterileri arasındadır. LG ve Samsung gibi Koreli batarya üreticileri, Avrupa ve ABD pazarının yanında, elektrikli araç satışında en büyük pazar olan Çin’de de yer almak istiyorlar. Özellikle CATL firmasının ve diğer Çinli üreticilerin, lityum madenlerinin hemen çevresine kurdukları fabrikalarındaki üretimleri ile sunduğu rekabetçi fiyatlar, batarya güçleri ve üretim kapasiteleri, dünyadaki elektrikli araç üreten firmaları yerel firmalardan uzaklaştırıp kendilerine çekmektedir.