İş Kazası

İş Kazası Nedir?

İş kazası, bir şirket çalışanının çalışması sırasında veya fiilen meydana gelen ve bedensel yaralanmasına neden olan ani bir olaydır. İş kazası, işçinin iş sözleşmesinin yapılmasından sonra ve sonucunda uğradığı, yaralanmasına neden olan herhangi bir kaza olarak kabul edilir.

İş Kazası Şartları Nelerdir?

Her kaza iş kazası sayılmaz. Herhangi bir kazanın iş kazası sayılabilmesi için bazı şartlar sağlanmalıdır. Bu nedenle, bir olayın işe kazası niteliğinde olup olmadığını anlayabilmek için öncelikle iş kazası geçiren işçinin sigortalı olarak çalışması, bir olay ile karşılaşmış olması ve meydana gelen olay yüzünden bedenen veya psikolojik olarak bir probleminin oluşması durumlarının bir arada bulunması gerekir.

5510 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’nun 13. maddesine göre iş kazası sayılan ve tazminat davası açılabilecek durumlar aşağıda açıklanmıştır.
• İşçinin işyerinde bulunduğu sırada uğradığı her türlü bedensel veya ruhsal zararlar iş kazası olarak değerlendirilir. İşçinin ne şekilde yaralandığı veya öldüğü önemli değildir. Olay işyerinde gerçekleşmişse, iş kazası olarak kabul edilir ve bunun üzerine tazminat davası açılabilir.
• Bir işverene bağlı çalışan işçinin işyeri dışında başka bir yere görev üzerine gönderilmesiyle geçen zaman diliminde işçinin maruz kaldığı bir kaza da iş kazası olup tazminat davasına konu olabilir.
• Çocuğunu emzirmekte olan bir kadın işçinin iş mevzuatı dâhilinde çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda yaşadığı herhangi bir kaza da iş kazası olarak değerlendirilir.
• İşçinin, işvereni tarafından sağlanan bir taşıtla (araba, servis vs.) işyerine gidiş gelişi sırasında meydana gelen her türlü kaza da iş kazası sayılır. Bu tarz kazalar trafik iş kazası olarak adlandırılır.

İş Kazasında İşverenin Yükümlülükleri Nelerdir?

İşveren, kazaları yönetmek, araştırmak ve tekrarını önlemek için çeşitli önlemler almakla yükümlüdür. İşverenler iş kazası bildirimi yapmak zorunda oldukları gibi bildirim sonrasında da belirli görevleri yerine getirmekle yükümlüdürler. Örneğin, meydana gelen bu kazayı kayıt altına alarak gerekli önlemler için inceleme yapmaları gerekmektedir. İş kazalarının nedenleri, görgü tanıklarının ifadeleri, olay yerinde çekilmiş fotoğraflar, kazanın ardından uygulanan işlemler ile belgelenmeli ve iş yeri kaza inceleme raporu düzenlenerek saklanmalıdır.

İş Kazasında İşçinin Hakları Nelerdir?

1. Manevi Tazminat
İş kazasında maddi tazminat davasıyla birlikte ayrıca manevi tazminat da istenebilir. Bedende büyük oranda zarar veya ölüm durumunda, zarar gören veya ölen kişinin yakınlarına manevi tazminat olarak bir miktar para ödenmesine kanunlarca karar verilebilir. Kanunda manevi tazminat miktarının direkt olarak hesaplanmasını sağlayan bir durum yoktur. Manevi tazminat miktarı, bazı unsurlar göz önünde bulundurularak somutlaştırılır. Manevi tazminat miktarını belirleyen unsurlar aşağıda belirtilmiştir.
• Somut durumun özellikleri
• Tarafların ekonomik durumları
• Tarafların olaydaki kusur oranları
• Manevi zararın büyüklüğü
• Olay tarihinden itibaren paranın satın alma gücü.
Manevi tazminat olarak belirlenecek miktar, her iki taraf için de ortalama bir ücret olmalıdır.

2. Bedensel Zarar Durumunda Maddi Tazminat
• Kişinin yaşadığı durum sebebiyle kalıcı bir sakatlığı olmadığı halde iyileşinceye kadar çalışamadığı sürede uğradığı maddi zararı temsil eder.
• Sürekli iş göremezlik nedeniyle oluşan kayıplar; kalıcı sakatlık sebebiyle çalışılamayan, dolayısıyla kazanç elde edilemeyen durumlardır. Kalıcı sakatlık veya sürekli iş göremezlik, kişiyi mağdur eder. Kişinin sakatlık durumu doktor raporuyla belirlenir ve maddi tazminat daha sonra hesaplanır.
• Süreç boyunca tedavi giderleri ve yapılan her türlü masraflar maddi tazminata dâhildir.

3. Ölüm Halinde Maddi Tazminat
Ölüm halinde maddi tazminat davasının içeriği Borçlar Kanununda belirtilmiştir. Kanuna göre, ölüm hâlinde uğranılan ve istenebilecek maddi zararlar aşağıda açıklanmıştır.
• Cenaze için yapılan harcamalar.
• İşçinin ölmeden önceki tedavi giderleri ile çalışma gücünün yitirilmesinin yol açtığı kayıplar.
• Ölenin desteğinden yoksun kalan kişilerin uğradıkları kayıplar.

Destekten yoksun kalma tazminatı, ölüm durumunda ölen kişinin anne, baba, eş ve çocuklarının talep edebileceği bir maddi tazminat türüdür.

İş Kazası Bildirimi Nasıl Yapılır?

İş kazası bildirimi, işyerinde yaşanılan kazanın ilgili kurumlara iletilmesi olarak ifade edilebilir. Bir çalışanın bir iş kazası geçirmesi durumunda iş kazası bildirimi yapma görevi çalışana değil, işverene aittir. İşveren, ilgili kanuna göre; 3 iş günü içerisinde iş kazası bildirimi yapmalıdır.

İş kazası bildirimi yapılacağı zaman izlenmesi gereken yol oldukça basittir. İşveren, Sosyal Güvenlik Kurumuna giderek bildirim formunu yazılı olarak doldurabilir. Bu duruma alternatif olarak internet üzerinden de form doldurabilmek mümkündür. E-Devlet üzerinden iş kazası bildirim formunu doldurarak işlem kısa sürede tamamlanabilir.

İş Kazasında Zamanaşımı Süresi Nedir?

6098 Sayılı Tük Borçlar Kanunu’nun 417. Maddesindeki karara göre iş sözleşmesine aykırı olan bir durumdan kaynaklı ölüm ve vücuttaki yaralanma veya kişilik hakkının ihlaliyle sonuçlanan zararların olması durumunda sözleşmenin getirdiği sorumluluk hükümleri uygulanacaktır.

İş kazası, işçi ve işveren arasındaki sözleşmeye aykırılık yaşanması durumunda meydana gelir. TBK, genel hükümler içerisinde zamanaşımı süresini 10 yıl olarak düzenlemiştir. Dolayısıyla iş kazası sebebiyle açılacak tazminat davalarında TBK maddesine göre düzenlenmiş olan 10 yıllık zamanaşımı süresi değerlendirilir. İş kazasının meydana geldiği tarihten itibaren 10 yıl içerisinde talep ve dava açma hakları zamanaşımına uğrar.

Zamanaşımı hakkında birkaç ayrıntıdan bahsetmek gerekirse ilk olarak maluliyet oranının kesin olarak tespit edilemediği durumlarda, geçici hekim raporunun düzenlendiği tarihten başlayarak 10 yıllık süre ele alınacaktır. Maluliyet oranının kati olarak tespit edilemediği hallerden olan durumlardan biri, malul kişinin iş kazasından kaynaklı ameliyatlarının devam ediyor olması örneği verilebilir.

İkinci olarak, iş kazasından dolayı herhangi bir şikâyet mevcut olması durumunda ya da kamu tarafından tek başına ilgilenilen bir durumda ceza davasındaki zamanaşımı süresi 10 yıldan fazlaysa bu gibi durumlarda da ceza davası zamanaşımı süresi uygulanır.

İş Kazası Tazminatı Nasıl Hesaplanır?

İş kazası davasında maddi tazminat hesabı, uzmanlar aracılığıyla yapılmaktadır. Burada dikkate alınan hususlar aşağıda belirtilmiştir.
• İş kazası sonrasında zarar gören işçinin yaşı
• İşçinin cinsiyeti
• İşçinin maaşı
• İşçinin gördüğü zarar miktarı ve bu kazanın sonucunda işçiye bıraktığı kusur durumu
• İşçinin muhtemel yaşam süresi
gibi ölçütler dikkate alınarak hesaplanır.

2023’te İş Kazası Bildirmemenin Cezası Nedir?

İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun 14. Maddesine göre işveren, tüm iş kazalarının kaydını tutmalı ve bunlarla ilgili rapor düzenlemelidir. İş kazasından sonraki üç iş günü içerisinde de bu kazayı Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirmek zorundadır. İşverenin bu yükümlülüğünü yerine getirmemesi halinde ceza alma durumu söz konusudur ve hakkında idari yaptırım uygulanır.

İş kazası bildirmemenin cezası; işverenin işyerinde gerçekleşen bir kazayla alakalı gerekli kayıtları tutarak rapor düzenlememesi durumunda her bir yükümlülük için ayrı ayrı bin beş yüz Türk Lirası para cezasıdır. Ayrıca iş kazasını Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirmesi gereken sürenin içerisinde bildirmemesi durumunda ise iki bin Türk lirası daha para cezasına tabii tutulur.

İşçinin yaralanması veya ölümüyle sonuçlanan bir iş kazasında, bu durum işverenin iş sağlığı ve güvenliği alanında üzerine düşen yükümlülüklere aykırı hareket etmesi sonucunda meydana gelmişse bu kişilerin iş kazası nedeniyle cezai sorumluluğu vardır. Bu durumda iş kazası nedeniyle açılan herhangi bir dava durumunda işverenin cezalandırılabilmesi, söz konusu olan işyerinde iş güvenliği önlemlerinin alınmamasına, güvenlik ihmali olan hareketlerin tespit edilmesine bağlıdır. Güvenlik ihmali dediğimiz hareketin kasten veya taksirle gerçekleştirilmesi mümkündür ve genellikle işverenler, iş kazası durumunda taksirle öldürme ve taksirle yaralama suçlarından ceza alırlar.