İşe İade Davası

 

İşe İade Davası

İşe İade Nedir?

Bazı durumlarda işçi ile işveren arasında bazı olumsuz durumlar yaşanabilmektedir. Her zaman olmasa da bazen bu durum işverenin işçiyi haksız bir şekilde işten çıkarmasıyla sonuçlanabilmektedir. Eğer işveren haksız ve geçersiz olan nedenlerden ötürü işçisini işten çıkarırsa işçi kendini savunma hakkına sahip olur. Haksız yere işten çıkarılması ve işverenin haksız olması durumunda hukuki yollara başvurarak iş yerine iş sözleşmesinin haksız yere feshedildiğini açıklayarak işe iadesine dair dava açabilir. Bu dava işe iade davası olarak adlandırılmakta olup yargılamanın yapılması sonucu işçinin işe iadesiyle sonuçlanabilmektedir. İşçiyi iş sözleşmesinin işveren tarafından keyfi olarak feshedilmesine karşı korumak amacıyla işe iade davaları ortaya çıkmıştır. Bu bağlamda işe iade davaları, işverenin iş sözleşmesinin haksız bir nedenle feshedilmesi durumunda işçinin iş güvencesi kullanarak işe başvurabileceği haller olarak kısaca özetlenebilmektedir.

Hangi Şartlarda İşe İade Hakkı Sağlanır?

İşe iade her durumda gerçekleşmemekte olup bu durumun haklı bir şekilde sağlanabilmesi için yerine getirilmesi gereken bazı şartlar bulunmaktadır. İşe iade talebinin dayanağının değerlendirilebilmesi için maddi hukukun gerektirdiği bazı şartların sağlanması gerekir. Hukuki düzenlemelere göre sadece lehine dava hakkı var olan işçinin dava hakkı bulunmaktadır. İşçinin uyuşmazlıklarda işe iade hakkını kullanabilmesi için iş mevzuatında tanınan bir hakkı olması gerekmektedir.

İşe iade kapsamında sağlanması gereken şartları şekildeki gibi sıralayabiliriz:
• Söz konusu işyerinde minimum olarak 30 işçi çalışıyor olması gerekmektedir. Bu bahsedilen 30 işçi sayısı ilgili işverenin aynı işkolunda bulunan tüm işyerlerini kapsamaktadır. Buna örnek olarak belirli bir durumu gösterebiliriz. Bir işverenin bir mobilya mağaza zinciri aynı isim altında işletilmekteyse ve işçi bu mağazaların birinde çalışmaktaysa; faaliyet gösterdiği her mağazada 5 işçi çalışıyor olsa dahi, tüm mağazalardaki çalışanların sayısı toplu olarak hesaplanır. Bu sayının toplam 30 işçi üstünde çıktığı durumda işe iade davası açılabilmektedir.
• İlgili işçi sayısı belirlenirken stajyerler ve çıraklar yapılan hesaplamaya katılmamaktadır. Bu durumda asıl işveren ve alt işveren olduğu takdirde, asıl işveren ve alt işverenin çalışan sayısı ayrı ayrı değerlendirilmektedir. Daha az çalışan sayısını göstermek için böyle bir yöntem seçildiği durumda bunu kanıtlayarak, çalışan sayısı birlikte tahmin edilmektedir.
• İşçinin ilgili işyerinde en az 6 ay çalışmış olması gerekmektedir, zira 6 aylık çalışma ömrü hesaplanırken işçinin aynı işverene ait tüm işyerlerinde geçirdiği süre dikkate alınır. Yer altı işlerinde çalışan işçilerde bu şart aranmamaktadır.
• İşçi ile işveren arasında açık istihdam olması zorunlu olan bir konudur. Belirli süreli iş sözleşmesi bulunan işçinin işe iade davası açma hakkı yoktur.
• Tüm şirketi yöneten işveren vekili ve yardımcıları ile tüm işyerini yöneten ve işçi alma ve işten çıkarma yetkisine sahip işveren vekillerine gerek bulunmamaktadır.
• İş durumunun işveren tarafından hukuka aykırı olarak feshedilmiş olması gerekmektedir.

İşe İade Dava Başvurusu Nasıl Yapılır?

İşe iade dava başvuru yapma kapsamında izlenmesi gereken bazı adımlar bulunmaktadır. Bu dava direkt olarak bazı şartlar takip edilmeden açılması mümkün olan bir dava değildir. İş Kanunu düzenlemeleri gereğince işçinin işe iade davası açabilmesi için bazı hukuki kurallara uyması gerekmektedir. Bu kanunun 20/1 düzenlemesi gereğince işe iade davası açılması istenildiğinde bir arabulucuya başvurulmak zorunludur. Bu arabulucu tarafların arasındaki bir köprü niteliğinde görev yapmaktadır. Bu düzenleme sebebiyle işe iade hakkını kullanmak isteyen işçi fesih bildirimini yaptığı tarihi takiben 1 ay içerisinde bir arabulucu bulmak durumundadır.

Bu durumun en önemli sebeplerinden biri çoğu durumda tarafların bir arabulucu huzurunda anlaşmazlıklarını çözmesi ve durumu halledebilmesidir. Arabulucu eşliğinde uyuşmazlıkların çözülmesi sonucu işçi durumu davaya taşımamayı tercih edebilir. Arabulucu ile birlikte yapılan görüşmelerin olumlu sonuçlanmaması durumunda son tutanağın düzenleniş tarihini takiben iki hafta içerisinde işçi İş Mahkemesi’ne dava açma hakkına sahiptir. Fakat bu noktada söz konusu son tutanağın dava huzuruna sunulması önemli bir husustur. Bunun yapılmaması durumunda dava kabul görmeyebilir. Dolayısıyla işçi ancak son tutanağı sunduğu takdirde işe iade davası açabilmektedir.

İşe İade Davası Şartları Nelerdir?

İşçinin belirli anlaşmazlıklar sonucu işe iadesini istemesi durumunda dava açabilmek için belirli şartların yerine getirilmesi hukuki bir yükümlülük taşımaktadır. Bu kapsamda işe iade davasının açılabilmesi için yerine getirilmesi gereken şartlar şekildeki gibi listelenebilir:
• İşe iade davası açılabilmesi için tarafların bir arabulucu eşliğinde görüşmeleri gerekmektedir.
• İşe iade davası açan işçinin İş Kanunu ve Basın İş Kanunu’na tabi olması zorunlu bir durumdur. İş Kanunu veya Basın İş Kanunu harici olarak Borçlar Kanunu veya Deniz İş Kanunu kapsamındaki gibi yerlerde çalışan işçiler bu kapsamda işe iade şartlarından yararlanma fırsatı yakalayamayacaklardır.
• İşe iade davası arabuluculuk işlemlerinin olumsuz sonuçlanmasını takiben son tutanak ile birlikte iki hafta içerisinde açılmalıdır.

İşe İade Davasını Kazanan İşçinin İşe İadesi Sonucunda Ne Olur?

İş Kanunu'nun 21. maddesine göre işe iade sürecini kazanan işçi, nihai kararın tebliğinden itibaren 10 iş günü içinde işverene başvurarak işe başlamak zorundadır. İşçi bu süre içinde başvuruda bulunmaz ise işveren tarafından yapılan işten çıkarma geçerli bir işten çıkarma olur ve işe başlamaması durumunda işçi işe iade ve izin haklarından yararlanamaz. İşverenler, bir ay içinde işe dönmek isteyen işçiyi işe almak zorundadır. İşverenler, işe iade edilmeleri durumunda ücret ve diğer hakları kazanan işçilere dört aya kadar izin süresi için ödeme yapmakla yükümlüdür. Çalışanın istihdam edilip edilmediğine bakılmaksızın bu süreler için ücret ödenir.