Dikey Analiz

Dikey Analiz Nedir?

Finansal tabloların çeşitli bileşenlerinin toplamına göre oransal olarak incelenmesi ve değerlendirilmesi, dikey analiz olarak adlandırılır diyebiliriz. Bu analiz yaklaşımı, şirketin finansal tablolarında yer alan her bir öğenin ne kadar büyük bir katkı sağladığını veya kaynak kullandığını belirlemek için kullanılır. Genellikle dikey analiz, yıllar arasında veya aynı yıl içindeki farklı dönemler arasında karşılaştırmalar yapmak için kullanılır.

Bu bağlamda finansal tablolarda yüzdelik oranlarını belirlemek için dikey analiz kullanılmaktadır. Bu, gelir tablosundaki gelir kalemlerinin satışlara veya net gelire göre oranını bulmamızı sağlar. Benzer şekilde, bir bilançoda varlıkların, borçların ve özkaynağın toplam varlığa göre yüzdelik oranları hesaplamak için de kullanılmaktadır. Dikey analiz, oransal değişiklikleri belirlemek ve bir şirketin finansal yapısını anlamak için elbette ki yararlıdır.

Dikey Analiz Nasıl Hesaplanır?

Dikey Analiz, finansal tablolarda oransal olarak çeşitli bileşenleri incelemek için kullanılır. Hesaplama yapmak için aşağıdakilerden faydalanabilirsiniz:
Belirli Bir Döneme Ait Finansal Tabloyu Seçin: Dikey analiz yapmak istediğiniz finansal tabloyu (genellikle gelir tablosu veya bilanço) ve belirli bir dönemi seçin.
Her Bir Kalemin Yüzdelik Oranını Hesaplayın: Seçtiğiniz finansal tabloyu inceleyin ve her bir finansal kalemin toplam oranını hesaplayın. Gelir tablosu oluşturmak için, gelir ve giderlerin her birini toplam gelir veya satışlar cinsinden yüzde olarak gösterebilirsiniz. Bilanço yapmak istiyorsanız, varlık, borç ve özkaynakların toplam varlık cinsinden yüzdelerini bulmak için bu yöntemi kullanabilirsiniz.

Buna bir örnek vermek gerekirse, gelir tablosunda "Satış Gelirleri" kaleminin toplam gelire oranını hesaplamak için şu formülü uygulayabilirsiniz:
Satış Gelirleri Yüzdelik Oranı = (Satış Gelirleri / Toplam Gelir) * 100

Dikey Analiz Nasıl Yorumlanır?

Belirttiğimiz gibi dikey Analiz, finansal tabloların oransal yapısını inceleyerek, çeşitli unsurların toplama göre ne kadar büyük bir katkı sağladığını veya kaynak kullandığını belirlemeye yardımcı olur. Bu analizi yorumlamak, şirketin finansal durumunu ve performansını anlamak için çok önemlidir.
Öncelikle, dikey analiz sonuçları, tüm finansal varlıkların oransal olarak ne kadar büyük bir paya sahip olduğunu gösterir. Gelir tablosunda gelir kalemlerinin satışlara oranını incelemek, satışların ne kadarının belirli bir gelir kaleminden kaynaklandığına dair bir fikir verebilir. Benzer şekilde, bilançoda varlıkların, borçların ve özkaynağın toplam varlığa göre oranları analiz edilerek bir şirketin finansal yapısı ve borçlanma seviyesi değerlendirilebilir.
Dikey analiz, aynı şirketin finansal yapısının çeşitli dönemlerde nasıl değiştiğini karşılaştırmak için de kullanılır. Bir ürünün yüzde oranının yıllar boyunca önemli ölçüde artması veya azalması, işletmenin belirli bir alanda daha iyi veya daha kötü performans gösterdiğini gösterebilir. Bununla birlikte, dikey analiz tek başına değerlendirme için yeterli bir araç değildir. Daha derinlemesine bir yorum yapmak için diğer finansal analiz tekniklerini ve şirketin genel durumunu değerlendirecek faktörleri kullanmak çok önemlidir diyebiliriz.

Dikey Analiz ve Yatay Analiz Arasındaki Farklar Nelerdir?

Dikey Analiz ve Yatay Analiz, finansal tabloların farklı açılardan incelenmesine yardımcı olan iki temel analiz yöntemidir. Aralarındaki temel farklar şu şekildedir:

Odaklanma:
Dikey analiz, finansal tablolardaki farklı kalemlerin toplama göre oransal olarak incelenmesini sağlar. Her bir finansal kalemin, toplama göre ne kadar büyük bir yüzdelik paya sahip olduğunu ortaya çıkarır. Bu şekilde, şirketin finansal yapısındaki oransal dağılımı ve her bir kalemin katkısı anlaşılabilir.
Yatay analiz ise, finansal tabloların belirli dönemler arasındaki değişimlerini incelemek için kullanılır. Farklı dönemlerdeki finansal tablolar yan yana konularak, dolar ve yüzde cinsinden değişimler hesaplanır. Böylece, şirketin performansındaki yıllar arasındaki eğilimler ve değişimler anlaşılabilir.

Amacı:
Dikey analiz, şirketin finansal tablolarındaki oransal yapısını anlamak ve farklı kalemlerin toplama göre önemini belirlemek amacıyla kullanılır. Örneğin, gelir tablosundaki gelir kalemlerinin satışlara oranı, şirketin gelir yapısını ortaya koyar. Yatay analiz ise, işletmenin finansal tablolarında meydana gelen değişiklikleri izlemek ve geçmiş performansını değerlendirmek için kullanılır. Belirli bir zaman diliminde finansal eğilimleri ve trendleri gözlemlemek için bu analiz önemli bir araçtır.

Özetle, yatay analiz geçmiş dönemler arasındaki değişimleri incelerken, dikey analiz oransal yapıyı inceler. İkisi birlikte kullanıldığında, işletmenin finansal durumu ve performansı daha iyi anlaşılabilir.