Türkiye’nin İthalat Performansı: 2024 Verileri, En Çok İthalat Yapılan Ülkeler ve Ürünler
Türkiye’nin İthalat Performansı: 2024 Verileri ve Detaylı Analiz
Türkiye’nin ithalat yapısı, ülkenin ekonomik dinamiklerini ve dış ticaret stratejilerini anlamak açısından büyük önem taşımaktadır. 2024 yılı verileri, Türkiye’nin enerji ihtiyacı, sanayi üretimi ve tüketim malları temini için hangi ülkelerle ticaret ilişkisi kurduğunu net bir şekilde ortaya koymaktadır. Bu makalede, TÜİK ve Ticaret Bakanlığı’nın 2024 yılına ait verileri ışığında Türkiye’nin ithalat profilini detaylıca inceleyeceğiz.
1. Türkiye’nin En Çok İthalat Yaptığı Ülkeler
TÜİK ve Ticaret Bakanlığı verilerine göre, 2024 yılında Türkiye’nin ithalatında öne çıkan ilk on ülke şu şekildedir:
2024 Yılı İthalat Sıralaması:
| Sıra | Ülke | İthalat (milyar $) | Payı (%) |
|---|---|---|---|
| 1 | Çin | 41,0 | ~%13,2 |
| 2 | Rusya Federasyonu | 39,8 | ~%12,8 |
| 3 | Almanya | 24,5 | ~%7,9 |
| 4 | İtalya | 17,4 | ~%5,6 |
| 5 | ABD | 14,6 | ~%4,7 |
| 6 | Hindistan | 12,3 | ~%4,0 |
| 7 | Fransa | 11,2 | ~%3,6 |
| 8 | Güney Kore | 10,8 | ~%3,5 |
| 9 | İspanya | 9,5 | ~%3,1 |
| 10 | İran | 8,9 | ~%2,9 |
Çin, 41 milyar dolar civarındaki ithalat hacmiyle birinci sırada yer alırken, onu 39,8 milyar dolarlık hacimle Rusya Federasyonu takip etmektedir. Almanya ise %7,9’luk payla ve yaklaşık 24,5 milyar dolarlık ithalatla üçüncü sırada bulunmaktadır.
Aylık Bazda İthalat Performansı:
Aralık 2024 verilerine göre, aylık bazda ithalatta Rusya (4,436 milyar $), Çin (3,884 milyar $) ve Almanya (2,600 milyar $) öne çıkmaktadır. 2024’ün ilk çeyreği itibarıyla aylık analizde ise Rusya’dan yaklaşık 12 milyar $, Çin’den 10,25 milyar $ değerinde ithalat yapılmıştır.
2. Türkiye’nin İthal Ettiği Ürünler
A) Genel Görünüm
2024 yılında Türkiye’nin ithal ettiği ürünleri beş ana grupta değerlendirmek mümkündür:
- Mineral yakıtlar & enerji ürünleri: Petrol, doğalgaz ve bunların damıtılmasından elde edilen ürünler listenin başında yer almaktadır. Enerji ithalatının büyük kısmı (yaklaşık 65 milyar $) Rusya’dan gerçekleşmektedir.
- Ara mallar: Kimyasal ürünler, hammadde ve yarı mamuller toplam ithalatın %68,6’sını oluşturmakta ve yaklaşık 212,7 milyar $ değerindedir.
- Yatırım malları: Makine, ekipman ve teknoloji ürünleri yaklaşık 16,7 milyar $’lık ithalat hacmine sahiptir.
- Tüketim malları: Elektronik, gıda, tekstil gibi ürünler yaklaşık 16,2 milyar $ seviyesindedir.
- Kıymetli metaller: Altın ve diğer değerli metaller stratejik ürünler olarak ithalatta önemli rol oynamaktadır.
B) Öne Çıkan Ürün Kalemleri
Tarım ve gıda sektörü özelinde, 2024’ün ilk yarısında en çok ithal edilen başlıca ürünler:
- Hayvan yemi: Yaklaşık 2,8 milyar $
- Buğday: İlk 6 ayda yaklaşık 992 milyon $
- Soya fasulyesi: ~992 milyon $
- Ham ayçiçeği yağı: ~609 milyon $
Sanayi kalemlerinde ise en çok ithal edilen ürünler:
- Mineral yakıtlar (petrol, doğal gaz)
- Makine ve mekanik cihazlar, nükleer reaktörler ve aksamları
- Motorlu kara taşıtları ve aksamları
- Elektrikli makineler, ses/görüntü cihazları
- Kıymetli metaller, mücevher eşyası
Özetle: Türkiye ithalat ürünleri listesinde enerji-ham madde ve sanayi/makine tesisi aygıtları başı çekiyor. Ayrıca gıda sektörü tedarikleri de stratejik kalemler arasında yer alıyor.
3. Bölgesel ve Sektörel Perspektif
Türkiye’nin ithalatında bölgesel dağılım ve sektörel işbirlikleri şu şekilde öne çıkmaktadır:
- Rusya ve Çin: Enerji (doğal gaz, petrol) ve ara mal (kimya, makine) ithalatının omurgasını oluşturuyor. Rusya’dan enerji, Çin’den ise ara mamul ve teknoloji ürünleri ithalatı öne çıkıyor.
- Almanya, ABD, İtalya: Özellikle makine, otomotiv ve elektronik alanında sanayi ürünleri sağlıyor. Almanya’dan yüksek teknoloji ürünleri ve makine ithalatı dikkat çekiyor.
- Tarım-gıda sektöründe: Rusya ve Ukrayna buğday, ayçiçek yağı ithalatında öne çıkarken; Brezilya soya fasulyesinde başrol oynuyor. Hayvan yemi ithalatında ise Arjantin ve ABD önemli tedarikçiler arasında.
4. Sonuç ve Değerlendirme
Türkiye’nin ithalat kalemleri, ülkenin enerji ve üretim yaklaşımını net biçimde yansıtıyor:
- Enerji bağımlılığı %74 oranında dışa bağlı. Stratejik olarak bu alandaki farklı kaynaklara erişmek ve yenilenebilir enerji yatırımlarını artırmak büyük önem taşıyor.
- Sanayi üretiminin sürdürülebilirliği, ara mallar ve yatırım mallarına dayalı ithalatla destekleniyor. Yerli üretimin artırılması bu bağımlılığı azaltacak önemli bir adım olabilir.
- Tüketim malları ve gıda ithalatı şehirli tüketim artan yönelimle paralel, fakat tarım stratejilerinin yeniden ele alınması karşı konulmaz bir ihtiyaç haline gelmiştir.
Türkiye’nin ithalat ürünleri ve kalemleri, küresel ve bölgesel politik-ekonomik gelişmelerle sıkı bir ilişki içinde. Hem uluslararası işbirlikleri hem de yerli üretim politikaları, dengeli ithalat stratejilerine bağlı olarak şekilleniyor.
2025 yılı için beklenti, enerji ithalatında alternatif kaynakların devreye alınması ve tarım ürünlerinde yerli üretimin artırılması yönündedir. Ayrıca, yüksek teknoloji ürünleri ithalatının yerli AR-GE yatırımlarıyla desteklenmesi, uzun vadede ithalat bağımlılığını azaltacak önemli bir strateji olarak görülmektedir.
Özet Tablo: Türkiye’nin 2024 İthalat Profili
| Kategori | En Çok İthal Edilen Ülke/Ülkeler | Ürün/Kalemler | Değer (milyar $) |
|---|---|---|---|
| Enerji | Rusya | Petrol, doğalgaz, enerji ürünleri | ~65 |
| Ara Mallar | Çin, Rusya | Kimya, hammadde, yarı mamul | ~212,7 |
| Yatırım Malları | Almanya, Çin | Makineler, mekanik cihazlar, otomasyon sistemleri | ~16,7 |
| Tüketim Malları & Elektronik | Çin, ABD | Elektronik cihazlar, tekstil, gıda | ~16,2 |
| Tarım ve Gıda Ürünleri | Rusya, Ukrayna, Brezilya | Buğday, ayçiçeği yağı, soya fasulyesi, hayvan yemi | ~5,4 |
