Muhtasar Beyanname

Muhtasar Nedir?

Muhtasar kelime anlamı olarak kısaltılmış, özet anlamı taşır. Muhasebe ve mali işlemlerde daha çok muhtasar beyannamesi olarak kullanılan bu kelime grubu gelir vergisinin tahsil edilme yöntemlerinden birisi olarak karşımıza çıkar. Beyan tarihleri duruma göre değişiklik gösterebilen muhtasar beyannamesine ilişkin hükümler gerekli kanunlarda düzenlenmiş ve bu çerçevede sınırlanmıştır. Muhtasar beyanname verebilecek oluşumlar ise yine belirli yasalarla çerçeveler altında bulunur.

Beyanname Nedir?

Yazı ile yapılan bir bildirime beyanname adı verilmektedir. Genel olarak vergi borçlarının miktarını hesaplamak hedefiyle kullanılan bir belge olarak da ön plana çıkar. Bunlar vergi sorumluları ya da mükellef tarafından sağlanmaktadır. Vergi kanunlarına göre belirtilmiş olan dönemler içerisinde vergi dairesine gidilmek şartıyla bu belge verilir. Herhangi bir kişi veya kurumun yaptığı beyana dayanan ve yazılı olarak verilen bir belge şeklinde de ifade etmek doğru olur. Diğer taraftan vergi mükelleflerinin doldurmak zorunda olduğu ve vergi dairelerine verilen bir belge şeklinde de düşünülebilir.

Beyanname Ne İşe Yarar?

Beyanname belgeleri en basit anlatımıyla resmi bir işlemi karşı tarafa bildirmeye olanak sağlar. Resmi ve önemli işlemlerde sürecin her iki tarafa da bildirilmesi daha olumlu sonuçlar almasınını kolay hale getiririr. Beyannameler aracılığıyla ödeme ve satın alma gibi belirli prosedürlere dayalı işlemler sorunsuzca halledilebilir. Beyanname belgelerinin günümüzdeki asıl ve en önemli hedeflerinden birisi borçların bildirilmesidir. Vergi ödemekle yükümlü bulunan taraflar bağlı oldukları vergi dairesine ilgili vergi türü için beyanname vererek borçlarını ortaya çıkarır. Bu sayede vergi dairesi vergi mükellefinin borcundan haberdar olduğunu teyit eder ve ödeme dönemi başlar. Vergi gibi ödemelerin geciktirilmesi ya da yapılmaması durumlarında çeşitli şekilde yaptırımlar uygulanabilir. Ödeme öncesinde düzenlenen beyanname belgeleri sürecin prosedürlere uygun şekilde ilerlemesine olanak tanır.

Beyanname Çeşitleri Nelerdir?

Beyannameler, kullanım alanlarına göre ayrılırlar.Beyanname çeşitleri şu şekildedir;
● KDV beyannamesi: KDV beyannamesi, aylık olarak sağlanır ve her ayı takip eden ayın 24. akşamına kadar verilmesi gerekir.
● Yıllık kurumlar vergisi beyannamesi: Kurumların bir sene boyunca elde ettikleri kazançlarından alınan vergidir.
● Muhtasar beyanname: İşverenler ya da vergi tevfikatı yapan kişiler tarafından kesilen vergi matrahlarının toplu bir şekilde vergi dairesine bildirilmesi işlemine verilen isimdir. Muhtasar beyanname aylık ya da üç aylık dönemler halinde sağlanabilir.
● Geçici vergi beyannamesi: Ticari kazanç sahipleri ve kurumlar vergisi mükelleflerinin cari vergilendirme dönemlerinin üçer aylık kazançları üstünden hesaplanarak ödenen bir nevi peşin vergi uygulamasıdır.
● Basit usulde yıllık gelir vergisi beyannamesi: Basit usulde vergiye tabi tutulan mükelleflerin yıl içindeki kar/zarar durumlarını gösteren beyannamedir. ● Damga Vergisi beyannamesi: Kişiler ya da kurumlar arasında oluşması sağlanan resmi ve hukuki sonuçlar doğuran anlaşmaların ya da işlemlerin belgelendiği kağıtlardan alınan vergi çeşididir.
● Yıllık gelir vergisi beyannamesi: En basit haliyle yalnızca gerçek kişilerden alınan vergi çeşididir.

Beyanname Nasıl Verilir?

Günümüzde online sistemlerin de kullanılmasıyla beraber mükellefler beyannamelerini birden fazla yöntemle karşı tarafa göndermeyi sağlayabilir. Kişi ya da kurumlar beyannamelerini vergi dairelerine kendileri teslim edebilir. Mükellefler beyannameleri ikamet ettikleri ile ait vergi dairesine göndermelidir. Beyannameler ayrıca posta yoluyla da vergi dairelerine iletilebilir. Son yıllarda sıklıkla kullanılmaya başlanan online sistemler üzerinden de vergilerin gönderilmesi sağlanabilir. e-Beyanname birçok avantajı ve kolaylığı sayesinde mükellefler tarafından yaygın olarak tercih edilen bir yöntemdir. Matbu ve ulaşım masraflarını ortadan kaldıran e-Beyanname sayesinde mükellefler bildirimlerini kısa sürede online olarak sağlayabilir.

Muhtasar Beyanname Nedir?

Muhtasar beyannamesi işveren ya da vergi tevkifatı sağlayan kişilerin vergi matrahlarını toplu olarak vergi dairesine bildirmesi işlemine verilen isimdir. Bu işlemde verginin ödemesi vergi borçlusu üstünden değil vergi sorumlusu tarafından ödenir. Vergi sorumlusu başkasının vergi borcunu ödemekle yükümlü buunan tarafa verilen isimdir. Vergi borçlusunun bağlı bulunduğu kurum yada kuruluş vergi sorumlusu niteliğindedir. Vergi borçlusuna (çalışana) ödemeler yapılma aşamasındayken vergi sorumlusu (işveren) matrahları ve toplam değerleri muhtasar beyannamesi olarak düzenler ve vergi dairesine gönderimini sağlar.

Muhtasar Beyanname Veren Kişiler Kimlerdir?

Muhtasar beyanname ile yükümlülüğü bulunan kurum ve kuruluşlar başlıca şunlardır;
Ticari firmalar, dernekler, kooperatifler, vakıflar ve vergi ile yükümlü bulunan meslek erbaplarıdır.

Muhtasar Beyanname Ne Zaman Verilir?

İzleyen seninin, Mart ayının başından 25. günü akşamına kadar verilir.
Takvim senesi içinde memleketi terk edenlerin beyannameleri memleketi terkten önce gelen 15 gün, ölüm durumunda ölüm tarihinden sonra, 4 ay içinde verilir.
Gelirin sadece basit usulde tespit edilen ticari kazançlardan ibaret olması halinde izleyen senenin Şubat ayının başından 25. günü akşamına kadar verilir. (Basit usulde tespit edilen ticari kazanç yanında beyana tabi başka bir gelir unsurunun bulunması durumunda, kazançlara ilişkin yıllık beyanname MART ayının başından 25. günü akşamına kadar verilecektir.)

Muhtasar Beyanname Kodları Nelerdir?

Muhtasar beyanname kodları, ödenmesi gereken vergilerin miktarını gösteren bir kod tablosudur. Bu kodlar aşağıdaki gibi verilebilir.
011: Asgari ücret ödemelerini düzenlemekle birlikte beyannamenin % 15 oranında vergilendirilmesi gerektiğini gösterir.
012: Asgari ücrete tabi bulunmayan çalışanların muhtasar beyanname kodunu ifade eder. % 15-% 35 arası vergilendirmeyi ifade eder.
021: Serbest meslekle uğraşanlara sağlanan ödemeleri ifade eder ve vergilendirmeye tabi tutulmayacağını ifade eder.
031: Yapımı yıllara yayılan inşaat sektörünün işlerini içinde bulundurur. Vergi kesintisinin % 3 oranında olduğunu belirtir.
032: Bu kod da inşaat sektörünün yıllara yayılmış bulunan işleri ile ilgilidir. Hak ediş niteliğinde olan bu vergilendirme oranında da % 3'lük oranda dilim baz alınır.
041: Gelir Vergisi Kanunu'nun 70. maddesine tabi bulunan kira gibi ödemeleri kapsar ve % 20'lik dilime tabidir.
042: Kooperatif türündeki taşınmazların kiralanmasına yönelik sağlanan ödemeleri kapsar ve yine % 20'lik vergi dilimine tabidir.
093: ticari borsalarda tescil edilen ve satın alınan zirai mahsullere sağlanan ödemeleri kapsar ve % 3'lük vergi dilimini kapsar.
094: Ticari borsalara tescil edilmeden satın alınmış olan zirai mahsullere yönelik sağlanan ödemeleri ifade eder ve vergilendirilmez.

Muhtasar Beyanname Hesaplama Örneği

Muhtasar Beyanname hesaplamasını bir örnek üstünden açıklamaya çalışalım.

X işyerinde 9 kişinin diğer ücretli ve 3 kişinin de asgari ücretli çalıştığını varsayalım. Bu durumda, bu işyerinin mevcut kira bedelini de 20.000 TL kabul edelim. Görüldüğü üzere bu X işyerinde 10 kişiden fazla çalışan bulunduğundan dolayı aylık muhtasar beyanname verilmesi gerektiğini söyleyebiliriz. Çalışanların gelir vergisi hesaplamaları muhtasar beyanname kodları tablosunda ki kodlara istinaden sağlanmaktadır.

Tabloya bakıldığında asgari ücretlinin kodu ile diğer çalışan kodunun karşılıkları bulunabilir. Bu arada damga vergisi tutarının toplu olarak muhtasar beyanname de bahsedilmesii gerektiğini de vurgulayalım. Ayrıca ilgili tablodan kira geliri kodunuda belirleyelim. Stopaj hesaplarının bu verilere göre yapılması işlemini de kesinlikle unutmayalım.

Bu durumda bir ayrıntıya da dikkat etmek gerekmektedir. Bu da 302 koduna sahip Damga Vergisi Kanunu kapsamında sağlanan ödemeler kalemidir. Peki nedir bu kalemler? Huzur hakkı, mesken, aidat, ikramiye, Yemek, tazminat, harcırah gibi nakdi veya tediyeyi temin eden kağıtlar bu kapsamda değerlendirilmektedir. Tüm bu işlemlerden sonra bordro da brüt tutar matrah kısmına, vergi kısmına ise tevkif edilen damga vergisi tutarları yazılması sağlanmalıdır.