Fikri Mülkiyet Hakları Yönetimi

28.10.2022 

Fikri Mülkiyet Hakları Yönetimi

Fikri Mülkiyet Hakları Yönetimi Nedir?

İnsanların karşılaştığı olaylardan esinlenerek, spontane olarak ya da bir zamandır geliştirdiği birçok fikri bulunabilmektedir. Bu fikirler ve üzerine düşünüp bir şey meydana getirme olayı insanları diğer tüm canlılardan ayıran en önemli özelliklerden biridir. Bazen iyi olduğunu düşündüğümüz ve üzerine somut eklemeler yapmak istediğimiz fikirleri fiziksel olarak hayata geçirmek isteyebiliriz. Bazı fikirler tamamen orijinal olabileceği gibi bazı fikirler de başkaları tarafından düşünülmüş olabilmektedir. Bu karmaşayı önleyebilmek, orijinal fikirleri koruyabilmek ve fikirleri yasal anlamda bağlayabilmek amacıyla fikri mülkiyet hakkı adını verdiğimiz yasal düzenleme ortaya çıkmıştır. Bu düzenlemeye göre Fikri Haklar, orijinal fikirleri ya da daha önce korunmaya alınmayan fikirlerin yasalarla kişiye veya kuruluşa bağlanarak korunmasını belirtir.

Özellikle ticaret ortamında en büyük gelişmeler iyi fikirlerden doğmaktadır. Bu sebepten dolayı haksız kazancın olmaması için bu fikirler iş ortamında korunmak zorundadır. Fikri Mülkiyet Hakları, şahsa veya kuruluşa ait olmak üzere fikirlerin (patent, marka, model ve tasarımlar) hukuki şekilde korunması demektir. Bu kapsamda bu şahıs ve kuruluşların süreçte hukuki olarak sürekli bilgilendirilmesi, fikrin koruma altına alınabilmesi için tüm gerekli başvuru ve bildirimlerin yakından takip edilmesi gerekmektedir. Fikri Mülkiyet Hakları Yönetimi kapsamında şirketlere danışmanlık ve sözleşme yönetimi bağlamında destek verilmekte, sürecin profesyonel olarak yürütülmesi sağlanmaktadır.

Fikri Mülkiyet Haklarının Maddeleri Nelerdir?

Fikri Mülkiyet Haklarının korunması kapsamında dikkat edilmesi gereken birkaç konu bulunmaktadır. Bu koruma hakları belirli şartlara uyan şahıs ve kuruluşlar için çalışmakta olup gereksinimlere uymayan kurumlar için bir düzenleme belirtmez. Sınai Mülkiyet Kanunu doğrultusunda marka, patent, model, tasarım, amblem ve işaretler için tescil işlemleri ve bunların ihlaline ilişkin hukuki yaptırımlar düzenlenmiştir. Kanun maddelerine göre;
• Kuruluşların amblemlerini tescilletmek istemesi sonucunda bazı düzenlemelere uyması gerekmektedir. Amblemler için yapılan düzenlemelere ilişkin coğrafi işaretler ve geleneksel ürünlerin bu kanuna uygun olarak geliştirilmesi, tescil edilen amblemin söz konusu ürün ve ambalajda kullanılması veya herhangi bir sebepten dolayı bu amblemin kullanılamadığı durumlarda ürünün üzerinde ilgili kolay okunabilen coğrafi işaretin yer alması yararlanmalar kapsanmaktadır.
• Bilimsel buluş ve icatlar da bu kanundan yararlanmaktadır. Düzenleme kapsamında diğer bitki türlerine kıyasla en az bir özelliği ile özgün olan, bir ya da birden fazla genotipin özelliklerini taşıyan ve çoğaltılabilir durumdaki bitkiler için koruma kanunu sağlanmaktadır. Bunun yanı sıra biyolojik materyallerin buluş ve icadı da kanun kapsamındadır.
• Nerede yayımladığı fark etmeksizin yayımı yapılan bültenler kapsamında çalışan, kurum, kurul ve marka vekilinin kanun kapsamında olduğu görülmektedir. Buna göre iş yerleriyle özel hukuk sözleşmesi veya çalıştığı yere karşı kişisel bir bağımlılık ve yükümlülük taşıyan kişiler, Türk Patent ve Marka Kurumu, Yeniden İnceleme ve Değerlendirme Dairesi Başkanlığında görev yapan özel kurul, bahsedilen patent, marka, tasarım vb. konularda temsilci olarak görev alan marka vekilinin söz hakkına sahip olduğu görülmektedir.
• Kanuna göre tüm Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları, ülke sınırlarında ticari faaliyette bulunan kişiler ve Paris sözleşmesi doğrultusunda Dünya Ticaret Örgütü Kuruluş Anlaşması hükümlerine göre başvuru yapabilen kişiler Fikri Mülkiyet Haklarından yararlanabilmektedir.
• Fikri Mülkiyet Kanununa göre marka olabilecek işaretler açık ve anlaşılır olmakla beraber; sözcükler, şekiller, renkler, harfler, sayılar, sesler ve ürün veya ambalajların şekillerinden oluşabilmektedir.

Genel hatlarıyla Fikri Mülkiyet kapsamındaki düzenlemeler bunlar olup, daha detaylı bilgi ve maddelere ilgili kanunun internet sitesi ve hukuki erişim yerlerinden ulaşabilirsiniz.

Fikri Mülkiyeti Geliştirirken ve Korurken Dikkate Alınması Gereken Konular Nelerdir?

Pazar küreselleştikçe ve iletişim ağı uluslararası halde büyümeye devam ettikçe şirketlerin ya da şahısların ticari amaçları doğrultusundaki fikirleri de hızla yayılmaya ve çalınmaya müsait hale bürünmeye açık durumdadır. Bu sebepten dolayı fikri mülkiyet hakları kavramı, ekonomide orijinal fikirlere sonuç olarak artan kar paylarını fikir hırsızlarıyla paylaşmamak adına önemli bir kavram haline gelmiştir. Fikri mülkiyet kapsamındaki marka, patent, model, tasarım, sanat eserler, keşif ve icatlar uluslararası olup herhangi bir sınır içinde kısıtlanmazlar. İyi fikirlerin ekonomide iyi bir yer kaplayacağı düşünüldüğünde akla ilk gelen patent almak düşüncesi bu sebebe yanıt olarak geliştirilmiştir. Patent aldığınız, markanızı tescillediğiniz ve genel anlamda bu kapsamdaki fikirlerinizi dünyaya orijinal olarak kanıtladığınız takdirde hiç kimse sizin izniniz dışında bu fikirden kar elde edemez veya kendisine ait olduğunu iddia edemez. Hak ihlaline giren bu tür durumlarda her türlü hukuki işlemlerde yasalar yanınızda olur. Fakat her ne kadar genel anlamda düzenli ve uyumlu bir kanun olsa da uygulamada yaşanabilecek bazı problemler bulunmaktadır. Bu problemler yasal düzenlemelerden veya sosyal kaynaklı problemler olabilmektedir.

Yasal düzenlemelerden kaynaklanan sorunlar kapsamında karşımıza çıkan durum, bu yasal mevzuatın tamamen uluslararası sözleşmelerden tercüme olarak alınmasıdır. Avrupa Birliğinin fikri mülkiyet kuralları doğrultusunda ülkemize uyarlanan mevzuatta ülkemiz ve AB kuralları çerçevesinde çelişen durumlarda bu mevzuatın ilgili maddelerinin alakasız hale gelmesiyle fikri mülkiyet uygulamalarında sorunlara yol açılabilmektedir. İlgili maddelerin iyice incelenerek hem Türkiye hem de uluslararası düzenlemelere uygun hale getirilmesi önemli bir husustur.

Sosyal anlamda patentini almak istediğiniz fikrin veya marka haline getirmek istediğiniz düşüncenin uluslararası kapsamdaki konumunu incelemeniz gerekmektedir. Ekonomik anlamda ticarette kaplayacağı yeri iyi hesaplamak ve fikrinizin orijinalliğini, potansiyelini iyice düşünmeniz sizi olası yanlış ticari kararlardan koruyacaktır. Bu doğrultuda Fikri Mülkiyet Yönetimi danışmanlık ve desteklerine başvurmanız ikinci bir görüş alabilmeniz ve daha kapsamlı düşünebilmeniz açısından size yarar sağlayacaktır.

Fikri Mülkiyet Hakları Neleri Kapsar?

Fikri mülkiyet hakları, insanın zekası, yaratıcılığı ve bilgi birikimiyle ortaya koymuş olduğu, edebiyattan müziğe, bilimsel buluşlardan tasarımlara birçok konuyu içinde barındıran bir konudur. Fikri mülkiyetin uluslararası düzeyde, spesifik olarak koruyor olduğu bazı konular ise; patentler, tasarımlar, veri tabanı, markalar, biyoteknoloji, bilgisayar programları gibi pek çok konu fikri mülkiyet hakları tarafından korunuyor.