Maliyet Yönetimi

Maliyet Nedir?

Küreselleşen dünya ve hızla gelişen teknolojinin sonucu olarak tüketici talep ve ihtiyaçları karşılaması zor bir hale gelmiştir. Müşteriler sürekli olarak yeni ürünleri talep etmekte bu talebin hızla gerçekleşmesini beklemektedir. Bu döngü süresi de kısa olduğundan sürekli yeni ürünler ortaya çıkmakta ve müşterilerin talepleri de sürekli olarak değişmektedir. Şirketler bu rekabetli ve hızlı ortama ayak uydurabilmek için işin mali kısım yönetiminde değişikliklere gitmek zorunda kalmıştır. Bu değişikliğe en büyük adımlardan biri olarak şirketlerin maliyet yönetimine artık daha çok önem vermesi örnek verilebilir. Fakat bu doğrultuda maliyet kavramını iyice anlamamız gerekmektedir.

Maliyet, bir ürünün üretilmesi sürecindeki tüm mali giderlerin tümünü kapsamaktadır. Ürünlerin üretimden pazarda sergilenmesi kısmına kadarki tüm süreçte harcanan giderlerin hepsine maliyet adı verilmektedir. Maliyetler yükseldiğinde ve şirketlerin bunu kontrol altında tutması zor olduğunda başka bir yol izlemesi gerekebilir. Bu yollardan biri maliyet yönetimi yapmaktır.

Maliyet Yönetimi Nedir?

Maliyet yönetimi dediğimiz faaliyetle birlikte bir ürünün üretimden pazara kadar giden sürecindeki harcamaları kontrol altında tutmak ve gelir gider planlaması yapmak amaçlanır. Maliyet yönetimi genel anlamda maliyetin indirilebilecek minimum miktara inmesini ve bu çizgide korunmasını sağlar. Aynı zamanda ürün maliyet tahminleri ve üretim süreçlerini geliştirmek için de yarar sağlayan maliyet yönetimi işletmeler için büyük stratejik önem taşımaktadır.

Maliyet yönetiminde dikkat edilmesi gereken bazı noktalar bulunmaktadır. Öncelikle bu planlama kapsamında şirket gider ve gelirleri detaylıca incelenmeli ve planın gerçekçi bir şekilde düzenlenmesi gerekmektedir. Her ne kadar harcama maliyetlerini aza indirmek temel amaç olsa da bunu yaparken kalite ve hizmetten fedakarlıkta bulunmamak da müşteri memnuniyeti ve şirketin genel anlamdaki başarısı için görmezden gelinemez bir unsurdur. Bu kapsamda maliyet yönetimi ve varlık düzenlenmesi yapılırken organizasyonların geçmiş ve geleceğe dair uzun veya kısa vadeli planları incelenmeli ve buna yönelik mali planlamalarda en verimli operasyonların yapılması amaçlanmalıdır.

Maliyet Yönetiminin Amaçları Nelerdir?

Maliyet yönetimi işlemi doğrultusunda işletmeler bazı temel amaçlar üzerinden ilerlemektedir. Bunu bir örnek vererek açıklayabiliriz. Örneğin bir işletmenin giderleri gelirlerinden yüksek miktarda ise ve gelirleri yükseltmek amacıyla artırdığı giderlerinin sonucunda hedeflediği başarıya ulaşamadıysa bu konuda bazı düzenlemelere gitmesi gerekir. İşletmenin giderlerde gelire etki etmeyen ve hizmetten bir şey kaybettirmeyecek alternatiflere başvurması gerekmektedir. Maliyet yönetimi dediğimiz kavram aslında tam da bu işleme verilen isimdir. Maliyet yönetimi ile birlikte işletmelerin gereksiz harcamaları kontrol altında tutulur ve doğru planlamayla potansiyel başarıya ulaşılmaya çalışılır. Bunun gibi basit bir örneğin yanında başka faktörlerin de maliyete etki ettiği durumlar bulunmaktadır. Maliyeti direkt ya da endirekt olarak etkileyen faktörler üzerine de çalışmaların yapılması gerekmektedir. Bazen maliyeti etkileyen her şey somut ve bariz olmayabilir ve böyle durumlarda dolaylı olarak giderleri artıran durumların incelenmesi gerekmektedir.

Maliyet yönetimi işletmelerin minimum maliyet ile maksimum başarıya ulaşmalarındaki anahtar olarak yükselip gelişmeyi amaçlar.

Maliyet Yönetiminde Kullanılan Yaklaşımlar ve Teknikler Nelerdir?

Maliyet yönetiminde izlenen bir yol haritası ve kullanılan bazı belli başlı teknikler bulunmaktadır. Bu işlem bazen ilgili alana bağlı olarak değişebilmektedir. Fakat her alanın sektör fark etmeksizin bir maliyet yönetimi planına ihtiyacı olduğu gerçeği yadsınamazdır. Her işletme, ne tür ürün ya da hizmet pazarlıyor olursa olsun belli bir gelir gider düzeni oturtmak zorundadır. Bu planlamanın dışına çıkıldığı durumlarda işletme zarar edecek ve başarıya ulaşamayacaktır. İşletmelerin maliyet yönetimi sistemi içerisindeki yaklaşımlar ve maliyet yönetimi ile ilgili faaliyetleri şekildeki gibi listeleyebiliriz:
● Kalite maliyet kontrolü
● Stratejik maliyet yönetimi
● Yaşam dönemi faaliyetleri maliyet yönetimi
● Faaliyet esaslı maliyetleme (Fem)

Bu yaklaşımlardan yola çıkılarak işletmeler maliyet yönetimlerini gerçekleştirebilmektedir.

1. Kalite Maliyet Kontrolü
Kalite maliyet kontrolleri kapsamında değer yaratmayan ve hedeflenen başarıya ulaşmayan ürünlerin kalite kontrolleri yapılarak gerekli iyileşmenin sağlanması veya aksi takdirde gelecek israfların önlenmesi için bu tür ürün ve hizmetlerin maliyetlerini sıfıra indirmek gibi işlemler yapılmaktadır. Ürünlerin belli bir kalite standardına sahip olması değer kazandıran bir alışverişin sağlanabilmesi için en önemli unsurlardan biridir. Bu doğrultuda kalitede dikkat edilmesi gereken ilk adımda mühendislik konusuna önem verilmesi ve ilgili ürünün doğru üretilmesidir. Bunun sonunda piyasaya sürülmeden önce kalite kontrolünün yapılması ve piyasaya sürüldükten sonra sonuçlara göre tekrar bu gözden geçirmenin tamamlanması kalite maliyet kontrolü kapsamında yapılan işlemlerden birkaçıdır.

2. Stratejik Maliyet Yönetimi
Stratejik maliyet yönetiminde hedeflenen başarıya ulaşmayan ürün ve hizmetler diğerlerinden elimine edilerek piyasadan çekilir. Böylece kar oranının maksimize edilmesi ve stratejik anlamda düşünülen bu karardan sonra gider maliyetlerinin kontrol altına alınması amaçlanmaktadır. Bunun yanı sıra bazı uzun vadeli stratejik fikirlere de yer verilebilir. Örneğin maliyet analizleri ve raporlamaları düzenlenerek öngörülen durumlar için bazı adımlar atılabilir ve gerçekçi sonuçlara ulaşmak için söz konusu ürün ya da hizmet en başından değişikliklere uğratılabilir.

3. Yaşam Dönemi Faaliyetleri Maliyet Yönetimi
Bu yaklaşım doğrultusunda geniş kapsamlı bir düşünce yapısı üzerinden ilerlenir ve operasyonlar adı üstünde yaşam dönemi kapsamında tamamlanır. Yani bir diğer şekilde söylemek gerekirse ilgili ürünün uzun dönemdeki başarısı ele alınarak yapılan mali yönetim şeklidir. Bütün planlama ve çizelgeleme işlemleri ürünün yaşamı boyu sebep olduğu maliyet üzerinden hesaplanır.

4. Faaliyet Esaslı Maliyetleme (Fem)
Faaliyet esaslı maliyetleme dediğimiz işlemde ürünün işletmeye girip pazara ulaşmasına kadarki bütün süreçteki her faaliyeti incelenir ve tüm mali hesaplamalar bu faaliyet süreci doğrultusunda belirlenir. Ürünün faaliyetleri kapsamında tüm işlem ve ilişkilerinin tanımlanması ve tüketilen kaynakların maliyetlerinin kontrol altında tutulması olayı faaliyet esaslı maliyetleme adını verdiğimiz mali yönetim yaklaşımı sayesinde gerçekleştirilmektedir.