Mevcut Durum Analizi Nedir? Nasıl Yapılır?

Mevcut Durum Analizi Nedir?

İşletmelerin ticari faaliyetlerini gerçekleştirirken yalnızca ürünlerine ve müşterilerine değil; ticari ortama, rekabete, ekonomiye, amaç ve sonuçlara da dikkat etmeleri gerekmektedir. Buna göre işletmelerin kendilerini yoklaması, doğrularını yanlışlarını tartması ve bu doğrultuda ilerlemeleri performanslarını artırmak için yapabileceği en birincil şeylerden birkaçıdır. Bu kapsamda mevcut durum analizi, işletmelerin olduğu konumda kendilerini tartmalarını sağlayan bir kavram olarak önümüze çıkmaktadır.

Bu kendini tartma doğrultusunda işletmeler için önemli olan mevcut durum analizi, tam anlamıyla şirket ya da kurumların belirledikleri hedef ve stratejilerine göre bünyelerindeki yönetim kurulu, çalışan ve iş performansı açısından ne durumda olduğunu ölçmek için kullanılan bir analiz ve raporlama işidir. Şirketler kendilerine uzun ya da kısa vadeli koydukları amaçlara ne kadar ulaştıklarını, ne durumda olduklarını ölçmezlerse neyin ne kadar başarıldığını belirsiz olacağından performansta yol kat edilmesi mümkün olmayacaktır. Dolayısıyla mevcut durum analizi bir başka deyişle işletmelerin yol haritası takibini gerçekleştirir.

Durum Analizi Nasıl Yapılır?

Durum analizi yapmak için öncelikle söz konusu şirkette performansı etkileyen tüm faktörler masaya yatırılmalıdır. Bu etkenler kapsamında yapılacak analiz ve raporlamalara göre mevcut durum analizi tablosu çıkartılabilmektedir. Durum analizi yapan firmaların yapmaları gereken şeylere örnek olarak;
● Piyasadaki diğer rakipleri inceleyerek rakip firma analizi ve raporlaması çıkarılması
● Şirketlerin kendilerini sektördeki konumlarını inceleyerek diğer firmalarla karşılaştırması
● Ürün veya hizmet pazarlama kapsamında izlenen doğru veya yanlış stratejilerin saptanması
● Yıllık bütçe ve finansal durum hesaplamasının yapılması
● Hedef satış rakamları ile gerçek satış rakamlarının karşılaştırılarak analizinin yapılması
● Hizmet kalitesinin müşterilere yansımasının incelenmesi
maddeleri sıralanabilmektedir.

Durum Analizi Aşamaları

Durum analizi yaparken şirketlerin belirli aşamalar doğrultusunda ilerlemesi gerekmektedir. Öncelikle belirli başlıklar altında çeşitli faktörler incelenmeli ve işletmeye etken olan tüm maddeler sınıflandırılmalıdır. Mevcut durum analizi kapsamında incelenen başlıklara örnek olarak; dış çevre analizi, kurum içi analiz, SWOT analizi, 5C analizi ve Porter’ın 5 Kuvvet analizini gösterebiliriz. Saydığımız aşamalar ve teknikler sayesinde şirketler güçlü ve zayıf yönlerini değerlendirerek ayrı gruplarda farklı analizler yapabilmektedir. Bu şekilde sınıflandırma yapmak hem geliştirilmesi gereken yönlere ayrı ayrı odaklanabilmeyi hem de büyük bir resim içerisinde tüm etkenleri birlikte görebilmeyi kolaylaştırmaktadır.

5C Analizi Nedir?

Durum analizi yöntemlerinden biri olarak kullanılan 5C analizi, firmaların makro ve mikro çerçevelerini değerlendirmek için kullandıkları bir analizdir. 5C analizinin öncelikli amacı piyasayı, çevreyi ve genel anlamda sektörü inceleyerek doğru analizler elde etmektir. Analiz teknikleri arasında kullanımı en yaygın tekniklerden biri olan 5C kurumun dış etkenleri üzerine yoğunlaşır. 5C ismi İngilizcede firma, rakip, müşteri, iş ortakları ve iklim anlamlarına gelen company, competitors, customers, collaborators ve climate sözcüklerinden doğmuştur.

5C analizi yapabilmek için öncelikle saydığımız 5 faktörü sıralayarak neyi amaçladığımızı belirtmemiz gerekmektedir:
● Firma: Firma kapsamında 5C analizinde amaçlar ve izlenen stratejiler incelenir. Firmaların eksik ve artı yönleri değerlendirerek geliştirilmesi gereken yönlere yoğunlaşmak ve güçlü yönleri stabilize etmek amaçlanır. Öncelikle amaç ve hedeflerin belirlendiği analizde daha sonra pozisyon, performans ve ürün raporlamaları yapılır.
● Rakipler: Her sektörde piyasada firmaların karşısında yer alan rakip firmalar bulunur. Bu rakip firmalar şirketler için bazen tehdit oluşturabilirken bazen de doğru analizlerle yeni şeyler öğrenmek ve piyasaya uyum sağlamak anlamında firmalara yardım eder. Bu kapsamda rakip firma analizleri yapmak büyük önem taşır. Bu doğrultuda rakipleri belirlenir, değerlendirilir ve bu rakiplerin yapabileceği hamleler tahmin edilir.
● Müşteri: Müşteri analizi yapmak ve tüketici davranışlarını incelemek firmaya nasıl ilerleyeceği konusunda bir yol haritası çizer. Bu kapsamda müşteri tipleri analizi, pazardaki müşteri davranışları ve talepleri raporlamaları yapılır.
● İş ortakları: İş ortakları firmalarda fikir katkıları ve iş fırsatlarını tanımada oldukça önemlidir. Bu kapsamda ajans, tedarikçi, distribütör ve diğer iş ortakları analizleri ile firma performansı artırılacaktır.
● İklim: Burada iklim kavramıyla iş ortamı ve firmaya etki eden çevre faktörler incelenir. Dolayısıyla dış çevre analizi yapılmalıdır. Bu doğrultuda PEST analizi gibi dış faktör analiz tekniklerinden faydalanılabilir.

Porter’ın 5 Kuvvet Analizi Nedir?

Michael Porter’ın tavsiye ettiği 5 kuvvet analizine göre firmalar 5 farklı gücü kullanarak rekabet faktöründe riski azaltmak ve potansiyel kar artışı ortaya çıkarmak amaçlanmaktadır. Bu modelde sayılan 5 güç; benzer ürün tehdidi, mevcut rakiplerin oluşturduğu tehditler, pazara yeni girenlerin oluşturduğu tehditler, tedarikçilerin pazarlık gücü ve müşterilerin pazarlık gücü olarak incelenmektedir.
● Benzer ürün tehdidi: Bu kapsamda ürünün daha kolay ve daha cezbedici benzer ürünlerle olan karşılaştırılması yapılarak olası tehdit unsurları incelenir. Bu tehdit unsurları değiştirme maliyeti, fiyatlandırma, ürün kalitesi ve ürün performansı olarak sıralanmaktadır.
● Rekabet: Bu kapsamda rakipler, pazardan çıkış veya pazarda yükselme engelleri, firmanın sektördeki büyüme hızı gibi unsurlar incelenerek gerekli analizler yapılır.
● Pazara yeni girenlerin oluşturduğu tehditler: Pazara yeni giren işletmeler halihazırda iş yapan diğer işletmeleri tehdit edebilir. Dolayısıyla bu yeni firmalara özel analiz ve raporlamalar çıkarılarak olası tehditlerin nasıl engellenebileceği konuşulmalıdır.
● Tedarikçilerin pazarlık gücü: Tedarikçiler bir işletmenin sektörde kalabilmesi için yapıtaşı rolünü üstlenirler. Bu sebepten dolayı tedarikçi miktarındaki değişimler, satın alıcı değiştirme masrafları ve tedarikçinin işi kendi eline alması gibi tehditlere hazır olunmalıdır.
● Satın alıcıların pazarlık gücü: Satın alıcıların pazarlık gücü hizmet ve ürün odaklı çalışan bir tekniktir. Bu kapsamda tüketici ve işletme sayısı dengesi, marka değiştirme maliyeti ve tüketicinin işi kendi eline alması gibi faktörler incelenir.

Durum Analizi Danışmanlığı Nedir?

Firmaların durum değerlendirmelerini yapmak ve kendilerini tartabilmeleri için objektif ve yansız bir taraftan inceleme yapmaları gerekmektedir. Bu bağlamda karşımıza çıkan durum analizi danışmanlığı ile firmalara gerekli analiz ve raporlamalarda destek olunmaktadır. Mevcut durum analizinde içeriden fark edilemeyen problemlere ikinci bir bakış açısıyla bakılan durum analizi danışmanlığında, riskler için çözüm üretilmesi ve diğer olası riskler için önlemler alınması kapsamında çalışmalar yapılır. Durum analizi danışmanlığında firmalara verilen destekler şekildeki gibidir:
- Finansal Analiz
- Pazarlama Analizi
- Müşteri Yönetimi Analizi
- Satış Analizi
- İnsan Kaynakları ve Organizasyon
- Kurumsal Raporlar

Mevcut Durum Analizi Neden Gereklidir?

Mevcut durum analizi firmaların tüm birimlerinin genel işleyişinin detaylandırılması ve geleceğe yönelik hedeflerin belirlenmesi için oldukça önemlidir. Şirketlerin yeniliklere uyum sağlayabilmesi, gider gelir dengesini görebilmesi, iç ve dış çevresel faktörlerin etkileri tüm detaylarıyla değerlendirilir. Kişilerin hem bağlı bulundukları departman hem de şirketleri özelinde alınması gereken her önemli karar için mevcut durum analizi oldukça etkili bir yöntemdir.

Mevcut Durum Analizi Yaparken Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Mevcut durum analizi yaparken elde bulunan tüm veriler eksiksiz ve doğru olmalıdır. Bu verileri değerlendiren kişi veya kişilerin alanında uzman kişiler olması gerekmektedir.
• Mevcut durum analizinin sonucunda alınan rapor dikkatle okunmalı ve gerekli aksiyonlar alınmalıdır.
• Mevcut durum analizi yalnızca herhangi olumsuz bir durum karşısında değil belli aralıklarla yapılmalı ve değerlendirmeden elde edilen sonuçlar özenle incelenmelidir.
• Mevcut durum analizinin anlık bir etki yaratması beklenmemeli, gerekli çalışmalar yapılırsa orta veya uzun vadede şirkete fayda sağlayacağı unutulmamalıdır.