Haklı Fesih Nedir?

Haklı Fesih Nedir?

Haklı fesih, iş sözleşmesinin işveren veya işçi tarafından, belirli bir sebep nedeniyle sona erdirilmesidir. İş sözleşmesinin haklı fesihle sona erdirilmesi durumunda, tarafların birbirlerine karşı hiçbir hukuki yükümlülüğü kalmaz.

Haklı fesih dediğimiz kavram, iş sözleşmesinin geçerli bir sebep olmaksızın feshedilmesi durumundan farklıdır. İşveren veya işçi, iş sözleşmesini haklı bir sebep olmadan feshederse, bu haksız fesih olarak kabul edilir ve diğer tarafa karşı tazminat ödemekle yükümlü olabilir.

Haklı fesih, işçi veya işveren tarafından feshedilebilir. İşveren tarafından haklı fesih, işçinin iş sözleşmesindeki yükümlülüklerini yerine getirmemesi, disiplin kurallarına uymaması, performansının yetersiz olması gibi nedenlerle gerçekleştirilebilir. İşçi tarafından haklı fesih ise, işverenin işçinin haklarını ihlal etmesi, ücretlerin zamanında ödenmemesi, çalışma koşullarının güvenli olmaması, cinsel taciz veya mobbing gibi nedenlerle gerçekleştirilebilir. Herhangi bir haklı fesih durumunda, işveren veya işçi, karşı tarafın iş sözleşmesini haklı bir neden olmaksızın feshetmesi durumunda ödenen tazminat gibi herhangi bir tazminat ödemez. Ancak, mahkeme tarafından haklı fesih kararı verilmesi durumunda, tarafların uğradığı zararlar için tazminat ödenebilir.

Haklı Fesih Şartları Nelerdir?

Haklı fesih, iş sözleşmesinin belirli bir sebep nedeniyle sona erdirilmesidir. Bu nedenle, haklı fesihin gerçekleştirilebilmesi için, işveren veya işçinin belirli şartları karşılaması gerekmektedir. Türkiye'de iş kanununa göre, haklı fesih şartları aşağıdaki gibidir:
• İşçinin ağır kusuru veya önemli bir ihlali: İşçinin iş sözleşmesinde yer alan yükümlülüklerini yerine getirmemesi, devamlı veya aralıklı olarak işe geç gelmesi, işi sürekli olarak aksatması, işverenin verdiği talimatları yerine getirmemesi gibi nedenler, işverenin haklı fesih yapması için birer sebep olarak kabul edilir.
• İşverenin sözleşme şartlarını ihlali: İşverenin işçinin haklarını ihlal etmesi, ücretlerin zamanında ödenmemesi, çalışma koşullarının güvenli olmaması, cinsel taciz veya mobbing gibi nedenler de haklı fesih için geçerli bir sebep olarak kabul edilir.
• Zorlayıcı sebep: İşçinin iradesi dışında ortaya çıkan olaylar sonucu işin devam etmesinin imkansız hale gelmesi durumunda, işveren haklı fesih yapabilir. Bu durumlar arasında doğal afetler, yangın, grev, lokavt gibi durumlar sayılabilir.
• Hizmet sözleşmesi yapma şartının kaybedilmesi: İşçinin belirli bir sağlık durumuna veya özel bir niteliğe sahip olması nedeniyle iş sözleşmesinin yapıldığı şartların değişmesi durumunda, işveren haklı fesih yapabilir.

Haklı fesih için ileri sürülen nedenlerin gerçekliği, hakim veya mahkeme tarafından incelenerek karar verilir. Bu nedenle, işveren veya işçinin, haklı fesih için ileri sürdüğü nedenlerin geçerli bir sebep olup olmadığının kesin olarak belirlenmesi için hukuki süreç başlatması gerekebilir.

İşçi Tarafından Haklı Fesih Nasıl Yapılır?

Haklı fesih, bir işçinin iş sözleşmesini işverenin ihmali veya kusuru nedeniyle derhal ve tazminatsız olarak sonlandırmasıdır. İşçi tarafından haklı fesih yapmak için aşağıdaki adımlar izlenmelidir:
• İşverenin ihmali veya kusurunu belirleyin: İşçinin haklı fesih yapabilmesi için işverenin ihmali veya kusurunun belirlenmesi gerekir. Örneğin, işverenin çalışma koşullarını düzgün sağlamaması, ücretlerin zamanında ödenmemesi, işçinin maruz kaldığı mobbing veya ayrımcılık gibi durumlar haklı fesih nedenleri arasında sayılabilir.
• İşverene durumu bildirin: İşverenin ihmali veya kusurunu belirledikten sonra, önce işverene yazılı olarak bildirilmelidir. Bu, işverene sorunu çözmek için fırsat verir ve aynı zamanda işçinin somut kanıtlar toplamasına yardımcı olur.
• Sorunu çözülmediğinde fesih yapın: İşverenin sorunu çözmediği durumlarda, işçi haklı fesih yapabilir. Bu durumda, işçi yazılı olarak haklı fesih sebebini belirten bir bildirim yapmalıdır. Bu bildirim işverene, işyerindeki üst düzey yöneticilere ve işçi temsilcisine yapılmalıdır.
• İş mahkemesine başvurun: İşveren haklı fesih kararını reddederse veya işçinin taleplerini kabul etmezse, işçi iş mahkemesine başvurabilir. İş mahkemesi, işverenin ihmali veya kusurunun varlığını tespit ederse, işçinin haklı fesihini onaylayabilir.
Elbette ki haklı fesih kararı vermeden önce, işçinin durumunu değerlendirmesi ve yasal danışmanlık alması önerilir.

İşveren Tarafından Haklı Fesih Nedenleri Nelerdir?

İşveren, iş sözleşmesini haklı sebeplerle feshedebilir. Ancak, haklı sebep belirlemek işveren tarafından zorlu bir süreçtir ve her zaman tazminatsız olarak fesih hakkı vermez. İşveren tarafından kabul edilebilir bazı haklı fesih nedenleri şunlardır:
• Disiplinsizlik: İşçinin disiplinsiz davranışları, işyeri kurallarına uymaması veya işyerinde diğer çalışanlara zarar vermesi gibi durumlarda işveren haklı fesih yapabilir.
• Performans problemleri: İşçinin işyerinde yeterli performans gösterememesi, işi gerektiği gibi yapamaması veya işyerinde sürekli hatalar yapması gibi durumlarda işveren haklı fesih yapabilir.
• Hırsızlık veya dolandırıcılık: İşçinin işyerinde mal çalması, para çalması veya işvereni dolandırması gibi durumlarda işveren haklı fesih yapabilir.
• Aşırı devamsızlık: İşçinin sürekli olarak işe gelmemesi veya işe geç kalması gibi durumlarda işveren haklı fesih yapabilir.
• İş sağlığı ve güvenliği ihlalleri: İşçinin iş sağlığı ve güvenliği konusunda yeterli özen göstermemesi, güvenlik ekipmanlarını kullanmaması veya işyerinde diğer çalışanların sağlığına veya güvenliğine zarar vermesi gibi durumlarda işveren haklı fesih yapabilir.

Bu nedenlerin yanı sıra, işçinin sözleşmedeki taahhütlerini yerine getirmemesi, işverenin faaliyetleri için gerekli olan niteliklere sahip olmaması veya işyerinde sürekli bir uyumsuzluk olması gibi durumlar da işveren tarafından haklı fesih nedenleri arasında sayılabilir. Ancak, işverenin haklı fesih yapabilmek için bu nedenleri somut kanıtlarla desteklemesi gerekmektedir.

İşçi Derhal Fesih Hakkını Ne kadar Sürede Kullanmalıdır?

İşçi, iş sözleşmesini işverenin ihmali veya kusuru nedeniyle derhal feshetme hakkına sahiptir. Ancak, işçinin bu hakkını kullanırken dikkatli olması ve belirli bir süre içinde hareket etmesi gerekmektedir. Bu bağlamda işçinin, haklı fesih nedeninin meydana geldiğini öğrendiği tarihten itibaren en geç 6 iş günü içinde işverene yazılı bildirimde bulunması gerekmektedir. Bildirim, işverene, işyerindeki üst düzey yöneticilere ve işçi temsilcisine yapılmalıdır. Bildirimde, haklı fesih nedeninin ne olduğu ve işçinin fesih tarihini belirtmesi gerekmektedir.

İşçinin bu süre içinde bildirimde bulunmaması durumunda, işverenin işçiye karşı bir tazminat talebi oluşabilir. Ayrıca, haklı fesih nedeninin geçici veya düzeltilebilir bir durum olduğu hallerde işçi, bu durumu işverene bildirerek bir çözüm yolu aramalıdır. Bu durumda, işverenin sorunu çözmemesi veya işçinin beklentilerine cevap vermemesi halinde, işçi haklı fesih yapabilir.

Özet geçecek olursak, işçinin haklı fesih hakkını kullanmak için en fazla 6 iş günü süresi vardır. İşçinin bu süreyi dikkate alması ve gerekli bildirimi yapması önemlidir.

Haklı Fesih Örneği

Örnek olarak, işçi tarafından haklı fesih örneği aşağıdaki şekilde olabilir:
Sayın İşverenim,
Bildiğiniz gibi, 01.01.2022 tarihinde sizin şirketinizde çalışmaya başladım. Ancak, son zamanlarda işyerindeki çalışma koşullarının bana uygun olmadığını fark ettim. Bu nedenle, iş sözleşmemi derhal feshetmek istediğimi size bildirmek istiyorum.

Fesih nedenim, işyerinde sürekli olarak benimle dalga geçilmesi, aşağılanmam ve mobbinge uğramam sebebiyle psikolojik olarak zor durumda olmam ve sağlığımın bozulmasıdır. Ben bu şartlarda çalışmaya devam edemem.

Bu nedenle, iş sözleşmemi 07.03.2023 tarihinde feshediyorum. Bu tarihten itibaren işe gelmeyeceğimi ve işyerindeki tüm eşyalarımı size teslim edeceğimi bildiriyorum. İşçi olarak, haklı fesih hakkımı kullandığımı ve bu kararımı değiştirmeyeceğimi belirtmek istiyorum.

Saygılarımla,

[İşçinin Adı ve İmzası]