Mobilya Sektörü ve Sürdürülebilir Üretim

Sürdürülebilirlik kavramı yaşamımızın her noktasına sirayet ettiği gibi, konu mobilya üretimine geldiğinde de söz sahibi olmaya devam etmektedir. Özellikle doğaya zarar verme ihtimali bulunan ahşap ürünleri ve mobilya üretim ve kullanım süreçleri için de değişim kaçınılmaz gözükmektedir. Bu kapsamda sürdürülebilir üretim ve bu sürecin Türkiye sanayisinin önemli çarklarından olan mobilya sektörüne entegre edilmesi önemli bir konu olarak karşımıza çıkmaktadır.

Kavram itibariyle, çevreye duyarlı üretim veya sürdürülebilir imalat olarak da adlandırılan sürdürülebilir üretim, ürün oluşturma sürecinde çevreye, topluma ve ekonomiye negatif etkinin azaltılmasına öncelik verildiği bütüncül bir yaklaşımı temsil etmektedir. Bu temsiliyeti gerçekleştirmek için ise, ürün tasarımını, süreç tasarımını ve çalışma ilkelerini etkileyecek uygulamaların benimsenmesi gerekmektedir.

Nereden Başlamalı?

Sürdürülebilir üretim, ürün ve süreç tasarımı konularını; nihai olarak azaltmak amacıyla çevresel atık akışı belirleyecek, ölçecek, değerlendirecek ve yönetecek şekilde üretim, planlama ve kontrol konularıyla bütünleştiren bir sistem olarak tanımlanmaktadır. Bu adımların hepsi ise Yaşam Döngüsü Değerlendirmesi (Life Cycle Assesment - LCA) çerçevesinde incelenmektedir. LCA, bir çevresel etki tahmin yöntemidir ve yapı, yapı malzemeleri ile pek çok endüstriyel ürünün çevre analizinde kullanılmaktadır.

LCA, bir yapının üretilebilmesi için ilk adım olan hammaddenin çıkarılmasından başlayarak, yapı üretimi, kullanımı ve kullanım ömrü sonunda yok edilmesi aşamaları boyunca meydana getirdiği çevresel etkilerin hesaplanabilmesini mümkün kılmaktadır (Bruce-Hyrkäs, 2021).

Sürdürülebilir Üretimi LCA ile Nasıl Hayata Geçirebiliriz?

LCA, bilindiği üzere üreticilerin tüm tedarik zinciri boyunca çevreye yardımcı olacak faaliyetleri bir araya getirmesiyle oluşmakta ve bu düzenin kurulması için aşağıdaki dört faaliyeti hedeflemesi gerekmektedir:
• Enerji kullanımında azalma
• Su kullanımının azaltılması
• Emisyon* azaltma
• Atık üretiminin azaltılması

Sürdürülebilir üretim, yukarıdaki faaliyetleri üretimin her seviyesine – ürün, süreç ve sistem– entegre etmelidir. Bu entegre sistemini de üreticiler 3R yöntemini (reduce, reuse, recycle) kullanarak oluşturmaya başlamalıdır. Yöntemin ilk basamağı olan “reduce” yani “azalt” kavramı, var olan ürünün çevreye minimum etkisiyle üretimini tasarlamak ile başlamaktadır. Ürünleri çevreye duyarlı olacak şekilde (kolay demonte edilebilen ürünler) tasarlamak, onarım, yeniden kullanım ve yeniden üretim süreçlerine yardımcı olacaktır.



“Recycle” yani “dönüştür” kavramı için malzeme ikamesi yüksek olan ürünler kullanılabilirken, “reuse” yani “yeniden kullan” ile imalat sistemi içinde atıkların veya yan ürünlerin yeniden kullanılması gibi yöntemlere başvurulabilecektir.

Sürdürülebilir üretim süreci hammadde tedariğinden başladığı için, mobilyanın yapı taşı olan kereste ve dolayısıyla ormancılık sektörünün sürdürülebilirliği de büyük bir önem taşımaktadır.

Sürdürülebilir Ormancılık Nedir?

Sürdürülebilir ormancılık, şimdi ve gelecekte ihtiyacımız olan kereste ve temiz su gibi doğal kaynakları sağlamak için ormanları korumak ve yönetmekle ilgilidir.

Bu korumayı sağlayabilmek için 1993 yılında kurulan Orman Yönetim Konseyi The Forest Stewardship Council A.C. (FSC), kereste sertifikasyonu yoluyla dünya ormanlarının sorumlu yönetimini destekleyen, kar amacı gütmeyen, çok paydaşlı uluslararası bir konseydir. FSC sayesinde kerestecilik sektörünün yapı taşı olan ormanlar korunurken, bir yandan da denetim altında tutulmaktadır.

Neden bir mobilya üreticisi ham maddeyi FSC onaylı bir işletmeden almalıdır?

Bulunduğu piyasada güvenilirlik ve istikrar sağlamak için FSC onayı önemli bir adımdır. Bu onay, kesim sırasında tüm uygulamaların yerel ve uluslararası yasalara ve standartlara uygun olduğunu göstermektedir. Odunun FSC onaylı keresteciden alınması, çevreye duyarlı bir şekilde yeniden dikim ve hasat yapılması anlamına gelirken, olumsuz çevresel etkilerden kaçınmaya çalışması ile çevre dostu kesimler tarafından ekstra olarak tercih edilebilir. Üretim kısmının yanı sıra, işletme sahibinin bu tercihi ayrıca kendi ekonomik sürdürülebilirliğini de etkileyerek marka güvenilirliğine de katkıda bulunmaktadır.

Bu sürecin devamlılığı yani sürdürülebilirlik için, çevre dostu mobilya üretimine başlamak doğru bir adım olacaktır. Peki, bu başlangıç nasıl mümkündür?

Sürdürülebilir Mobilya (Green Furniture) nedir?

Sürdürülebilir veya çevre dostu mobilyalar, yenilenebilir kaynaklardan elde edilen ahşap veya diğer ham maddelerden üretilmekte ve çevre üzerinde minimum olumsuz dışsallığa sahip olmaktadır. Bu tip mobilyaların üretiminde çok az miktarda kimyasal madde kullanılmaktadır.



Bir mobilyayı sürdürülebilir kılan birkaç özellik vardır. Bunlar;
• Yenilenebilir hammadde kullanımı: Ahşap yenilenebilir hammaddeler hala ilk sırada yer almaktadır. Ancak bambu , pamuk ve yosun gibi yeni malzemeler de yenilenebilir kaynaklardır.
• Zararlı madde içermemesi gerekir: Ana malzemelerin yanı sıra kullanılan boya, sır ve diğer kaplamalar herhangi bir sağlık sorunu oluşturmamalıdır.
• Dayanıklı ve uzun ömürlü olmalıdır: Zamansız bir tasarıma sahip yüksek kaliteli bir mobilya parçası uzun yıllar kullanılabilir ve bir sonraki nesle aktarılabilir. İleri dönüşüm ayrıca bir mobilya parçasının ömrünü uzatır.
• Adil üretim: Mobilya satın alırken iyi çalışma koşullarının ve adil ücretlerin önemli hususlar olduğu anlamına gelir.
• Kısa nakliye yolları kullanılmalıdır: Bölgesel hammadde ve tedarikçilerin kullanılması, üretimi yerel tutmayla birleştiğinde, bir mobilya parçasının karbon ayak izini önemli ölçüde azaltır.

Türkiye’de de bu ölçütleri kullanarak üretim yapan birçok şirket bulunmaktadır. Bu şirketler su bazlı ve çevre dostu kimyasal yeşil mobilyalar üretmekte, ürünler yandığı zaman açığa zehirli gaz çıkarmamaktadır. Yeşil mobilyaların üretiminde, ozon tabakasının incelmesine sebep olan kloroflorokarbon gazı içermeyen anti kanserojen ve geri dönüşüm oranı yüksek malzemeler kullanılmaktadır.

Sonuç olarak, gelişen ve sanayileşen dünyamızı koruyabilmek ve kaynakların sürdürülebilirliğini devam ettirebilmek için üretim sürecindeki bütün bileşenlere dikkat edilmesi gerekilmektedir. Yenilenebilir hammadde kullanımı, ürünlerin zararlı madde içermemesi, üretime uygun ormanlardan hammadde temini ve kolay demonte üretimi gibi metotlar ile sürdürülebilirliğe sadece çevresel değil, ekonomik olarak da katkı sağlamak mümkündür. Mobilya üretiminde küçük ama uygulanabilir sürdürülebilirlik adımları ile çok daha büyük etkiler yaratılabileceği yaşanan tecrübeler ile somut olarak görülmektedir.

Kaynakça
Duru, M. O. & Koç, İ. (2021), Sürdürülebilir Yapı Üretiminde Yaşam Döngüsü Değerlendirme (LCA) Hesaplamalarının Yapı Bilgi Modellemesi (Bım) İle Entegrasyonuna Yönelik Bir Araştırma*, Sanat ve Tasarım Araştırmaları Dergisi, 109-111

Turhan E., Kartum G., Özdemir Y. (2018), Sürdürülebilir Üretim ve İşletme Uygulamaları, Bucak İşletme Fakültesi Dergisi, 7-8.
https://fsc.org/en
Bruce-Hyrkäs, T. (2021). Building Life Cycle Assessment White Paper-Discover why you need LCA to build sustainably resigned by https://dergipark.org.tr/tr/pub/stardergisi/issue/66545/1010729 (Erişim Tarihi: 21.02.2023)

Karaca, B. (2018). Sürdürülebilir Mobilya Üretiminde Tasarımcı Bilinci Üzerine Bir Araştırma, Yüksek Lisans Tezi, Başkent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, resigned by https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1297515 (Erişim tarihi: 21.02.2023)