Gelir Testi

Gelir Testi Nedir?

Gelir testi ülkedeki herhangi bir güvencesi olmayan, bir işe sahip olmayan vatandaş ve aile bireylerinin gelirlerinin tespitinin yapılmasının ardından sağlık hizmetlerinden yararlanmalarını sağlamak için vatandaşa sunulan testtir. Bu test Genel Sağlık Sigortası (GSS) kapsamında değildir fakat Genel Sağlık Sigortası’na dair bir uygulama olarak gerçekleştirilir. Bu sayede sağlık hizmetlerinden herhangi bir ücret ödemeden yararlanmak isteyen kişiler gelirleri kontrol edilerek belirli bir prim karşılığında veya gelirlerinin daha az olduğu bir durumda herhangi bir ücret söz konusu olmadan bu hizmetten yararlanabilmektedirler. Gelir testi Sosyal Güvenlik Kurumu’nun hizmetlerini kapsar ve 18 yaşından büyük vatandaşlar için zorunlu kılınır. Dolayısıyla genel sağlık sigortası olmayan insanların sağlık hizmetlerinden yararlanabilmesi için bu testi mutlaka yaptırması gerekir.

Gelir testi, vatandaşlar ve bakmakla yükümlü oldukları kişilerin genel sağlık sigortası primlerinin miktarının ve bunları kimlerin ödeyeceğinin belirlenmesi amacıyla yapılan bir uygulamadır.

Gelir Testi Kimlere Yapılır?

Yukarıda da belirtildiği gibi, gelir testi çalışmayan veya çalışamayan, iş sahibi olmayan vatandaşlar ve ailelere yapılan bir uygulamadır.

01/01/2012 tarihinden itibaren sosyal güvencesi olmayan Türk vatandaşları, 5510 sayılı Kanun kapsamında ve sosyal güvenlik kurumunun yaptığı bildirimle otomatik olarak genel sağlık sigortalısı olarak kaydedilmektedir. Daha sonra gelir düzeyine göre ödemesi gereken genel sağlık sigortası prim düzeylerinin belirlenmesi için ikamet adreslerinin bağlı olduğu Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıflarına yönlendirilirler.

Kaç yaşında oldukları fark etmeksizin aynı ikametgâh adresinde kayıtlı veya aynı hanede oturan evli olmayan çocuklar da gelir tespitinde aile içinde değerlendirilir. Aynı zamanda yirmi beş yaşını doldurmamış ve eğitim görmeye devam eden çocuklar aynı hanede otursalar da oturmasalar da gelir testi değerlendirmesine dâhil edilirler.

Gelir Testi Başvurusu Nerede Yapılır?

Sosyal Güvenlik Kurumu’nun hizmet kapsamına dâhil olan gelir testi, vatandaşların ikametgâhının bulunduğu il ve ilçedeki Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma (SYD) Vakfında yapılır. Gelir testi elde etmek isteyen vatandaşlar bireysel olarak başvuru yapmalıdır. İstisnai bir durum söz konusu olursa kişilerin birinci derece akrabaları devreye girebilir.

Gelir Testi Nasıl Yapılır?

Gelir testi yaptıracak vatandaşın bu testi yaptırmak üzere SYD Vakfına bizzat yazılı bir başvuru yapması gerekir. Fakat herhangi bir acil durum içerisinde veya istisnai vakfa gelme imkânı bulamayan vatandaşlar başvurularını birinci derece akrabaları vasıtasıyla “Hane Başvuru Formu” ve “Gelir Tespiti Başvuru Formu” doldurarak teslim edebilir.

Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları gelir testi için başvuran kişilere Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı ile TÜBİTAK tarafından geliştirilen Bütünleşik Sosyal Yardım Hizmetleri Projesi (BSYHP) adlı programı kullanarak elde ettikleri çevrimiçi verilerden yararlanırlar. Ayrıca kişilerin harcamaları, taşınır ve taşınmazlarından doğan haklarını içeren verileri yerinde inceleme yolunu izleyerek (hane ziyareti ile) bu testi yaparlar.

Gelir testi başvurusu yapıldıktan sonra başvuruyu yapan kişinin ve hanesindeki insanların gelirleri ve giderleri, harcamaları, taşınır ve taşınmaz malları gibi unsurların tespiti sağlanır.

Gelir testi yapılırken dikkat edilmesi gereken unsurlar aşağıda belirtilmiştir.
• Haneye aylık olarak giren toplam gelir
• Ailenin ikamet ettiği evin kiracı veya ev sahibi olunması fark etmeksizin güncel sürüm değeri olarak tanımlanabilecek olan rayiç bedelinin 240’ta biri
• Eğer aile ikamet etmediği bir konuta sahipse o konutun rayiç be bedelinin 240’ta biri
• Ailenin ikamet etmediği konut kirada ise hesaplamaya eklenecek kira bedeli
• Ailenin mevcut olan herhangi bir dükkânı olması durumunda dükkanların rayiç bedelinin 240’ta biri
• Ailenin sahip olduğu arazilerin veya tarlaların rayiç bedelinin 240’ta biri
• Ailenin ticaret amaçlı veya bireysel otomobilleri için rayiç bedelinin 120’de biri
• Bankadaki mevduat hesaplarının aylık faiz getirisinin iki katı
• Hanenin bireylerinde burs ödemesi alanlar için aylık ödemenin ortalaması
• Hayvancılıkla ilgilenen aileler için elde ettikleri gelir
• Bunlar dışındaki diğer tüm gelirlerin aylık ortalaması

Gelir Testine Dâhil Olan Aile Bireyleri Kimlerdir?

Gelir testi için hane içindeki kişi başına düşen aylık gelir tutarının tespiti önemli olan bir uygulamadır, dolayısıyla herhangi bir aile bireyi bu teste başvurursa kendisiyle birlikte yaşayan diğer bazı kişilerin de gelirleri dikkate alınmak zorundadır. Bu konu hakkındaki Yönetmeliğin “Gelir tespitinde esas alınacak aile bireyleri” başlıklı 10. Maddede, gelir testine başvuran bireyin aylık geliri hesaplanırken kendisi dışında aynı hanede bulunan insanların gelirleri de dikkate alınacağı açıkça belirtilmiştir.

Gelir testine aynı hane içinde yaşayan eş, evli olmayan çocuk, anneanne ve dededen oluşan aile bireyleri dâhil olur. Yaşları fark etmeksizin aynı evde yaşayan evli olmayan çocuklar gelir tespitinde aile içinde değerlendirilir. Aynı ev içerisinde birden fazla aile yaşaması durumunda her bir aile için ayrı olarak gelir tespiti yapılması gerekir.

Gelir Testi Zorunlu Mudur?

Gelir testini 2017 Nisan ayına kadar sigortası olmayan vatandaşların yaptırması zorunluydu. Fakat 1 Nisan 2017 tarihinden itibaren 6824 sayılı Torba Yasa ile gelir testi yaptırma zorunluluğu ortadan kalkmıştır. Bu yasanın ortadan kaldırılmasının ardından vatandaşlar için sabit bir Genel Sağlık Sigortası priminde karar kılınmıştır. Bu sabit prime göre sosyal güvencesi olmayan vatandaşlar, asgari ücretin %3’ü oranında bir ödeme karşılığında Genel Sağlık Sigortası kapsamına girebilir.

Gelir Testi İçin Gerekli Evraklar Nelerdir?

Gelir testine sahip olarak bu hizmetten yararlanmak için yukarıda da belirtildiği gibi ilk adım olarak vatandaşların bağlı oldukları il/ilçe kaymakamlıklarına başvuru amacıyla mutlaka müracaat etmiş olması gerekir. Aksi takdirde bu süreç başlatılamaz. Gerekli evraklar göz önünde bulundurulduğunda kişilerden muhtarlıktan temin edilmiş olması gereken bir adet ikametgâh belgesi, 2 adet vesikalık fotoğraf ve kişinin kimlik fotokopisi istenebilmektedir. Bu belgeleri kaymakamlıktaki Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfına teslim ederek gelir durumunuz doğrultusunda ödeyeceğiniz prim miktarını sorabilirsiniz.

Gelir Testi Yenileme Yöntemleri Nelerdir?

Genel sağlık sigortasına sahip kişiler, gelirlerinde değişiklik olması halinde gelir tespitlerini yenilemek için yeniden başvurabilirler. Vatandaşlardan herhangi biri gelirinde değişiklik olduğunu veya bu değişikliğin Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları tarafından tespit edildiğini veya kanıtlandığını beyan ederse bu tarihten başlayarak yaklaşık bir ay süren bir süreç içinde gelir testi yaptırmak zorundadır.

Gelir Testinin Yenilenmesi Gereken Durumlar Nelerdir?

Vatandaşlar gelir testinin yenilenmesi gerektiği bazı durumlarla karşılaşabilirler. Burada ilk olarak ailedeki kişi sayısında yaşanan bir değişme durumunu göz önünde bulundurabiliriz. Örneğin, evlenen ve başka bir evde yaşamaya başlayan bir aile üyesi, boşanarak evini ayıran başka bir aile üyesi, doğum yaparak ailedeki üye sayısını arttıran bir kişi veya ailede yaşanan bir can kaybı yenilenme sürecine giriş yapılmasına sebep olabilmektedir. Bunun dışında prim ödemesini devletin yaptığı kişilerde ve asgari ücretin üçte biri kadar prim ödeyen ailelerde evlere kontrol amaçlı yılda 1 ziyaret gerçekleştirilir. Prim alan vatandaşların primlerinde herhangi bir değişiklik olduğunda bu durum için gelir değişikliği bildiriminde bulunarak gelir testini yenilemek gerekir. Ek olarak, testi yapılan kişiler bu süreden 6 ay geçtikten sonra yeniden gelir testi yapılması için talepte bulunma hakkı kazanır.