Gider Pusulası

Gider Pusulası Nedir?

Gider pusulası fatura yerine geçen belge türü olarak tanımlanabilir. Vergi mükellefi bulunmayan satıcı taraftan alınan ürün veya hizmetin muhasebeleştirilmesi için hazırlanan belgeye verilen isimdir. Gider pusulası aynı zamanda satın alınan tüm ürünlerin iadesinde de hazırlanır. Gider pusulaları düzenlenirken istenen bilgilerin tamamının eksiksiz şekilde hazırlanması gerekir.

Gider pusulası, birinci ve ikinci sınıf tüccarlar, geliri basit usulde belirlenenler, defter tutmak zorunda bulunan çiftçilerin ve serbest meslek erbabının: Vergiden muaf esnafa, yaptırdıkları işler veya onlardan satın aldıkları mallar içinde hazırlayıp işi yapana veya malı satana imza ettirecekleri gider pusulası vergiden muaf olacak esnaf tarafından verilmiş fatura hükmündedir. Bu belge türü, birinci ve ikinci sınıf tüccarların, zati eşyalarını satan kimselerden satın aldıkları altın, mücevher gibi kıymetli eşya için de hazırlanır.

Kimler Gider Faturası Kullanır?

Şu statüde bulunan taraflar gider faturası kullanır:
●Vergiden muaf bulunan esnaflar
●Serbest meslek erbapları
●Birinci ve ikinci sınıf ticaret erbapları
●Kazançları basit usulde vergilendirilen ve defter tutmak zorunda olan çiftçiler

Gider Pusulası Nasıl Temin Edilir?

Gider pusulasının temin edilmesinde takip edilen bazı basamaklar bulunur. İlk olarak, gider pusulası, mükelleflerin anlaştığı bir matbaaya bastırılır ya da notere onaylatılır. Gider pusulası iki nüsha olarak düzenlenmelidir. İki nüsha olarak düzenlenmeyen ve/veya üzerinde bulunması gereken bilgilerde eksiklik olan gider pusulaları düzenlenmemiş olarak sayılmaktadır. Ardından gider pusulasının bir nüshası hizmeti verene ya da malı satana verilirken, bir diğer nüshası ise pusulayı düzenleyen kişide kalır. Son olarak, mal ya da hizmet satın alan firma, gider pusulasını malı satana veya hizmeti verene imzalatmalıdır.

Gider Pusulasında Olması Gereken Bilgiler Nelerdir?

● İşi yaptıran ve yapanın ya da malı satan ile satın alan kişinin adı soyadı (tüzel kişi ise ünvanı) adresleri, varsa hesap numarası ve vergi dairesi,
● İşin mahiyeti ya da malın türü
● Malın adedi, fiyatı, toplam ücreti
● Vergi oranı ve net tutarı
● Düzenleme zamanı
● Seri ve sıra numarası

Gider Pusulası Hangi Durumlarda Düzenlenir?

● Vergiden muaf esnaf ve vergi yükümlüsü bulunmayanlardan ürün ya da hizmet satın alındığı zaman gider pusulası hazırlanır.
● Tüketicilere satılan malların, tüketici kararıyla iade edilmesi durumunda gider pusulası düzenlenir.
● Basit usulde vergilendirilen mükelleflerden sabit kıymet satın alındığı durumda gider pusulası düzenlenir.
● Gelir Vergisi Kanunu'nun 18. maddesinde belirtilen istisnadan yararlananlardan, ürün satın alındığı zaman gider pusulası hazırlanır.
● Arızi şekilde serbest meslek işiyle meşgul olanlara ödeme yapıldığı zaman gider pusulası düzenlenir.

Hazine ve Maliye Bakanlığı, bildirdiği tebliğler ile gider pusulası kullanım alanının kapsamını oldukça genişletmiştir. Bu doğrultuda, vergiden muaf tutulan esnafla yapılan ticari işlemlerle birlikte son tüketicilerden alınan hizmetler ve ürünler iadeler, telif ödemeleri vs. gibi çok fazla sayıda işlem için de gider pusulası düzenlenmektedir.

Gider Pusulası Muhasebe Kaydı Örneği

Brütten nete olan gider pusulası hesaplama yöntemine bir örnek verelim. Daha sonra brüt tutar yöntemini verilen örnek üzerinden belirtelim. Yeni bir işyerine geçiş yapacak bir işletmenin ürünlerini eski işyerinden yeni işyerine taşımasını sağlayan bir taşımacılık ile anlaştığını düşünelim. İşletmenin bu taşıma hizmeti için de 5000 TL olacak şekilde ödeneceğini varsayalım. Bu durumda brüt tutar üzerinden vergiler indirildikten hemen sonra net tutar karşı tarafa ödenir. İşletmenin ödemesi gereken 5.000 TL’den %10’luk gelir vergisi kesintisi yapılması beklenir.
Brüt ücret: 5.000 TL
Gelir Vergisi stopajı = Brüt ücret ile Gelir Vergisi stopajının oranı çarpılır.
Gelir Vergisi stopajı = 5.000 X %10 = 500 TL olur.
Net ücret = Brüt ücret – tüm kesilenler (Gelir Vergisi stopajı)
Su tesisatçısına verilen net ücret = 5.000 – 500 = 4.500 TL olarak belirlenir.

Elde edilen sonucu net ücret hesaplaması amacıyla da kullanılmasını sağlayabiliriz. Taşımacının işletmeden 4500 TL net ücret alacağını varsaydığımızda brüt ücret hesabı:
Net ücret: 4.500₺ olarak verilirse,
Brüt ücret = Net ücret / (1 – Gelir Vergisi stopaj oranı)
Brüt ücret= 4.500 / ( 1 – %10 ) = 5.000 TL olarak belirlenir.

Gider Pusulası Nasıl Hesaplanır?

Gider pusulasının hesaplanması için iki farklı yöntem kullanılır. Kişiler kendi düzenlemek istedikleri gider pusulasının özelliğine göre bu yöntemlerden birini seçerek gider pusulası hesaplamasını sağlayabilir. Günümüzde kullanılmakta olan gider pusulası hesaplama yöntemleri aşağıda verildiği şekildedir:
● Brütten Nete Gider Pusulası Hesaplama: Bu yöntemde ürün ya da hizmetin brüt tutarından vergi oranları çıkarılarak ödeme sağlanır. Bu sayede ödemeyi sağlayan kişi vergi olarak ödeyeceği miktarı karşı tarafa ödememiş olur ve zamanı geldiğinde vergi olarak ödemesini sağlayabilir.
● Netten Brüte Gider Pusulası Hesaplama: Netten brüte gider pusulası hesaplaması yönteminde, karşı tarafın talep ettiği ücretten yola çıkılarak ödemeyi yapan tarafın ne kadar vergi ödemesi yapması gerektiğini ortaya koyar.

Gider Pusulası Nasıl Düzenlenir?

● Gider pusulası, mükelleflerce maliye ile anlaşması bulunan matbaalara bastırılır ya da kırtasiyeden alınan boş ciltler notere onaylatılır.
● Gider pusulası iki nüsha olacak şekilde düzenlenir. İki nüsha düzenlenmeyen ve gider pusulasında bulunması gereken bilgilerin eksik yazılması halinde gider pusulaları düzenlenmemiş olarak kabul edilir.
● Gider pusulalarının bir nüshası işi yapan kişiye ya da ürünü satana verilir, diğer nüshası ise düzenleyen kişi tarafından muhafaza edilmesi istenir.
● Mal veya hizmeti satın alan firmanın, gider pusulasını malı satana ya da işi yapana imzalatması istenir.

Gider Pusulası Stopaj Oranları

Vergiden muaf tutulan esnaftan ürün ve hizmet satın alındığı dönemde yapılan ödemelerden stopaj kesilir.

Stopaj, kaynakta kesilen vergiye verilen isimdir. Adına stopaj yapılan kişi daha sonra beyanname iletirse, yapılan stopajı beyanname üzerinde hesaplanan gelir vergisinden mahsup edebilir. Bu durumda stopaj oranı ise farklılıklar gösterir.
● Ürün ya da hizmet alınan kişi vergi mükellefi olmayıp esnaf muaflığından da yararlanmıyorsa, gerçek ve tüzel kişilerin ürünlerini iş akdi ile bağlı bulunmadan, bunlar adına kapı kapı dolaşmak suretiyle satıyorsa, ödenen komisyon, prim gibi ödemelerden %20 oranında stopaj sağlanır.
● Hurda mal alımlarında %2 oranında stopaj uygulanır.
● Çarşaf, halı, kilim, çorap, dokuma mamulleri, örgü, dantel, havlu her tür nakış işleri ve her tür turistik eşya, hasır, sepet, süpürge, paspas, fırça, yapma çiçek ve benzeri ürün fiyatları ya da ürünün imalinde ödenen hizmet bedelleri üzerinden % 2 oranında stopaj uygulanır.
● Diğer mal alımları için %5 oranında stopaj uygulanır.
● Diğer hizmet alımları yani yukarıda belirtilenler müstesna olmak üzere ürün ve hizmet değerinin ayrılması durumuda bu kapsamdadır, %10 oranında stopaj uygulanır.