Kapsayıcılık

Kapsayıcılık Nedir?

Kapsayıcılık, farklılıkları ne olursa olsun her türden insanın mümkün olduğunca işe ve diğer kurumlara dahil edilmesi ve asimile edilmesi gerektiğine dair bir fikirdir. Kapsayıcılık, başkalarına sağlanan faydaların herkese sağlanması gerektiği ve eğer mümkünse, dezavantajlı durumda bulunuyorlar ise, toplumun eşitliği sağlamak için bu eksikliğin giderilmesi gerektiği anlamına gelmektedir.

Kapsayıcılığı teşvik etmek teoride pratikte olduğundan daha kolaydır, çünkü marjinal olduklarına inanılan bireylere, azınlıklara, kadınlara ve farklı cinsiyetten insanlara, zihinsel ve fiziksel engellere karşı toplum içerisinde çok fazla önyargı bulunmaktadır. Bu bireyler; tarih boyunca ataerkil toplumun, güçlünün ve egemen sınıfların kurbanı haline gelmişlerdir. Modern toplumların amacı, büyük ölçüde toplumdan ayrı kabul edilen bireylere karşı yapılan yanlışları düzeltmeyi, onların özgürleşmesini ve güçlenmesini sağlamaktır. İlerleyen zamanlarda büyük ölçüde ilerlemeler kaydedildi ve geçen yüzyılın ortalarında, bahsi geçen bireyler için sosyal adaletin sağlanmasına yönelik önemli adımların atıldığı kabul edilmiştir. Yani kapsayıcılık; sosyal adalet, eşit haklar ve herkese yönelik eşit fırsatlar için verilen mücadelenin sonuçlarından biri olarak kabul edilmektedir. Bunun yanı sıra kapsayıcılık; “farklı” olduğu varsayılan bireylerin, ezilenlerin ve ayrımcılığa uğrayanların adaletsizliğe ve yaşadıkları olumsuz tecrübelere karşı bulundukları mücadelenin bir ürünüdür. Bu nedenle modern toplumlar; sosyal adalet mücadelesindeki tüm zaferleri korumak doğrultusunda dahi kapsayıcılık ilkesi kapsamında ilerlemelidir.

Kapsayıcılık Neden Önemlidir?

Kapsayıcılık ilkesi altında yeni işyerleri oluşturmak, bir bütün olarak toplumda eşitliği sağlamanın en önemli faydalarından biri olarak kabul edilebilir. Bunun yanı sıra, kapsayıcılık iş ve işgücü açısından da faydalıdır. Çeşitliliğe önem veren ve her kökenden, her tarzda insanı kabul edilmiş ve değerli hissettiren işletmeler; yenilik, yaratıcılık ve başarı için daha büyük fırsatlara ve olanaklara sahip olabilmektedir. Aynı zamanda, kapsayıcılık ilkesini benimseyen şirketler; daha iyi işe alım, elde tutma ve katılım seviyeleri ile karşılacaklardır ki bu durumda yalnızca şirketler değil toplum da olumlu şekilde etkilenmektedir.

Kapsayıcılık yalnızca şirketlerde ya da işyerlerinde uygulanması gereken bir ilke olmamalıdır. Bunun yanı sıra; toplumun her kesiminin benimsemesi gereken bir ilke olmalıdır. Aynı toplum içerisinde yaşayan her birey eşit olarak kabul edilmelidir. Görünüşleri, ırkları, kökenleri, cinsiyetleri ve tercihleri ne olursa olsun bireylerin eşit şartlar altında yaşamaya ve adaletten yararlanma hakları bulunmaktadır. Bu fikri toplum bünyesine katmak her ne kadar zor olsa da, kapsayıcılık ilkesini benimsemiş toplumlar modernleşmiş ve gelişmiş toplum olarak sayılabilmektedir.

Kapsayıcılık fikrini iş yerlerinde kabul etmek ve gerekli koşulları sağlamak da iş yerleri açısından oldukça önemlidir. Kapsayıcılık politikası sayesinde çalışanlar huzur ve barış içinde bulunabilirler ve şirketlerin turnover oranı bu sayede azaltılabilir. Çalışanlara eşit şartlar sağlandığında, şirket içerisinde huzur ortamı oluşturulur ve farklılıklar gözetilmeksizin herkes uyum içerisinde çalışarak değerli olduklarını hissedebilirler. Bu sayede; şirket içerisindeki uyumsuzluklar ve olumsuzluklar ortadan kaldırılmış olur.

Çalışanlar, şirket ve diğer ekip üyeleri tarafından değer gördüklerini ve saygı duyulduğunu hissettiklerinde, kendilerini daha iyi hissetme olasılıkları daha yüksektir ve şirketin başarısına aktif olarak katkıda bulunmak isteyeceklerdir. Çalışanlar kendilerine saygı gösterilmediğini hissettiklerinde, refah duyguları zarar görebilir ve hatta istifa edebilirler. Kültür ve saygıya dayalı bir iş yeri yaratmaya yönelik bir liderlik ilkesini takip etmek, işletmelerin çalışanları ile bağlantı kurmasını ve çalışanların olumlu yönde gelişimini sağlayacaktır.

Kapsayıcılık İlkeleri Nelerdir?

Kapsayıcılık ilkeleri her kuruma göre farklılık gözetebilmektedir. Fakat iş alanında kapsayıcılık ilkelerini şu şekilde açıklamak mümkündür:
Ayrım Gözetmeksizin İşe Alım:
● Listeye alınan adaylar arasında en az birinin kadın olduğundan emin olmak.
● İş alanındaki gereklilikleri açıkça belirtmenin ardından aile durumu veya hamilelik hakkında soru sormamak.
● İç ve dış işe alımlarda daima çeşitliliği gözetmek.
● Cinsiyet ayrımı gözetmeyen iş ilanları yayınlamak.

Ücret Farkını Kapatmak:
● Kadınlar ve erkekler arasında aynı pozisyondaki işler için eşit ücret ödenmesi.
● Terfi ve tazminatları gerekli aralıklarla denetlemek.

Cinsiyet Eşitliği Adına Farkındalık oluşturmak:
● Kadın çalışanların özgüvenini oluşturmak.
● Gelişmekte olan kadın çalışanlar için destek sağlamak ve teşvik etmek.

Bunların yanı sıra; mobbing, ayrımcılık ve taciz gibi suçlara karşı kurallar belirlemek ve farkındalık eğitimi oluşturmak kapsayıcılık kavramını benimseyen şirketlerin yürürlüğe koyması gereken uygulamalar arasında olmalıdır.

Kapsayıcı Yönetimler Nedir?

Kapsayıcı yönetimler; eşitlik ve kapsayıcılık ilkesini ele alan ve toplumda bulunan herkesin refahını ileri düzeylere çıkarmak ve iyileştirmek için fırsatlar sunan bir yönetim şekli olarak açıklanabilir. Bu politika kapsamında; toplumun tüm üyelerinin özellikle de en savunmasız görülen üyelerinin dikkate alındığı ve hiç kimsenin kendini yabancılaşmış, haklarından mahrum bırakılmış veya marjinalleştirilmiş hissetmediği ilkeler doğrultusunda toplumda barış ve huzurun sağlanması amaçlanmaktadır. Kapsayıcılık ilkesini benimseyen yönetimler genellikle mutlu ve huzurlu toplumlara sahip, refah düzeyi yüksek ve gelişmiş ülkelerdir.

Eşitlik, Çeşitlilik ve Kapsayıcılık Nedir? Farkları Nelerdir?

Özet olarak açıklamak gerekirse, eşitlik, çeşitlilik ve kapsayıcılık arasındaki temel fark şu şekilde açıklanabilir:
● Eşitlik, herkesin aynı koşullara eşit şartlara erişebilmesini sağlamak,
● Çeşitlilik, bireyler arasındaki farklılıklara değer vermek,
● Kapsayıcılık ise bireylerin eşit ve çeşitli bir çevrede kendilerini ne kadar güvende ve değerli karşılandıklarını görmenin bir sembolü olarak açıklanabilmektedir.

Çeşitlilik, eşitlik ve kapsayıcılık sıklıkla birbirinin yerine kullanılsa da etkili bir şekilde uygulamak için tanımlarını bilmek oldukça önemlidir.
İş yerinde çeşitlilik, insanlar arasındaki farklılıkları dikkate almak ve bu farklılıklara değer vermek anlamına gelmektedir. Çeşitlilik, herhangi bir ortamdaki farklılıkların varlığı olarak ele alınabilir. Çeşitliliği ele alırken; farklı geçmişlere, kimliklere ve yeteneklere sahip insanların bir temsili olduğunu düşünebiliriz. Çeşitlilik sayesinde; bir iş yerinde ayrıştırılmadan kendi benliği ile işini yapan bir çalışanın, ayrıştırılan ve farklı kalıplara sokulan bir çalışana göre daha çok verim aldığını söyleyebiliriz.

Öte yandan kapsayıcılık, herkesin katkıda bulunma becerisine sahip olarak hoş karşılandığını ve değerli hissettiğini düşündüğü bir ortam olarak tanımlanır. Bu kavram, insanların huzurlu bir iş ortamı içerisinde nasıl hissettiklerine ve bu hislerini nasıl daha verimli çalışmaya aktardığına vurgu yapabilmektedir.

Son olarak eşitlik, bütün bireylerin aynı fırsatlara erişebilmesini sağlamak anlamına gelmektedir. Fakat tabii ki eşitlik herkese tamamen aynı davranıldığı anlamına gelmez. Bazı gruplar ve bireyler, eşit şartlar altında yer almak için destek ya da tedaviye ihtiyaç duyabilmektedir.

Kapsayıcılık Eğitimleri Nasıl Alınır? Eğitimin İçerikleri Nelerdir?

Çeşitlilik ve kapsayıcılık eğitimi; toplumsal cinsiyet, cinsel yönelim, etnik kimlik, yaş, dini ve siyasi görüş, engellilik gibi farklılıkları gözetmeksizin tüm birey ve toplulukların süreç ve sistemlere dahil edilmesi gerektiğini ve toplumun bir parçası olan herkesin bu ilkeyi benimsemesi için gerekli eğitimleri sağlayan bir eğitim programıdır.

Bu eğitim bünyesinde; çalışanların aidiyet, adalet, saygınlık, değer ve psikolojik güven hissini edinmelerine yardımcı olacak bazı önemli taktikleri içermektedir. Ayrıca, bireylerin tasarım odaklı düşünme ve iş süreçlerinin nasıl daha katılımcı olabileceği konusunda önemli ayrıntıları eğitim alan kişilere aktarmaktadır.

“Kapsayıcılık” eğitimi veren çeşitli kurslar ve üniversiteler bulunmaktadır. Kapsayıcılık eğitimi almak isteyen kişiler bu kurslara ve üniversitelere başvurabilmektedir. Örnek vermek gerekirse Kadir Has Üniversitesi geniş bir kapsayıcılık eğitim programı sunmaktadır.

Kapsayıcılık eğitimi;
● Farklılıkları daha verimli hale getirmek,
● Kapsayıcı ve farklılıkları teşvik eden iş kültürü oluşturmak,
● İş ortamındaki bireylerin yaşam tarzları konusundaki önyargılar ile nasıl başa çıkılacağı,
● Çeşitliliği kapsayan ekiplerin potansiyelinin nasıl ortaya çıkarılabileceği gibi güncel kaygılar hakkında bir eğitim sürecini içermektedir.

Kapsayıcılık eğitimini şirket veya okul bünyesinde bulunan her birey alabilmektedir. Bunun yanı sıra özellikle şirketlerin insan kaynakları ya da halkla ilişkiler departmanları tarafından bu eğitimin alınması çalışan memnuniyeti, şirket başarısı, şirket bünyesi, çalışan refahı ve hatta müşteri memnuniyeti açısından da oldukça önemlidir. Türkiye’de kapsayıcılık ilkesi ne yazık ki çok az şirket tarafından benimsenmektedir. Fakat, özellikle ırkçılık, cinsiyet ayrımcılığı, homofobi ve benzeri toplumsal sorunlar ile başa çıkmanın en önemli yolu kapsayıcılık ilkesini benimsemektir. Bu nedenle, özellikle başarılı olma ve huzurlu bir şirket ortamı oluşturma gibi hedefi olan şirketler ve kurumların kapsayıcılık ilkesini benimsemesi ve bu ilke doğrultusunda belli başlı çalışmalar gerçekleştirilmesi oldukça önemlidir ve şirket bünyesindeki çalışanlara kapsayıcılık eğitimi verilmesi tavsiye edilir. Bu sayede şirket çalışanları başta olmak üzere birçok birey farklılıkların varlığı ve önemi hakkında bilgi sahibi olurken şirket kültürü adı altında huzurlu ve barışçıl bir bütün oluşturabilir.