İşsizlik Maaşı ve Ödeneği Nedir? Nasıl Sorgulanır?

İşsizlik Ödeneği Nedir?

Daha önce sigortalı olarak çalışmış olup İşsizlik Sigortası Kanunu kapsamında belirlenen şartlara uyum sağlamış olan kişilerin işsiz kalmaları halinde kanunda belirtilen süreler içinde ve miktarda alacakları ödemeye işsizlik maaşı denmektedir. İlgili Yasada “İşsizlik Ödeneği” olarak da karşımıza çıkan “İşsizlik Maaşı” sigortalı işsizlere yasada belirtilen bir takım koşulları sağlamaları durumunda işsiz kaldıkları dönem için belirli bir süre ve miktarda sağlanan ödemedir şeklinde tanımlanmıştır. İşsizlik ödeneği alan birey işsizliğin getirdiği risklere karşı kendini korumakta ve işsiz kaldığı dönemde asgari düzeyde bir yaşam sürdürebilme imkanı sağlamaktadır.

İşsizlik, günümüzde gelişmiş ülkeler de dahil olan pek çok ülkenin mücadele ettiği önemli problemlerden biri olma konusunda devam etmektedir. Her ne kadar işsizliğin engellenebilmesi tam olarak mümkün gözükmese de kısmen de olsa önüne geçilebilmesi mümkündür. Bunun da en etkili yollarından birisi işsizlik sigortası olarak bilinir ve ülkemizde 1999 yılında 4447 Sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu adı ile uygulanmaya başlanmıştır.

İşsizlik Ödeneği Hangi Kurum Tarafından Verilir?

İşsizlik ödeneği belirli koşullara bağlı olarak gerçekleşir. Fakat şartları gerçekleştiren her çalışanın işsizlik ödeneği almaya hak kazanması mümkün değildir. Bunun sebebi ise bazı çalışan bireylerin işsizlik ödeneği kapsamı dışında bulunmasıdır. İşsizlik ödeneğinden yararlanamayacak meslek grupları genel hatlarıyla şu şekildedir karşımıza çıkar;
● Banka sandıklarına bağlı olan sigortalı çalışanlar,
● Hizmet sözleşmesine bağlı bulunan sigortalı çalışanlar,
● Kısmi süreli iş sözleşmesine bağlı bulunan sigortalı çalışanlar,
● Ticari taksi sürücüleri, dolmuş ve benzeri toplu taşıma aracı sürücüleri,
● Kültür ve Turizm Bakanlığınca seçilen bölgelerde, yarım gün şeklinde bir veya birden fazla kişi tarafından çalıştırılan ve bir ay içerisinde maksimum çalışma süresi 10 günden az bulunan çalışanlar,

Bu meslek grubuna bağlı kişilerin işsizlik ödeneğinden yararlanamayacağı kanunen düzenleme altına alınmış olup istisnai haller bulunmamaktadır. Başvuru yapmadan önce ödenekten faydalanamayacak mesleklerin bilinmesi, gerek zaman gerekse maddi kayıpların yaşanmaması açısından oldukça büyük önem ifade etmektedir. Bu sayılan meslekleri icra eden kişiler harici olan bütün çalışanlar, şartları sağladığı takdirde işsizlik ödeneğinden faydalanabilecektir. Ancak yine de işsizlik ödeneğinden yararlanacak kişilere değinmek gerekirse;
● Kamu çalışanı memurlar,
● TSKya bağlı sivil ve askeri personeller,
● Hakim, savcı ve yargı personeli,
● İş yeri işleten ve sigortalı işçi çalıştıran BAĞKURlular,
● YÖK personelleri (Araştırma görevlileri ve Araştırma üyeleri),
● Sözleşmeli olarak görev alan memurlar ve tüm sözleşmesi personel düzeyince çalışanlar
Örnek verilebilir.

İşsizlik Maaşı Başvurusu 2023

Hizmet akdinin feshinden sonra olan 30 gün içinde en yakın bulunan İŞKUR birimine başvurmak gerekmektedir. Başvuru, İŞKUR birimine birebir gelerek veya elektronik ortamda www.iskur.gov.tr adresinden sağlanabilir. Mücbir sebepler dışında 30 gün içerisinde başvurulmaması durumunda, başvuruda gecikilen süre, toplam hak sahipliği süresinden düşülmektedir.

İşsizlik ödeneğinin ödenebilmesi adına sigortalı işsizlerin Kanun gereği iş almaya hazır halde bulunması gerekmektedir. İşsizlik ödeneği başvurusu ile bireyin iş arayan kaydı sağlanmakta veya güncellenmektedir. Böylece sigortalı işsizlerin danışmanlık, işe yerleştirme ve mesleki gibi bazı eğitim hizmetlerini alması istenmektedir.

İşsizlik Ödeneği Sorgulama ve Hesaplama Nasıl Yapılır?

İşsizlik maaşı hesaplama işlemi düzenlenirken esas alınan miktar günlük işsizlik ödeneğidir. Bu tutar, çalışanın son 4 aydaki prime esas ücreti üstünden hesaplanması sağlanmaktadır. Son 4 ayın ortalama günlük brüt ücreti hesaplanır ve bu ücretin %40ı işsizlik ödeneği olarak çalışana geri ödenmektedir. İşsizlik maaşı tavanı ise bu durumda aylık asgari ücretin brüt tutarının %80si olarak belirlenmiştir. Diğer bir anlatımla çalışanın alacağı en yüksek işsizlik maaşı tutarı 5.123,00 TLdir. Bu tutara ek olarak daha fazla tutarda ödenek alınamaz.

İşsizlik Maaşı Ne Kadardır?

Çalışanların ortalama brüt kazancının yüzde 40’ı kadar işsizlik maaşı ödendiği karşımıza çıkmaktadır. Maksimum işsizlik ödeneği ise aylık brüt asgari ücretin % 80’ini aşmamaktadır. Güncel olarak belirlenen asgari ücretle beraber işsizlik maaşı da belli oldu. İşsizlik maaşı artık minimum 2561 TL, maksimum 5123 TL olarak ödenmiş olacak. Söz konusu ödemeden yüzde 0.00759 oranında da damga vergisi kesintisi sağlanacak.

İşsizlik Ödeneği Kaç Ay Alınır? Alma Şartları Nelerdir?

Kanunda bulunan belli şartları taşınması kaydıyla hizmet akdinin feshinden önceki son üç yıl içinde bulunan sürede;
● 600 gün sigortalı olarak görev alıp işsizlik sigortası primi ödemiş bulunan sigortalı işsizlere 180 gün,
● 900 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş bulunan sigortalı işsizlere 240 gün,
● 1080 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş bulunan sigortalı işsizlere 300 gün, süre ile işsizlik ödeneği verilmektedir.

İşsizlik maaşı alınabilmesi için yukarıda belirttiğimiz üzere birtakım şartların bir arada sağlanması beklenmektedir. Bu şartlardan bir ya da birkaçının gerçekleşmemesi durumunda çalışanın ödenekten faydalanma şansı bulunmayacaktır. İşsizlik ödeneğinden yararlanabilmesi için gereken şartlara her ne kadar değinmiş olsakta ayrıntılı bir şekilde bahsetmek gerekmektedir. Çalışanın işten çıkması ya da çıkarılması halinde, haklı nedenle fesih halleri haricinde, iradesi dışında gerçekleşmiş olmalıdır. Aynı zamanda çalışanın, işten çıkarıldıktan 120 gün öncesine kadar iş sözleşmesinin tüm kurallara uymuş olması beklenir.

Eski uygulamada 120 gün eksiksiz çalışma zorunluluğu bulunsa da artık bu hüküm uygulaması olmamaktadır. Yalnızca çalışanın sözleşme koşullarına bağlı kalması yeterli sayılmaktadır. Bir diğer şart ise çalışanın, işten çıkarılmadan önce olan 3 yıl içerisinde minimum 600 gün işsizlik sigortası primi ödemiş olması istenir. İşsizlik sigortası primi yetersiz bulunduğu takdirde ödeneğe hak kazanamayacaktır. Bahsettiğimiz koşullar eksiksiz karşılandığı takdirde işsizlik ödeneği alınabilecektir. Bu nedenle başvuru yapmadan önce detaylı bir durum araştırması yaparak ilerlemeniz faydanıza olacaktır.

İşsizlik Ödeneğinden Yapılan Kesintiler

İşsizlik ödeneği damga vergisi hariç herhangi bir vergi ve kesintiye tabi bulunmamaktadır.

İşsizlik Ödeneğinin Ödenmesi

İşsizlik ödeneği başvuruları izleyen ayın sonuna kadar sonuçlandırılır. İşsizlik ödeneği, her ayın beşinde aylık olarak işsizin kendisine ödemesi sağlanır. Ödeme tarihini öne çekmeye Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı yetkili konumdadır.

Sigortalı işsizlere ödemeleri, Kuruma bildirdikleri Banka Hesap numaraları (IBAN) aracılığıyla, hesap numaralarının eksik veya hatalı bildirilmesi durumunda ise en yakın PTT Bank aracılığı ile sağlanmaktadır.

İşsizlik Ödeneğinin Kesildiği Haller

İşsizlik ödeneği almakta iken;
● İŞKUR tarafından belirlenip teklif sunulan mesleklerine uygun ve son çalıştıkları işin ücret ve çalışma şartlarına yakın ve ikamet edilen yerin belediye mücavir alanı sınırları içinde bulunan bir işi haklı bir nedene dayanmaksızın reddedenlerin,
● Çalışma hayatını inceleme ve denetleme yetkisine sahip olan haiz müfettişlerce veya kamu idarelerinin denetim elemanları tarafından sağlnan denetimlerde Kurumumuzdan işsizlik ödeneği aldığı dönemde kayıt dışı şekilde çalıştığı tespit edilenlerin, işsizlik ödenekleri tekrar başlatılmamak üzere kesilmektedir.
● İşsizlik ödeneği aldığı süre boyunca herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan yaşlılık aylığı almaya başlayanların ödenekleri “Emeklilik” nedeniyle yaşlılık aylığını almaya başladığı tarih itibarıyla kesilmesi sağlanır.
● İŞKUR tarafından önerilen meslek geliştirme, edindirme ve yetiştirme eğitimini haklı bir neden ortaya koymadan reddeden veya kabul etmesine karşın devam etmeyen ve haklı bir neden olmaksızın Kurum tarafından yapılan çağrıları zamanında cevaplamayan, istenilen bilgi ve belgeleri öngörülen süre içinde teslim etmeyenlerin işsizlik ödenekleri kesilmektedir. Fakat, bu hallerin sona ermesi durumunda, ödemelere tekrardan başlanmaktadır. Ödemenin süresi başlangıçta belirlenmiş olan toplam hak sahipliği süresinin sona erdiği tarihi geçmemektedir.