Mavi Okyanus Stratejisi

27.10.2022 

Mavi Okyanus Stratejisi

Mavi Okyanus Stratejisi Nedir?

İşletmelerin, kurulma nedeni, genel olarak rekabet üstünlüğü arttırmak, etkin, kârlı ve verimli bir şekilde varlığını devamlılığını sürdürmektir. Rekabet üstünlüğü sağlamak isteyen işletmeler çoğu vakit rakipleri ile fiyat, kalite hız, maliyet gibi açılardan yoğun bir mücadele içine girmektedirler. Bu mücadelede tüm rakipler birbirleriyle adeta kızıl bir okyanusu andıran bir aşırı rekabet ortamında farklı büyüklükte olan kayıplarla faaliyetlerini sürdürürler. Bu çekişmeli ve aşırı rekabet ortamını tanımlamak için kızıl okyanus terimi karşımıza çıkmaktadır. Buna karşın son dönemde mevcut rekabetçi çekişmelerin dışına çıkmayı ve rekabeti anlamsız hale getirmeyi ifade eden mavi okyanus stratejisi terimi ortaya atılmıştır. Mavi okyanuslar, günümüzde henüz ortaya atılmamış endüstrileri, yani rekabet nedeniyle henüz keşfedilmemiş pazarları ifade etmektedir. Rakiplerle savaşmak yerine yeni talepler sunulan mavi okyanuslarda hem kârlı hem de hızlı büyüme için geniş bir fırsat mevcut hale gelmiştir. Mavi okyanus stratejisini takip eden bazı firmalar rakiplerine karşı savunmacı hamleler içinde bulunmak yerine rekabeti anlamsız hale getiren aksiyonlarla kendileri ve müşterileri için yeni iş alanları açmakla ilgili olurlar. Mavi okyanus stratejisi, pazarlamacıların yıllardır peşinde bulundukları ürün farklılaştırma, pazar bölümlendirme, konumlandırma gibi konseptlerle rakiplerden kendini korunmayı ve fiyat rekabetinin yaşandığı kızıl okyanuslardan uzaklaşmayı ifade etmektedir. Bu strateji şirketlere sihirli bir formül sunmamakla birlikte mavi okyanusa giden yolun, müşterinin neyi sevdiğini, neden hoşlandığını ve neden hoşlanmadığını iyi anlamayı, güçlü sezgileri, açık fikirliliği, yenilikçiliğe açık olmayı gerektirdiğini anlatmaktadır. Mavi okyanus stratejisi aynı zamanda değişikliğe uğratılmış bir stratejidir ve düşük maliyetin önemine önemli ölçüde dikkat çekmektedir. Bu strateji tüketiciler için ürün çeşitliliğine ve pazar sınırlılıklarına radikal bir çözüm önermektedir. Bu stratejiye göre tüm şirketler, hizmet standardını ortalamadan daha yükseğe ulaştırmalı ve rakip firmalardan daha yüksek imkânlar sağlamalıdır. Mavi okyanus stratejisi, firmaların, stratejilerinin bulunduğu çevre tarafından belirlenmesi yerine çevrelerini belirleyecek kabiliyette bir strateji geliştirmelerini önermektedir.

Mavi okyanus stratejisi ise geleneksel rekabet anlayışı yerine yeni bir yaklaşım ortaya atmaktadır. Mavi okyanus stratejisine göre acımasız rekabetten kurtulmanın ve rekabet üstünlüğünü sürdürmenin tek yolu yeni değer kavramları oluşturarak müşteri değerinin yeniden oluşturulmasından geçmektedir. Mavi okyanus stratejisini zorunlu kılan bazı itici güçler bulunmaktadır. Bunlardan biri teknolojik ilerlemelerin sanayide verimlilik artışına sebep olarak piyasaya eskiye göre daha fazla ürün ve hizmet sunma imkânı vermesidir. Sonuçta birçok sanayide arz, talebi geçerek bolluk ekonomisini ortaya çıkarmıştır. İkinci olarak, küreselleşme ile birlikte sınırlar ve bölgeler arasındaki ticaret engelleri ortadan kalkması, ürün bilgisi alma ve iletişim olanakları artması, küresel ürünlerin sürekli olarak olması ve uygun fiyata satın alınabilir olmasıdır. Kimi zaman kızıl okyanus ile mavi okyanus ayrımı yapmak oldukça zor duruma gelmiştir. Mavi okyanusta olduğunuzu düşündüğünüz bir anda kendinizi kızıl bir okyanusun içinde bulmanız olasılıklar dahilindedir. Bu yüzden başarılı olmak isteyen bir işletme için asıl gerekli olan gerçekte nerede olduğunu bilmesi ve buna göre bir yol haritası çizmesidir. Mavi okyanuslara karşı kızıl okyanuslar ise, bugün varlığını sürdüren tüm sektörleri ifade etmektedir. Kızıl okyanuslarda sektör sınırları tanımlanmış ve kabul edilmiştir ve oyunun rekabet kuralları belirlenmiştir. Mavi okyanuslarda talep, savaşılıp kazanılma yerine oluşturulur. Hem kârlı hem de ivmeli şekilde olan geniş bir büyüme fırsatı vardır. Mavi okyanuslar, genellikle kızıl bir okyanusun içinden oluşturulur. Mevcut rekabetin veya talebin olmadığı bir pazar alanının oluşturulmasını sonlandırmak için “Mavi Okyanus” kavramı kullanılmıştır. Teknolojik yenilikler başarılı bir mavi okyanus girişimine her zaman faydada bulunan faktörler olmasa da maliyet farklılaştırması ve maliyetin düşürülmesinde teknolojik yeniliklerin önemli etkileri bulunmaktadır.

Mavi Okyanus Stratejisi Örnekleri

Mavi Okyanus Stratejisi: Dünya Örnekleri

Mavi ve kızıl okyanus stratejilerinin, dünya ekonomisi ve ülkemiz ekonomisi açısından örnekler ile değerlendirmek mümkündür. Burada bu örneklerden bazıları şunlardır:
Ford T Modeli: Pahalı, lüks otomobiller o dönemin genel olarak bozuk ve çamurlu yollarında çok sorun çıkarmaktaydı. Bu da atlı arabaların ön planda olmasına sebep olmaktaydı. Ford, Model T otomobiliyle “mavi” bir okyanus stratejisi uygulamıştır. Model T tek renk seçeneği olan (siyah) ve daha az ekstra opsiyonla üretilmekte ve fiyatı da sürekli aşağı çekilmekteydi. Günlük kullanıma daha uygun, güvenilir ve dayanıklıydı. Zor yol koşullarına yanıt verebilen bir araçtı. Ford o dönem devrim niteliğinde bulunan üretim hattında da önemli düzenlemeler yapmıştır. Endüstri normu 21 gün iken bir otomobili 4 günde üretmeye başlamıştır. Maliyetlerin kayda değer bir oranda azalmasını sağlanmıştır.

Sarı Kuyruk: 2000'lerin başı, Amerikalıların şaraba ilgisinin arttığı bir dönemdir, ancak yıllanmış, belli bir bilgi ve deneyim olması gereken sofistike Fransız ve İtalyan şarapları ortalama Amerikalıların gözünü korkutmaktaydı. Avustralyalı Sarı Kuyruk Amerikalılara tam istediklerini vermiştir: Rahat içilebilen, aromatik, gösterişten uzak ve basit içeceklerden hoşlanan Amerikalılara daha ucuz, ancak fiyatına göre kaliteli bir şaraptır.

Mavi Okyanus Stratejisi: Türkiye Örnekleri

Torku-Konya şeker: Konya Şeker, ürünlerinde glikoz şurubunun yerine şeker pancarı dahil ederek ürünlerini üretmeyi başarmıştır. Aynı zamanda şeker üretiminin yanına ek olarak, Torku markasıyla unlu mamüller, şekerleme, çikolata, süt, içecekler, et ürünleri, yağ, dondurulmuş ürünler, sirke ve sos ürünleri dahilinde üretim sağlamıştır. Konya Şeker modelinin, bir yandan tarladaki üretim potansiyelini harekete geçirdiği görülmektedir. Üreticinin ekonomik değeri daha yüksek ürünler üretmesini sağladığı diğer bir yandan da tarladan rafa kadar kurulan sistem sayesinde tarımsal üretim üzerinden oluşan katma değerin üreticiye intikal etmesini ve tarım kesiminin artan refahtan daha çok pay almasını gerçekleştirilmesinde önemli katkı sağladığı belirlenmiştir.

Freşa Doğal Maden Suları: Giresun‟da 1997 yılında maden suyu pazarına giriş yapan Freşa, Türkiye‟de ilk meyveli maden suyu üreten firma olmuştur. Sodanın o acımsı tadını değiştirerek rahatça içimi olan ve aynı zamanda serinletici özelliği bulunan meyveli maden suyunu 15 milyon şişe ile satışa koymuştur. Freşa soda pazarını meyveli soda üreterek genişleterek rakiplerine karşı önemli bir üstünlük meydana getirmiştir.

5 Madde ile Mavi Okyanus Stratejisi

● Stratejinin temel hedefi rekabetin olmadığı yeni bir pazar oluşturmaktır. Yani,okyanus rekabet çoğaldıkça kızıl renge dönerken, strateji bu noktada devreye giriyor ve rekabetsiz bir pazar alanı sağlayarak mavi okyanusa geçiş yapıyor.
● Stratejinin temel hedefi ‘’farklılaşma’’dır. Bu farklılaşma durumunu açıklamak için bilinen markalara tüketici gözüyle bir örnek vermek gerekirse; Apple, bulunduğu pazarda en çok kullanılan telefon markası halindeyken, bugün bulunduğu pazara aynı telefon formlarında; fakat daha düşük maliyetli telefonlar imal edildi. Bu durum rekabeti yükseltti ve mavi okyanus giderek kızıl okyanusa dönmeye başladı.
● Rekabeti azaltmanın bir diğer yöntemi ise mevcut müşteri kullanıcalarını değiştirebilmektir. Araçlarda bulunan inovasyon değerinin açıklamasını örnek olarak verebiliriz. Yani, maliyeti düşürürken aynı zamanda müşteri değerini arttırarak müşteri kitlesini değiştirmek rekabeti azaltabilir.
● Stratejinin bir diğer önemli çözüm yolu ise dört temele dayanmaktadır: Azalt, Yok Et, Arttır ve Yarat.
● Kızıl okyanustan mavi okyanusa geçmek için; yeni bir fikre odaklanmalı rakiplerden oldukça uzaklaşmalı ve çarpıcı bir slogan ile kendi pazarınızı oluşturmalısınız.