Yetkinlik Modeli Oluşturma (Yetkinlik Modelleme)

27.10.2022 

Yetkinlik Modeli Oluşturma (Yetkinlik Modelleme)

Yetkinlik Nedir? Yetkinlik Matrisi Nedir?

Yetkinlik, kurum ya da kuruluşlar ve ekip ile ilişkili birbirinden farklı yetenekleri ve bunun yanı sıra bilgi, beceri, tutum unsurlarını da barındıran davranış boyutlarıdır. Bu davranış boyutları, kurum ya da kuruluşların performansını artırarak ve kurumun varlığının devam etmesini sağlayarak kurum ya da kuruluşların rekabetçi piyasa ortamında bir adım öne geçmelerine olanak sağlar.

Yetkinlikleri geniş çaplı bir şekilde örneklendirmek gerekirse bunlar;
• Stratejik düşünme
• Sonuç odaklı olma
• İnisiyatif kullanma
• Girişimcilik
• Kalite odaklı ilerleme
• Müzakere yönetimi
• Etkili problem çözebilme
• Takım oluşturma
• Motivasyon yönetimi
şeklinde maddelere ayrılabilirler.

Yetkinlikten bahsedilince akla gelen unsurlardan biri de Yetkinlik Matrisidir. Peki, Yetkinlik Matrisi nedir?
Yetkinlik Matrisi, aynı zamanda beceri matrisi olarak da bilinir. Personellerin belirli bir görevi yapabileceğinin görselleştirilmesine ve değerlendirmesini sağlayan önemli bir araçtır. Personelleri yeteneklerine göre sınıflandırıp hangi işlerle görevlendirilebileceklerinin gözlemlenmesine olanak sağlayarak maksimum verim sağlamaya yaramaktadır. Yetkinlik Matrisi ve yukarıda örneklendirilmiş yetkinlikler personellerin sahip oldukları önemli unsurlardır. Bir kurum ya da kuruluşun yapıtaşı olan personellerin bahsedilen yetkinliklere sahip olması ve görevlendirilme süreçlerinin matrisle kolaylaştırılması etkili ve pratik bir işletme süreci oluşturmaktadır.

Yetkinlik Modeli Oluşturma (Yetkinlik Modelleme)

Yetkinlik modeli veya yetkinlik modelleme dediğimiz kavram, bir personelin işini etkili başarılı ve düzgün bir şekilde gerçekleştirmesini sağlayan, tanımlı becerileri, bilgileri ve davranışsal gereksinimleri ortaya koyan ve insan kaynakları departmanı ve süreci tarafından geliştirilen bir rehberdir. Neticede, yetkinlik modeli öenmli bir kılavuz, rehber ve bir yol göstericidir. Yetkinlik bazlı yönetime geçmek için bize kutup ışığı gibi rehberlik sağlayan kılavuza verilen isimdir.

Yetkinlik Bazlı Yönetim Nedir?

Yetkinlik bazlı performans yönetimi: Yetkinliklerin ölçümlenmesi, performansın değerlendirilmesi sonucunu da beraberinde getirir.
Yetkinlik bazlı kariyer planlama: Kariyer planlamanın işletmelerde yetkinlik bazlı şekilde gerçekleştirilmesi daha objektif ve açık bir yapı kazandırarak çalışanların işletmelerine güvenini artırmakta ve gelişme daha oldukça kısa sürede bilinçli şekilde gerçekleştirilebilmektedir.
Yetkinlik bazlı eğitim ve geliştirme: Çalışanların bir süreç içerisinde niteliklerini yükseltmek için ne tip eğitimlere ihtiyaçları olduğu belirlenerek işin gereklerine göre bu yetkinlikler geliştirilir.
Yetkinlik bazlı ücret ve ödül yönetimi: Yetkinlikler, belirli bir pozisyonun ücretinin oluşturulmasında oldukça önemli bir kriter olarak kullanılmaktadır.

Yetkinlik Modeli Oluşturma (Yetkinlik Modelleme) ve Adımları Nelerdir?

Yetkinlik ve yetkinlik modeli kavramının getireceği faydalardan yararlanabilmek için öncelikle nasıl yetkinlik modeli oluşturulacağını öğrenmek gerekmektedir. Yetkinlik modeli oluşturma süreci belli başı adımlar içerir. Bunlar;
1. Yetkinlik modeli oluşturulurken ilk durak üst yönetim ve insan kaynaklarıyla beraber kurum ya da kuruluşlar hakkında kapsamlı bir araştırma sürecine girilmesidir. Bu araştırma sonucunda kurum ya da kuruluşların gereksinimleri ve hangi çalışmaların yapılmasının uygun olduğu verilerine ulaşılır. Bu süreçle aynı anda yürütülmesi gereken bir diğer unsur ise oluşturulacak modelin amacının belirlenmesidir. Bunun nedeni ise modelin birçok konuya yönelik olmasıdır.
2. Tüm pozisyonlar için belirli gruplar oluşturulur. Bu gruplar performans açısından başarılı ve yönetici kişilerden oluşmaktadır. Böylece personeller sınıflandırılmış ve sistemin verimle işlemesi için daha elverişli gruplar haline getirilmiştir.
3. Önceki adımlar aracılığıyla elde edilmiş verilerle yetkinlik modeli oluşturulur.
4. Oluşturulmuş model kurum ya da kuruluşların yönetim birimine iletilir ve çeşitli model doğrulama süreçleri (Anketler gibi) yürütülür.
5. Tüm bu adımların sonunda yetkinlik kılavuzu hazırlanır ve kurum ya da kuruluşlar bu kılavuzdan faydalanmaya başlar.
Şeklindedirler.

Bu adımlar özenle takip edilirse ve üst yönetimle beraber çalışılırsa kurum ya da kuruluşlar seviye atlayarak yeni fırsat kapıları açabilir hale gelirler.

Yetkinlik Modeli Örnekleri

Temel yetkinliklere örnek verecek olursak; diyelim ki şirketin temel yetkinliklerinden biri yenilikçi olmaktır. Yenilikçi olma bu şirketin temel değerlerini yansıtmalıdır. Burada yenilikçi olmak şirketin değer, vizyon ve misyonuna dayalı olmalıdır. Yenilikçilik bizim için “Çalışma ortamında yenilikçi çözümler ve yaklaşımlar meydana getirmek, fırsatları görmek ve bu fırsatları yakalamak için değişik ve alışılmamış yollar denemek" olarak adlandırılabilir. Tanımlamadan sonra da kritik bir nokta olan “davranış göstergeleri” kavramı devreye girmelidir. Herhangi bir çalışan, yenilikçi bir duruş sergilediği anda hangi davranışlarla bunu sergilediğini belirlemeliyiz. Belirlediğim temel yetkinliğin davranış göstergelerinin seviyelerini tespit etmek gerekir. Diyelim ki, yenilikçi olmakla ilgili 5 seviye belirlemiş olalım ve her beş seviyenin de yenilikçilik davranış göstergesini belirlemiş olalım. Mesela; yenilikçi olmanın temel yetkinlik olarak seviyeleri şu şekilde olsun;

● Birinci seviye: Mevcut çözüm yollarını odak haline getirir, oluşan problemlerin nedenini sorgulamaz, güncel çözüme yaklaşma yolları aramaz.
● İkinci seviye: Çalışma alanı ile ilgili farklı yaklaşım yolları olduğunu kendisine anlatmak ve hatırlatmak, oldukça önemli ve öncelikli konuları söylemek gerekir. Kendi başına yenilikçiliğe eğilim göstermez.
● Üçüncü seviye: İşlerin çözümlerine yönelik kendisinde aranan düzeyde yerleşik yaklaşımları sorgular, alternatif yaklaşım önerileri için geniş bir araştırma yapar.
● Dördüncü seviye: Çalışma alanındaki konuları önceliklendirir ve bu konulara yönelik yaklaşım alternatiflerini analiz eder, güncel bir bakış açısı geliştirir ve bu yeni bakış açısının hayata geçmesi için de çaba ortaya koyar.
● Beşinci seviye: İş yapma biçimlerini sorgular, analiz edier, farklı yaklaşımlar geliştirerek hedeflere çabuk ulaşılmasına dair somut katkılar meydana getirir ve takım arkadaşlarına örnek olup insanların ondan feyz almasına olanak tanır.

Yetkinliklerle Yönetimin Faydaları

Yetkinliklerle yönetimin faydaları aşağıdaki maddelerle sıralanmıştır;
● Yetkinlik yönetimi, bir kişinin spesifik rollerde başarılı olabilmek için hangi becerilerde iyi performans göstermesi gerektiğini belirlemeye fayda sağlar.
● Bir iş adına hangi becerilerin gerekli olduğunu belirleme yeteneği, insan kaynaklarının bu rolde başarılı olacak adayları daha iyi bir şekilde belirleyebileceği anlamına gelir ve somut bir şekilde fayda sağlar. Bundan dolayı, daha iyi adaylara ulaşabilmeyi sağlar.
● Çalışanların işe alınması ve eğitim konusunda oldukça kolaylaştırıcı rol oynar çünkü iş parametreleri çok daha net ve tanımlanmış talimatlara dayandırılır. Bu talimatları alan çalışanlar da pozisyonlarında ve çalışma rollerinde çok daha başarılı hale gelir.
● Yetkinlik bazında oluşan boşluklar eğitimlerle kapandığı zamanda iş yaparken yapılabilecek insani hatalar azalacaktır ve kuvvetle muhtemel iletişim sorunları da ciddi manada azalacaktır bu da şirkete oldukça ciddi bir fayda kazandırmış olacaktır.
● Çalışanları elde tutma oranınız ve çalışanların işe bağlılığı artar. Özellikle üst yönetimin, kendine yatırım yaptığını hisseden çalışanlar diğer becerileri ve bilgilerini de organizasyonun, kurumun içerisinde koruyarak hatta bunu yayarak işyerlerinde hem pozitif bir iklim yaratırlar hem de kendilerinin bağlılığı artığından ötürü işyerlerindeki çalışma süreleri de oldukça ciddi olarak artacaktır.
● Kuruluşun gelecekte büyümesi ve başarılı olması adına hangi beceri, bilgi, tutum ve davranışlar gerekli olduğunu belirler ve bu belirlediği bilgi, beceri ve tutumlar sayesinde de çalışanların ne şekilde seçilmesi ve geliştirilmesi konusunun yol haritası meydana çıkmış olur. Özellikle burada yönetim pozisyonlarının şirket içerisinden doldurulması adına çok büyük bir fayda sağlar. Dışarıdan yönetici veya dışarıdan lider transferi yerine içeriden lider ve yönetici yetiştirmek adına yetkinlik yönetimi ve modeli çok önemli bir araçtır. Hem yöneticilik pozisyonları için çok önemlidir hem de etkili yetkinlik yönetimi yoluyla yetenekli ve dürüst bir yönetim ekibi oluşturmak, çalışanların katılımını sağlamak, orta-uzun vadeli planlara o çalışanları da dahil etmek yönetsel pozisyonlara doğal aday haline gelmelerini sağlamaya fayda sağlayacaktır.

Yetkinlik Bazlı Sistemin Çalışanlara Faydası Nelerdir?

• Yetkinlik bazlı yönetim sistemi çalışana ciddi oranda bir katkı sağlar. Çalışanların daha iyi kararlar almasını ve daha etkili şekilde işletmelerini sağlayacaktır.
• Çalışanların, ekip takımlarının ve departman bölümlerinin genel stratejisi hakkında çalışanlara farklı fikirler vererek daha fazla katılım alıp ve daha fazla çalışan motivasyonu sağlayacaktır.
• Çalışanlar, kurum tarafından değer sağlanan özellikleri bileceği için bireysel rollerinin ötesinde daha proaktif bir şekilde, şirketin gelişim alanlarına değer yaratmalarını sağlar.
• İş tatminini artırır. Bundan dolayı, iş değiştirme frekansları düşer ve iş tatmini artan çalışanların da ciddi anlamda performansları artar.

Yetkinlik Yönetimi Yaklaşımımız

ODS olarak “yetkinlik oluşturma” hizmetimiz vardır. Peki, yetkinlik yönetimi veya modelleme işletmelere ne gibi fayda sağlar?
● Çalışanların iş tatminini yükseltir.
● Çalışan sirkülasyonunu düşürür.
● Çalışanların daha fazla etkili bir performans yönetimi ve performans değerlendirmesine ulaşmasına yol gösterir.
● Çalışanların, işverenin kendilerinden ne beklediğini anlamasına ve işverenin de çalışanlara ne verebileceğini anlamasına olanak tanır.
● Şirketin büyümesi adına gerekli çalışma iklimini yaratır.
● İşe alım, seçme ve yerleştirme alanlarında doğru çalışanlara daha fazla etkili bir şekilde ulaşmayı sağlar.
● Şirketin büyümesi sırasında çok daha esnek çalışma modellerine (uzaktan çalışma, hibrit, proje bazlı vs.) geçebilmesine olanak tanır.
Yukarıdaki faydaları bünyesine dahil etmek isteyen şirketler bizim kapımızı çaldığında biz onlara yetkinlik modeli oluşturma danışmanlığımızı ve hizmetimizi öneriyoruz.

Yetkinlik Modelleme Kullanım Alanları

Yetkinlik modelleme kendisini birçok farklı alanda göstermektedir. Bu alanlar;
• Kurum ya da kuruluşlardaki İnsan Kaynakları biriminin kullanımını daha etkin hale getirme.
• Personellerin aklındaki beklentileri netleştirme.
• Kariyerin daha kapsamlı olması adına bilgi kaynağı oluşturma.
• Personellerin motivasyon ve verimlerini artırma.
• Yöneticiler ile personelleri sağlıklı ve özellikle sistemli bir ilişki kurmalarını sağlama.
• Kurum ya da kuruluşların eksikliklerinin nedenlerini belirleme.
gibi birden fazla ve oldukça farklıdırlar.

Yukarıdaki maddelerden çıkarılabilecek sonuçlardan en göze çarpanı yetkinlik modellemenin hem yarar hem de kapsam açısından kurum ya da kuruluşlar için oldukça önemli olmasıdır. Bu önemin kaynağı, yetkinlik modellemenin sadece yarar sağlaması değil aynı zaman kurum ya da kuruluşların eksik ve geliştirilmesi gereken yanlarını da açığa vurabiliyor olmasıdır.

ODS Yetkinlik Modeli Danışmanlığı Nedir?

‘İşimiz, Gücünüz.’ Mottosuna daima ODS Consulting Group olarak, kurum ve kuruluşların maksimum verim ve geniş bir kapsamda işlemesine oldukça önem veriyoruz. Birçok alanda gösterdiğimiz ilgi ve özeni Yetkinlik Modeli Danışmanlığı alanında da gösteriyor ve pratik bir danışmanlık süreci sunuyoruz.

Kurum ya da kuruluşlara verdiğimiz Yetkinlik Modeli Danışmanlığı servisimizi detay atlamayarak ve yukarı başlıklarda bahsedilen hususlara dikkat ederek gözler önüne seriyoruz. Şirketinizin ve personellerinizin gelişim ihtiyaçlarını belirliyor, sınıflandırıyor ve uzun vadeli çözümler üretiyoruz.

Tüm bunları yaparken de odağımızı sizden ve gelişim sürecinizden ayırmayarak vizyonumuzu sizlerle paylaşmaktan ve sizleri de aramızda görmekten mutluluk duyuyoruz.