Teknoloji Transferi

Teknoloji Transferi Nedir?

Teknoloji transferi genel hatları ile, yeni bir üretim biriminin kurulması ve işletilmesi halinde bunlar için gerekli ve gelişmekte olan ülkelerde kıt olan veya hiç olmayan teknik bilgilerin transfer edilmesini tanımlayan bir terimdir. Firmalar için inovasyon sürecinde Ar-Ge (Araştırma-Geliştirme) önemlidir fakat her firma Ar-Ge yatırımı yapabilecek güçte olmayabilir. Örneğin, küçük firmalar, ihtiyaçları için gerekli olan teknolojiyi kendileri üretmek yerine başka yerlerden bulup kendilerine uygun hale getirerek inovasyon sürecine dahil ederler. Gerekli olan teknolojiyi dışarıdan bulma işlemi de teknoloji transferi sayesinde gerçekleşir.

Teknoloji transferi yapan firmalar, ihtiyaç duydukları teknolojinin tedarikçisini tanımalı, tedarikçi ile bir ağ oluşturmalı ve transfer ettikleri teknolojiyi en etkin şekilde kullanabilmelidirler.

Teknoloji Transferi Nasıl Yapılır?

Firmalar başarılı bir şekilde teknoloji transferi yapabilmek için aşağıda verilen adımları takip etmelidir:
● İlk olarak, tüm seçenekler geniş bir yelpazede toplanmalı ve ihtiyaç dahilinde en uygun seçeneğin nerede olduğu bilinmelidir. Böylelikle teknoloji kaynaklarından oluşan geniş bir ağa sahip olunur ve bu ağ sürekli olarak gelişir.
● Firma veya şirket için gerekli olan teknolojiyi sunan en etkin seçenek seçilmelidir.
● Sonrasında, teknolojinin içerdiği bilgi ve deneyim ile ekipman ve lisansları için gereken tartışmalar yapılmalıdır. Böylelikle şirket içindeki yetkinlikler gelişir ve şirketin rekabet gücü teknoloji transferi ile arttırılabilir.
● Tartışmalar sonrası anlaşmaya varıldığında ise transfer süreci başarılı ve şirketin yararına olacak şekilde yönetilmelidir.
● Son olarak, teknoloji transferi sonrasında teknolojinin en iyi şekilde adapte olabilmesi ve geliştirilebilmesi için şirket içinde etkin bir öğrenme sürecinin sağlanması gerekmektedir.

Yukarıda verilenler başarı ile uygulandığı takdirde transfer edilen teknoloji en etkin şekilde kullanılabilir.

Teknoloji Transferi Kanalları Nelerdir?

Teknoloji transferi süreci için gerekli olan ve önemli rol oynayan 3 kanal aşağıda verilmiştir:
● Teknoloji Geliştiricileri: Teknoloji geliştiricileri genellikle akademisyenler, girişimciler, buluşçular, teknokent ve diğer firmalar, Ar-Ge Merkezleri ve kuluçka merkezlerinden oluşur.
● Fon ve Sermaye Tedarikçileri: Fon ve sermaye tedarikçileri kamu kurumları, risk sermayesi, melek yatırımcılar, kuluçka merkezleri, iş insanları ve bankalardan oluşur.
● Aracılar: Aracılar Teknoloji Transfer Ofisleri (TTO) ve teknoloji transfer platformları ile birlikte danışmanlar, avukatlar, teknoloji brokerları ve inovasyon profesyonellerinden oluşur.
Yukarıda verilen kanallar ile teknoloji transferinin oluşumu sağlanır. Teknoloji geliştiricileri fon ve sermaye tedarikçileri vasıtasıyla geliştirdikleri teknolojileri aracılar yardımıyla transfer ederler.

Teknoloji Transferi Yöntemleri Nelerdir?

Teknolojinin nereden geldiğini, nerede geliştirildiği, nasıl aktarıldığı, kaynağı ve dağıtım yöntemleri, kısacası yöntemleri teknolojinin transfer edilmesi işleminde büyük önem taşır. Transferlerde kullanılacak olan yöntemlerin transfer süreci ile birlikte bir bütün olarak ele alınması gerekir. Teknoloji transferinin yöntemleri aşağıda verilmiştir:
● Ülke İçi Teknoloji Transferi: Ülke içindeki transfer süreçleri değişkenlik gösterebilir. Bir ana firmanın veya şirketin ülke içinde kuracağı bir şubesine teknoloji transfer edebileceği gibi, kurulan şubeden de ana firmaya veya şirkete teknoloji transfer edilebilir. Ayrıca, birçok ülkede de kullanılan bir başka yaygın yöntem ise, üniversitelerde veya kamu araştırma laboratuvarlarında gerçekleştirilen Ar-Ge çalışmalarının özel sektöre transfer edilmesidir.
● Uluslararası Teknoloji Transferi: Uluslararası teknoloji transferi, dünyada yapılan teknolojik gelişmelerin takibi, gereksinim duyulan teknolojilerin seçimi, seçilen teknolojilerin ülkeye transferi, transfer edilen teknolojilerin ülke içinde adaptasyonunun sağlanması ve üretime geçirilmesi, geliştirilmesi ve ülke içinde yayılması gibi birbirini izleyen adımlardan oluşmaktadır. Bu bağlamda, uluslararası teknoloji transferi, bir firmanın veya şirketin başka bir ülkedeki şubesine transfer edilen teknolojileri kapsayabilir. Aynı zamanda, teknolojinin diğer ülkelerdeki firmalarda kullanılması, o ülkelerde kurulabilecek sermaye ortaklıklarına ve ortak girişimlere olanak sağlayabilir.
● Çift Kullanımlı Teknolojiler: Çift kullanımlı teknolojiler genel bağlamda hem sivil hem de askeri uygulama potansiyeli ve jenerik tabanı olan ve bazılarında geniş bir uygulama alanına sahip olan teknolojilerdir. Geliştirilen birçok teknoloji çoklu kullanıma elverişlidir ve birçok sektörde başarılı uygulamalar gerçekleştirmiştir. Bu uygulamalar, doğrudan teknoloji değiştirilmeden yapılabilir. Aynı zamanda, kısmen ya da tamamen değişime uğratılarak da yapılabilmektedir.

Teknoloji Transferi Türleri Nelerdir?

Teknoloji transferi, teknoloji transferi sözleşmelerini de içinde barındırır. Teknoloji transferi sözleşmesi, üç tür hakkın kullanımının devrini öngören bir lisans sözleşmesidir. Teknoloji transferi ve sözleşmelerinin türleri aşağıda verilmiştir:
● Patent Lisansı Sözleşmesi: Patent, bir inovasyonun sahibi haricinde üçüncül kişiler tarafından kullanılmasına engel olmak için verilen bir haktır. Patent lisansı sözleşmesi ile birlikte bu hak lisans yoluyla başkalarının kullanımına açılır.
● Know-How Lisansı Sözleşmesi: Know-How, işletmelerin malların üretimi, satışı, hizmetlerin sunulması, organizasyon ve idare gibi ekonomik faaliyetlerinde kullanılan bir bilgidir. Bu sözleşme ile işletmeler teknik, ticari, idari, mali alanlarda bilgilerini lisans altına alırlar. Ancak, Türk fikri mülkiyet mevzuatında know-how tanımı geçmemektedir.
● Yazılım Copyright’ı Lisans Sözleşmesi: Yazılım, akış planlarını, yapı programlarını, programı tanımlayan diğer belgeleri ve programları anlamak amacıyla kullanılan malzemeleri kapsar. Bu sözleşme ile işletim sistemleri, portalları, istatistik, muhasebe, tasarım gibi özel amaçlı kullanımlara yönelik olan yazılımlar lisans altına alınır.

Teknoloji Transferi Örnekleri Nelerdir?

Teknoloji transferi alanındaki bazı örnekler aşağıda verilmiştir:
● Türkiye’nin ilk yerli uydusu olan BİLSAT’ın teknoloji transferi ile İngiltere’de TÜBİTAK Bilgi Teknolojileri ve Elektronik Araştırma Enstitüsü (BİLTEN) tarafından üretilmesi teknoloji transferine bir örnektir. Bu uydu İngiltere’deki ‘Surrey Satallite Technology Limited’ adlı şirketle bir kontrat imzalanması sonucu üretilmeye başlanmıştır.
● Türkiye’deki Şişecam fabrikasının fırın ve cam teknolojisindeki bilgi ve birikimlerinin yurtdışına aktarılması teknoloji transferine bir örnektir. Bu transfer sayesinde Mısır’daki MEG firması ile yapılan bir anlaşma ile, Cam Ambalaj Fabrikası’nda yapılan modernizasyon projesi Mısır’a aktarılmıştır.
● Türkiye’de bulunan bir telekomünikasyon kuruluşu olan ALCATEL TELETAŞ, Çin’de bulunan SAITEC firması ile bir lisans anlaşması yaparak kartlı telefon konusunda bir teknoloji transferi gerçekleştirmiştir.
● Savunma Bakanlığı da milli savunma konusunda askeri silah, füze vb. araçlar için teknoloji transferleri yapmaktadır.

Teknoloji Transfer Uzmanı Ne İş Yapar?

Teknoloji transferinin yapılabilmesi ve başarıya ulaşılabilmesi için firmaların veya şirketlerin bir teknoloji transfer uzmanına ihtiyacı vardır. Teknoloji transfer uzmanı firmalarda, kurumlarda veya şirketlerde bulunan, sektörler arasındaki teknolojik ve yenilik odaklı iş birliklerini geliştiren, araştırmacıların/girişimcilerin destlerinden yararlanılmasını sağlayan, teknoloji portföyünün ticarileşmesi aşamalarını yürüten, girişimcilere şirketleşme ve girişimcilik ile ilgili destek sağlar.

Teknoloji transfer uzmanının yapması gerekenler aşağıda verilmiştir:
● İşletmenin genel çalışma prensipleri bağlamında, araç, gereç ve ekipmanları etkin bir şekilde kullanması,
● İşçi sağlığı, iş güvenliği ve çevre koruma düzenlemelerine ve mesleğin verimlilik ile kalite gereklerine uygun davranması,
● İş süreçlerinin mevzuata, kuruluş prosedürlerine ve kalite gerekliliklerine uygunluğunu sağlaması,
● Teknoloji transfer hizmetlerinin geliştirilmesine katkı sağlaması ve tanıtımlarını yapması,
● Girişimcilerin destek mekanizmalarının kullanılmasını sağlaması,
● Teknoloji ve yenilik odaklı işbirlikleri geliştirmesi,
● Teknoloji portföyünün ticarileşme çalışmalarını yürütmesi,
● Şirketleşme ve girişimcilik faaliyetleri ile ilgilenmesi,
● Mesleki gelişim çalışmalarını yürütmesidir.

Teknoloji Transfer Ofisi Ne Demek?

Teknoloji transfer ofisi (TTO), üniversitelerde yapılan akademik araştırma sonuçlarını verimli ve hızlı bir şekilde ticarileşmesini sağlayan organizasyonlardır. Gösterdikleri faaliyet ve çalışmalar arasında üniversiteler, araştırma merkezleri, özel sektördeki araştırmacı ve girişimciler, yatırımcılar ve sanayiciler vardır. Teknoloji transfer ofisleri faaliyet alanlarında bulunan kurumlar arasında gerekli ve ihtiyaç duyulan bağlantıları sağlarlar.

Teknoloji Transfer Ofislerinin Teknoloji Transferindeki Rolü Nedir?

TTO’lar teknoloji transferinde önemli rol oynamaktadır. TTO’ların rolü aşağıda verilmiştir:
● Üniversitelerde geliştirilen teknolojilerin sanayiye aktarılmasını sağlar,
● Üniversite, sanayi ve devlet arasındaki üçlü ilişkinin gelişmesine, büyümesine ve ulusal kalkınmaya katkıda bulunur
● Kamu, özel sektör ve akademi dünyası arasındaki teknolojik gelişmelere yönelik kurumsal ilişkiyi üçlü sarmal bir yapı ile temsil eder ve bilginin bu üçlü yapı arasında sermaye olarak kullanılmasını sağlar,
● Üniversite sanayi işbirliğinin gelişmesine destek olur,
● Endüstride uluslararası rekabet edilebilir ürünler geliştirilmesine olanak sağlar.