Performans Değerlendirme Nedir? Nasıl Yapılmaktadır?

Performans Değerlendirme Nedir?

Performans değerlendirme kavramına geçmeden önce ilk olarak performanstan bahsetmek gerekiyor. Performans, herhangi bir görevin getirdiği sorumluluk olarak önceden belirlenen standartlara uygun olacak şekilde davranışların gösterilmesi ve beklenen hedeflere yaklaşma derecesi olarak açıklanabilir. Performans değerlendirme ise çalışanın performansının düzenli bir şekilde izlendiği, değerlendirildiği, sonucun kaydedildiği ve çalışana bildirildiği bir süreç olarak tanımlanabilir. Performans yönetimi organizasyon hedefleri ile çalışanın bireysel hedefleri arasında bir bağlantı sağlayarak her iki tarafın da hedeflerine ulaşmasını koordine ediyor.

Performans değerlendirme sistemi eski bir sistem olarak bilinmektedir. 1800’lü yılların sonuna doğru, bireylerin fiziksel ve zihinsel özelliklerinin, kişiliklerinin, davranışlarının ve yeteneklerinin ölçülmesini içinde bulundurmaktadır. Zaman içerisinde bu kavramda teknik ve araç açısından farklı anlayışlar geliştirildi.

Bugün performans değerlendirme denildiğinde bireylerin ve kurumların performanslarını ölçen, doğabilecek sorunları tespit etme hedefi taşıyan, performansın izlenmesini, yönetimin beklentilerini personele iletmesini, ölçümünü içeren bir sistem akla geliyor. Performans değerlendirme; çalışanın yeteneklerini, potansiyelini, iş alışkanlıklarını, davranışlarını ve benzer niteliklerini diğerleriyle karşılaştırarak sağlanan sistematik bir ölçümdür ve performans yönetiminin en bu ölçümün önemli aşaması olarak karşımıza çıkmaktadır.

Performans Değerlendirme Yöntemleri Nelerdir?

İşletmelerin yakın, orta ya da uzun sürede hedeflerine ulaşabilmeleri için kendilerine baz aldıkları belirli bir personel performansı değeri bulunur. Bu durumda şirketlerin başarılı olabilmeleri aynı zamanda çalışanlarının başarısı ile doğru orantılıdır. Bununla birlikte çalışanların performanslarının belirlenmesi çalışanın da kendisi ile ilgili bilgilenmesini ve kariyer planlaması yapmasına olanak sağlar. Bu değerlendirmeleri yapmak için ise farklı farklı yöntemler kullanılabilir.

Genel geçer ve tüm kurumlarda uygulanabilecek bir performans değerlendirme yönteminden söz etmek neredeyse imkansızdır. Her kurumun kendi sektörüne ve personellerinin yapısına göre farklı bir performans değerlendirme yöntemi kullanabilir. Fakat genel olarak değerlendirme yöntemlerini iki sınıf içinde incelemek mümkündür. Geleneksel ve modern olarak isimlendirilen bu iki grup içinde farklı avantajlara sahip yöntemler mevcuttur.

360 Derece Performans Yönetimi Nedir?

360 derece performans değerlendirme, ilk önce çalışanın adil ve nesnel bir şekilde değerlendirilmesini hedefleyen ve bunun üstünde çalışan bir sistemdir. Şirket performansının iyileştirilmesi, terfi, ödül, işten çıkarma gibi kritik süreçlerin doğru işletilmesi için performans değerlendirme uygulamalarının doğru ve objektif olacak şekilde yapılması son derece önemlidir.

360 Derece Performans Değerlendirme Nedir?

360 derece performans değerlendirme en basit açıklaması ile, çalışanın üstü, astı, eş değeri, müşterileri ve tedarikçileri gibi, çalışan ile ilişki içinde bulunan tüm unsurlar tarafından değerlendirilmesine olanak sağlayan performans değerlendirme yöntemi anlamına gelmektedir. 360 derece performans değerlendirme yönteminde değerlendirilecek olan kişi dört farklı kişi tarafından değerlendirilir. Değerlendirmeyi sağlayacak olan her bir kişi 90 dereceye karşılık gelir ve toplamda bu dört kişi tarafından sağlanan değerlendirme çalışanın 360 derecelik bir açıyla yani her türlü açıdan değerlendirildiğini ifade eder.

Performans Değerlendirme Kriterleri Nelerdir?

İşletmeler, küresel pazarların ve gelişen teknolojinin ortaya çıkardığı yoğun rekabet ortamında etkin yönetilebilmek ve varlığını sürdürmek zorundadır. Bu rekabetçi ortamda çalışanın performansının yüksek olması ve işgören tarafından belirlenen standartlara ulaşması istenir. Fakat yönetimin temeli; ölçülebilirliktir. Bundan dolayı çalışanların istenilen performansı gösterip göstermediği incelenmeli ve ölçülmelidir.

“Performans değerleme; kişinin yeteneklerini, potansiyelini iş alışkanlıklarını, davranışlarını ve benzer olan niteliklerini diğer kişilerle karşılaştırmak suretiyle yapılan sistematik ölçmedir.”

1) Çalışanın Performans Kriterlerinin Belirlenmesi
Performans değerlendirme sürecinin başarılı olabilmesi adına değerlendirme kriterlerinin çalışanlar tarafından benimsenmesi gerekir. Performans değerlendirilirken 4 önemli ölçüt/kriter oldukça dikkate alınmalıdır. Bunlar; kişisel özellikleri, davranış, çalışanın gelişme potansiyelidir.
a. Kişisel özellikleri: Sosyal, duygusal, fiziksel ve zihinsel yönlerinin neredeyse tümünü dahil ederek çalışanın çalışmasını etkileyen ve başarı ya da başarısızlıkta payı olan kriterdir.Fakat bu kriterin öznellik taşımasından dolayı değerlendirmedeki etkisinin diğer faktörlere göre az olması gerekmektedir.
b. Davranışlar: Davranış biçimlerini anlamak, tahlil edebilmek oldukça zordur. İşletmede bazı zihinsel ve yönetsel işleri değerlendirmek oldukça güç olabilir. Bundan dolayı çalışanların performansı, görevi ile ilgili davranışı değerlendirilmelidir.
c. İş çıktıları: İşletmenin hedefine uygun olarak işgören tarafından belirlenmiş olan, iş analizi sonuçları kullanılmalıdır. Yani işin tanımları ve işin gerekleri ile yola çıkılarak değerlendirme sağlanmalıdır.
d. Çalışanın Gelişme potansiyeli: Çalışanın gelecekte gelişip gelişmeyeceğini ölçmek adına kullanılır. Aynı zamanda şirketin ileriki dönemlerde stratejik ve yönetimsel rollerde konumlandırılabilecek adayları belirlemeye de yardımcıdır.

Performans Değerlendirme Süreci Nasıl Değerlendirmelidir?

Bahsetmiş olduğumuz performans değerlendirme süreci bir sistematik temel üzerinde sağlanır. Ancak, küçük şirketlerde veya işletmelerde değerlendirme, ilgili çalışanların gözlemlenmesi yoluyla gayri resmi olarak sağlanır. Daha büyük şirketlerde ise bu değerlendirme çeşitli amaçlar için kullanılacak bilgi türlerini ortaya çıkardığı için daha sistematik ve resmî olarak sağlanır. Sistemli bir şekilde performans değerlendirmesi adımlarını aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:
Değerlendirme amaçlarının oluşturulması
Etkin ve sistemli bir değerlendirme için olan en önemli adım, yapılacak değerlendirmenin amaçlarını oluşturup, bunları tanımlamaktadır. Değerlemeler, değerlendirilen çalışanları motive etmekten veya onları kontrol etmeye kadar farklı farklı hedefler için kullanılmaktadır. Her durum için değerlendirmenin farklı taraflarına yapılan vurgu farklı şekilde olacaktır.

Değerlendirme standartlarının belirlenmesi
Bir değerlendirme yapılırken herhangi bir şeyi iyi ya da kötü olarak belirlememizde, belirli standartlar veya normlar dailinde değerlendirme sağlanır. Bu standartlar, değerlendirmelerin özellikleri ya da beklenen performans sonuçları gibi karşımıza çıkabilir.
Değerlendirmeler, uzun süreli hedeflerden biri olan performans artırmak olduğu için genellikle bu değerlendirmeler performans odaklıdır diyebiliriz. Bundan dolayı, performans standartları değerlendirme dönemin en başında belirlenmelidir. Bunun yanı sıra, çalışanların kuruluş içerisindeki performansları çoğu faktörden etkilendiği için ve bunların çoğu çalışanın kontrolünde olmadığından etkiyi içinde bulundurmak adına performans standartları hükümleri bulunmalıdır.

Değerlendirme programının tasarlanması
Bu programı tasarlarken, önemli olacak birkaç farklı detay bulunmaktadır. Temel konu, resmi değerleme sistemine dahil olabilecek çalışanların düzgün bir şekilde belirlenmesidir. Şirketin tüm çalışanları, değerlendirme sistemi tarafından kapsanmalıdır. İkinci bir konu ise performans değerlendirmesini yapacak olan çalışanın seçilmesidir. Çoğu zaman, üstler astlarını değerlendirir. Bu durumda bir başka konu ise; yapılandırılmış form ve anket değerlendirmesi ile kişisel görüşme veya hepsinin birleşimi yoluyla değerlendirmede kullanılacak olan yöntemlerdir. Genellikle her ikisinin kombinasyonu tercih edilmektedir.

Değerlendirme programının uygulanmaya başlanması
Değerlendirme uzmanları tarafından sağlanır. Değerlendirme sistemi sağlanmış olması durumunda mülakat da yapabilirler. Bu değerlendirmenin sonuçları, hedeflere yönelik takipler için İK departmanına iletilmektedir.

Değerlendirme geri bildirimi sağlanması
Bu aşama belki de değerlendirme süreci içerisindeki en önemli aşamalardan bir tanesidir. Çalışanlara karşı performans geri bildirimi yapmak etik bir düşüncedir. Tabii ki performansa ilişkin dürüst algılarını, çalışanları incitme pahasına paylaşmak etik olmayacaktır. Bir yere kadar bu sorunun nesnel değerlendirme ile aşılabilmesi sağlanabilir. Değerlendirme sonrası yapılan eylemler
Sistem yaklaşımında değerlendirme, performansı değerlendirmenin yanı sıra iyileştirmeyi hedefler. Bu hedef ile birlikte değerlendirme sistemi fırsatları değerlendirmeye çalışır. Bu fırsatlar, iş yerindeki çevre ve sosyal süreçleri içeren faktörlerdir. Bu fırsat faktörleri iş performansını belirleme yönünden bireysel yeteneklerden da ön planda bulunur.