Risk Sermayesi
Risk sermayesi uygulamalarına öncelikli olarak yetmişli yıllarda rastlanmış ve seksenli yıllarda ise özellikle Amerika Birleşik Devletleri’nde geniş bir uygulama alanı bulmuştur. Risk sermayesinin temel hedefi, iyi bir iş fikrine ve girişimcilik yeteneğine sahip olan, ancak yeterli finansman imkânı bulunmayan girişimcilere uzun vadeli yatırımlarda bulunarak finansman sağlamaktır. Ayrıca girişimcilere yönetsel ve diğer uzmanlık olanakları sağlayarak portföylerindeki menkul kıymetlerin değerlerini yükseltmek ve bu menkul kıymetleri elden çıkarmak suretiyle yüksek getiri temin etmelerini sağlamaktır. Risk sermayesi, ülkemizde de sürekli bir biçimde uygulama alanı bulursa, toplumun yaratıcı girişimcilik gücünün ortaya çıkmasına ve sanayileşme sürecinin hızlanmasına olanak sağlayacaktır. Ülkemizde risk sermayesinin (girişimci sermayesi) yasal çerçevesi Sermaye Piyasası Kanunu ve Sermaye Piyasası Kurulu tebliğleri ile oluşturulmuştur. Bu çalışmada risk sermayesi finansman modelinin genel çerçevesi detaylı şekilde incelenerek, küçük ve orta ölçekli işletmelerin finansman sorunlarını gidermedeki rolü incelenmektedir.
Risk Sermayesi Nedir?
Geleneksel iş modellerinin genç kuşaklar tarafından yeteri kadar ilgi görmemesi, girişimciliğin ve yenilikçi iş modellerinin giderek daha yaygın hale gelmesine olanak sağlamıştır. Her ne kadar Türkiye’de yeni yeni duyulmaya ve uygulanmaya başlayan bir model olarak karşımıza çıksa da startupların sayısı her geçen gün artmaktadır. Ancak genç girişimciler genellikle projelerini başarıya ulaştıracak sermayeden yoksundur. Bu nedenle de çeşitli desteklemelere gereksinime ihtiyaç duymaktadırlar. Risk sermayesi, yeni girişimcilerin bu problemine çözüm sunmasından dolayı oldukça önemlidir. Risk sermayesi nedir diye merak edenler için belirtmek gerekirse, bireysel ya da kurumsal yatırımcıların büyüme potansiyeli bulunan ş fikirlerine ve şirketlere yatırım yapmalarını ifade eden bir kavramdır. Bu yatırımın temelinde, projenin büyümesi ve böylelikle daha fazla gelir elde edilmesi mantığı bulunmaktadır. Bu tür yatırımları sağlayan bireyler ise melek yatırımcı olarak isimlendirilmektedir.Risk Sermayesi Kaynakları Nelerdir?
Risk sermayesi, yatırımcı tarafından uzun sürede gelir elde sağlamak için kullanılan bir yatırım aracı olarak görülürken, iş süreçlerini aktif duruma getirmek amacıyla veya geliştirmek isteyen işletmeler ve girişimciler için ise önemli finansman desteği özelliği bulunur. Risk sermayesinin fon kaynakları girişimci veya yeni kurulan işletmelere çeşitli türlerde sağlanabiliyor. Risk sermayesinin sahip bulunduğu fon kaynakları şu şekilde listelenebilir:● Ticari Bankalar: Mevduat bankaları olarak da adlandırılan ticari bankalar ülkenin ekonomik halini takip ederken parasal işlemlerdeki düzeni sağlamak ve merkez bankalarının ticari işlemlerini yürütmek hedefiyle kurulurlar. Devletin teşviki ile ticari bankalar risk sermayesi yatırımlarına yönlendirilebiliyor.
● Vakıflar: Bu kuruluşlar genel olarak mevcut fonlarından gelir sağlamak hedefi ile farklı yatırım araçlarını tercih etseler de fonlarının bir bölümünü yüksek risk, yüksek kazanç beklentisi ile değerlendirme yöneliminde olabiliyorlar. Bundan dolayı vakıflar fonlarını risk sermayesi yatırımlarına yöneltebilen kaynaklar arasında bulunur.
● Yatırım Grupları: Bireysel yatırımcılar ve şirketler bir araya gelerek yatırım grupları oluştururlar. Bu yatırım türlerinin tek hedefi risk sermayesi olmasa da risk sermayesi yatırımlarına yöneltilen fonlara sunulabiliyor.
● Yatırım Bankaları: Kârlılık ve başarı beklentisi ile temelde yüksek teknoloji hedefli inovatif yeni ve küçük işletmelerin halka açılmasına aracılık etmek için rekabet eden yatırım bankaları sayesinde yeni girişimler ve işletmeler risk sermayesinden yararlanabiliyorlar.
● Kamu Kuruluşları: Bakanlıklar, üniversiteler gibi belirli kamu kuruluşları sağladıkları yönetsel ve finansal hizmetler ile yeni girişimleri destekleyebiliyor. Finansal sürede fonlamalar vakıf, devlet, üniversite, şahıs, şirket gibi farklı kaynaklardan sağlanabiliyor.
Risk Sermayesi Unsurları Nelerdir?
Teknolojik Yenilik: Risk sermayesi, yüksek kazanç hedefi ve spekülatif kâra yönelik değildir. Bu kâr teknolojinin beraberinde getirdiği verimlilik artışından kaynaklanır. Teknolojik yenilik uzun süreli araştırmalara dayanmaktadır. Risk sermayesi, kaynak dağılımını düzenleyici ve verimlilik artırıcı özelliğini bu ölçüde üstlenmektedir. Güncel yatırımların yüksek riskini daha düşük hale getirmek hedefiyle genellikle her aşamada işletmelere yatırım sağlanmaktadır.Sermayeye Katılma: Risk Sermayesi yatırımı esas olarak öz sermaye yatırımıdır. Risk sermayedarı yatırım sağladığı şirkete bir alacaklı olarak değil bir ortak olarak girer. Bu çerçevede de işletme yönetiminde söz hakkı olabilir. Ortaklık hisseleri yatırım başlangıcındaki görüşme ve pazarlık sonucu belirlenebilir.
Yönetime Katılma: Risk sermayesi yatırımcısı yönetim riskini düşürmek hedefiyle yönetime katılır. Burada asıl amaç yönetim kontrolünü ele almak değil, yönetim ve organizasyonda yarar sağlamaktır. Risk Sermayesi yatırımcısı, uzmanları ile birlikte işletmenin yatırımlarını denetler. 4. Uzun Vadeli Yatırım: Teknolojik buluş ile bu buluşun pazara sunulduğu zaman aralığının ortalama 7 ilâ 10 sene olduğu hesaplanmaktadır. Aslında piyasaya ilk önce giriş yapan değil genellikle ilginç yenilikler ile giren kazanç sağlamaktadır. Bundan dolayı risk sermayesi yatırımları halka kapalı şirketlerin menkul kıymetleri için etkin bir piyasanın olmamasından dolayı kısa dönemde likit özelliğine olmamaktadır.
Küçük İşletme, Hızlı Büyüme: Risk sermayesi yatırımları firmaların yatırımlarından bağımsız haldedir. Fakat yatırımların amacı hisse senetlerinden normal üstü bir kazanç sağlamak olduğu için bunu çoğu kez küçük fakat teknolojisiyle çok hızlı bir gelişme sergileyen şirketler sağlayabilmektedir. Risk sermayesi bu durumda Kobi’lerin gelişimine ortak olmaktadır Yüksek Risk-Yüksek Getiri: Riskin fazla
olması demek beklenen sonucun ortaya çıkmaması ihtimalinin kuvvetli olması anlamına gelmektedir. Risk terimi olumsuzluk halidiir. Ancak risk sermayedarı riskten kaçınmayan, daha fazla riske giren ve elinden geldiği süre boyunca onu yenmeye çalışan kişidir.
Risk Sermayesi Süreci Nasıldır?
Risk sermayesi nedir sorusu kadar önemli olan bir diğer nokta da risk sermayesi sürecidir. Yatırımcılar, risk sermayesi yatırımını sağlamak için proje sahipleri ile belirli organizasyonlarda bir araya gelmektedir. Bu tür organizasyonlarda bireyler kendi projelerini ortaya koymakta ve yatırımcılar da makul buldukları projelere destek sağlamak üzere anlaşma sağlamaktadır. Risk sermayesi yatırımını sağlayabilmek için iyi bir sunuma sahip olmanın yanı sıra ikna edici bir anlatıya da gereksinim duyulmaktadır. Risk sermayesi yatırımı alabilmek için, ilgili projenin şirketleşmiş olması önemli ölçüde gereklidir. Yatırımcılar iyi planlanmamış ya da yeteri kadar net bir şekilde anlatılamayan projelere karşı daima temkinli şekilde yaklaşmaktadır. Risk sermayesi yatırımı yapılıncaya kadar geçen süreç, iki tarafın birbirlerini tanımaları ve yatırımcı tarafın projeyi daha iyi anlaması açısından oldukça önemlidir.Risk Sermayesi Avantajları Nelerdir?
● Risk sermayesi ile yatırımcı yatırım yaptığı şirket veya girişimin başarılı olması halinde yüksek finansal kazançlar elde etme potansiyeline sahip olur.● Risk sermayesi sayesinde girişimci ve yeni işletmeler iş süreçlerini başarılı ve daha etkin bir şekilde yürütebilirler.
● Geleneksel finansman biçimlerinden farklı olarak risk sermayesi ile yatırım alan girişim veya işletmenin borçlanma, geri ödeme gibi kaygıları bulunmadan doğrudan iş sürecine odaklanabilmesi sağlayabilirler.
