Sanayi ve Ticaret Odaları Nedir? Ne İş Yapar?

Sanayi ve Ticaret Odası Nedir?

Ticaret ve sanayi odaları, genel anlamda ilgili mesleki faaliyetlerin kolaylaşması ve bir çatı altında toplanabilmesi için kurulmuş olan kamu kurumları niteliğindeki hizmet alanlarıdır. Ticaret odaları, sanayi odaları, deniz ticaret odaları ve bu nitelikteki benzer odaların amaçları bu oda üyelerinin müşterek ihtiyaçlarını karşılamak, mesleğin genel menfaatlerine uygun olarak gelişmesini için çalışmalar yapmak, oda mensuplarının birbiriyle ve diğer kişilerle olan ilişkilerinde dürüstlük ve güvenin hâkim olmasını sağlamak, meslek disiplinini sağlamak ve ilgili kanunda yazılı hizmetleri net bir şekilde görmek olarak sıralanabilir. Sanayi ve ticaret odaları kamu kurumu niteliğinde olup tüzelkişiliğe sahip meslek kuruluşları olarak adlandırılabilir.

Sanayi ve ticaret odalarının ortaya çıkışı yeni gerçekleşen bir olay değildir. İlk ticaret odasının açılışının 1600’lü yıllara kadar dayanması, bu tür sermaye odalarının ve sektörün gelişim amacının ne kadar eskilerden beri bir iş hedefi olduğunu gözler önüne sermektedir. İlk ticaret odasının Marsilya’da açılmasında sonra Fransa ve Avrupa ülkelerinin de bu adımları takip etmesinin ardından sermaye odaları Amerika Birleşik Devletleri’ne kadar ulaşmıştır. Osmanlıda da bunu takip eden zamanlarda ilgili odalar açılmış olup bu odalar genellikle yabancılara ait olarak faaliyet göstermiştir.

Ticaret ve Sanayi Odası Görevleri Nelerdir?

Ticaret ve sanayi odalarının kuruluş amaçları doğrultusunda belirli görev ve sorumlulukları bulunmaktadır. Bu kapsamda ticaret ve sanayi odalarının görevlerini şekildeki gibi sıralayabiliriz:
• Meslek ahlakını ve tesanütünü korumak
• Ticaret ve sanayi faaliyetleri doğrultusunda genel menfaatlere uygun suretteki sürecin işlemesine ve gelişmesine yardımcı olmak
• Ticaret ve sanayii alakadar eden bilgi ve haberlerin derlenerek ilgili kişi ve gruplara ulaştırılması işlemini gerçekleştirmek
• Resmi makamlarca istenen bilgilerin ulaştırılması, özellikle ticaret ve sanayi erbaplarının meslek icrasında ihtiyaç duyabilecekleri her şekildeki bilgiyi müracaatları halinde kendilerine vermek ve bu bilgilerin erişimini kolay bir hale getirmek
• Ticaret ve sanayi alanların ait her türlü inceleme ve analiz faaliyetlerini gerçekleştirmek; bölge içerisindeki iktisadi, ticari ve sınai faaliyetlere ait olan endekslemeleri yapmak
• Piyasa fiyatlarını takip etmek ve kayıtlarının tutulmasını sağlayarak bu kayıtların mümkün ve ilgili vasıtalara yayılmasını sağlamak
• Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafında verilecek görev ve sorumlukların yerine getirilmesine özen göstermek
• Meslek faaliyetlerine ilişkin mevzular hakkında ilgili bakanlıklara, illere ve belediyelere teklif götürmek ve dileklerde bulunmak
• Bölge içerisindeki ticari iş davranışlarını tespit edip, bu davranışları örf ve adetlere uygun hale getirmek
• Ticaret ve sanayi erbap ve ustalarınca riayet edilmesi gereken mecburi mesleki kararların alınabilmesi faaliyetini gerçekleştirebilmek
• İlgililerin talebi durumunda, ticarî ve sınaî anlaşmazlıklarda hakem olmak, tahkim kurulları oluşturmak
• Açılmış veya açılma planı olan sergiler, panayırlar, umumi mağazalar, depolar, müzeler ve kütüphanelere katılım işlemini gerçekleştirmek
• Ticaret ve sanayi odaları tarafından odalar ayrı olan şehirlerde ise sanayi odalarınca sanayicilere ilişkin kapasite raporları hazırlamak
• Üyelere ilişkin tüketici şikâyetlerinin incelenmesi çalışmalarını yapmak ve kuruluş amaçları doğrultusunda diğer faaliyetlerin bulunmasını sağlamak
• Millî Eğitim Bakanlığının izin ve denetiminde ticaret, denizcilik ve sanayi ile ilgili kursların açılmasını sağlamak, açılan kurslara yardımda bulunmak
• Yurt içinde ve dışında ihtiyaç duyulan alanlar için öğrencilerin okutulmasını sağlamak ve gerekli olması dahilinde stajyer bulundurmak
• Meslekî ve teknik eğitim ve öğretimi geliştirme ve yönlendirme faaliyetleri gerçekleştirmek; kendi üyelerinin işyerleriyle sınırlı olmak üzere 3308 sayılı Meslekî Eğitim Kanunu kapsamında yer almayan meslek dallarında bu uygulamaya ilişkin belgeleri hazırlamak

Ticaret ve Sanayi Odası Hangi Kuruma Bağlıdır?

Ticaret ve sanayi odalarıyla birlikte Türkiye sınırları içerisindeki 81 il ve 160 ilçeye yayılmış olan 365 oda ve borsaların (sanayi odaları, ticaret odaları, ticaret ve sanayi odaları, deniz ticaret odası ve ticaret borsası) bağlı olduğu kurum TOBB olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu üst kuruluş özel sektörün Türkiye’deki mesleki yasal temsilcisi olarak faaliyet göstermekte olup merkezi Ankara’dadır. Bununla ilgili kuruşlar TOBB’a bağlı olmakla beraber Gümrük ve Ticaret Bakanlığı tarafından denetlenmekte ve Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından ilgili maddelerce görevlendirilmektedir. TOBB (Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği), 5174 sayılı kanun ile kurulmuş bu belirli odaların üst kuruluşudur.

Sanayi ve Ticaret Odasına Nasıl Kayıt Olunur?

Sanayi ve ticaret odasına kaydolmak için bazı gerekli niteliklerin taşınması gerekmektedir. Kanunun 5. Maddesine göre sanayici ve deniz taciri olarak adlandırılan tüm gerçek ve tüzel kişiliklerin ve ticaret sicilinde kaydı bulunan tacirlerin faaliyet gösterdikleri bölgedeki ilgili odaya kaydolması gerekmektedir. Ticaret odası kaydı yapmak isteyen tacirlerin ilgili unvan ve bu unvanın altına atacağı imzayı notere tasdik ettirmesi ve daha sonra sicil memuruna sunması gerekmektedir. Ticaret odasına kaydolmak için gerekli bazı belgeler ve izlenmesi gereken bazı adımlar bulunmaktadır. Ticaret odasına kaydolmak için gerekli belgeleri şekildeki gibi sıralayabiliriz:
• İki tane imza beyannamesi
• Faaliyet gösterilen yerin kira kontratı veya tapu fotokopisi
• Tutulan ticari defterin noterde tasdiklenen bölümünün fotokopisi
• İkametgâh ilmi haberi
• Nüfus kaydı örneği
• Taahhütname
• Odadan verilmiş olan matbu dilekçesi

Bu belgeleri bulunduran kişilerin daha sonra odaya kayıt masrafını yatırması gerekmektedir. Kayıt için kişinin kendisinin gelmesi zorunlu tutulmaktadır. Odaya yatırılan kayıt tutarı 528,50 TL ile 598,50 TL arasında değişmektedir.

Ticaret ve Sanayi Odaları Kamu Kuruluşu Mudur?

Ticaret ve sanayi odaları kapsamında en çok merak edilen sorulardan biri de bu kuruluşların kamu kuruluşu olup olmadığıdır. Ticaret ve sanayi odaları, tüzel kişiliğe sahip olup kamu kurumu olarak nitelendirilen meslek kuruluşlarıdır. Bu madde 5174 sayılı Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) ile birlikte Odalar ve Borsalar Kanunun 4. Maddesinde belirtilmekte olup, bu odaların üst kuruluşu olarak da TOBB yer almaktadır.

Ticaret ve Sanayi Odalarının Hukuki Statüsü Nedir?

Ticaret ve sanayi odalarının ilgili madde ve görevlendirmeleri üst kuruluşu olan TOBB ile birlikte Ticaret ve Sanayi Bakanlığınca yapılmaktadır. Bu odalar ile birlikte deniz ticaret odaları ve diğer sanayi odaları için 8 Mart 1950 tarihinde yayınlanan 5590 Kanun numaralı Ticaret ve sanayi odaları kanununun hukuki kabulü görülmektedir. İlgili kanun 9 bölüm ve 93 madde ile birlikte geçici diğer maddelerden oluşan geniş bir kanun olup ticaret ve sanayi odaları ile ilgili tüm düzenlemeleri içermektedir. Ticaret ve sanayi odalarının tüzel kişiliğe sahip kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları olmaları sebebiyle düzenleme ve iyileştirmeleri devlet kurumları tarafından yapılmakta olup Türkiye hukuku içerisinde kanunlar ile birlikte incelenmesi yapılmaktadır.

Türkiye’de Yer Alan Sanayi ve Ticaret Odaları Listesi

Türkiye’de günümüzde 181 ticaret ve sanayi odası, 57 ticaret odası, 12 sanayi odası, 2 deniz ticaret odası ile birlikte totalde 252 oda ve 113 ticaret borsası faaliyet göstermektedir. Toplamda 365 odaya ulaşan Türkiye, gittikçe faaliyet gösteren oda sayısını artırmaktadır. Bu oda ve borsaların üst kuruluşu Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB)’dir. Türkiye’de faaliyet gösteren sanayi ve ticaret odalarını şekildeki gibi listeleyebiliriz:
1. Adana Sanayi Odası
2. Ankara Sanayi Odası
3. Aydın Sanayi Odası
4. Balıkesir Sanayi Odası
5. Denizli Sanayi Odası
6. Ege Bölgesi (İzmir) Sanayi Odası
7. Eskişehir Sanayi Odası
8. Gaziantep Sanayi Odası
9. İstanbul Sanayi Odası
10. Kayseri Sanayi Odası
11. Kocaeli Sanayi Odası
12. Konya Sanayi Odası