Sosyal Girişimci

Sosyal Girişimci Nedir?

Sosyal girişimci, amacı toplum veya çevre için uzun vadeli değer yaratmak olan bir iş lideridir. Bu, sıra dışı insanlar için iş yaratmayı, başka türlü bu hizmetlere erişemeyecek olan insanlar için temel hizmetlere erişim sağlamayı veya çevreyi koruyan ürün veya hizmetler satmayı içerebilir.

Sosyal girişimciler tarafından yönetilen işletmeler hayır kurumu değildir. Gelir ve kar getiren ürün ve hizmetler üretir veya satarlar ancak bunlar onların tam olarak motivasyonuna hizmet etmez. Sosyal girişimciler, ticari bir kooperatif veya çevresel bir eylemci gibi yapılanırlar. Başka bir deyişle, sosyal girişimciler, sürdürülebilir bir ekonomik faaliyet yoluyla toplumsal bir sorunu ele almak için kolektif bir ihtiyacı karşılamaya çalışırlar.

Kısacası, sosyal girişimcilik bir sektör değil, farklı bir iş yapma biçimi, bir ruh hali, önemli sosyal sorunlarla başa çıkmada alternatif bir yaklaşımdır. Sosyal girişimcilik, genel anlamda girişimcilik gibi, kullanılan tanım kriterlerinin genelliği açısından birçok biçim alır. Bir sosyal girişimci, bir dernek, kooperatif hatta halka açık bir limited şirket de kurabilir. Burada hukuki statü önemli değildir. Öte yandan, belirleyici görünen, girişimcinin amacı ve özellikle, yukarıdaki tanıma atıfta bulunursak, topluma hizmetin açık amacıdır.

Sosyal Girişimcilik Türleri Nelerdir?

Girişimcilik türlerinden biri olan sosyal girişimcilik, özellikle toplumun dönüşümü ve gelişimi için en önemli olan türlerinden biridir. Sosyal girişim sanılanın aksine bir gelir beklentisi olmadan yapılan bir girişimcilik türü değildir. Sosyal girişimcilik doğaya, insana, kısacası canlılara değer verir. Sosyal girişimcilik, kar arayışının temel bir hedef olmadığı, toplumsal bir soruna veya genel çıkarlara yanıt veren bir projeyi gerçekleştirmenin bir aracı olduğu bir girişimcilik biçimidir. Maksimum kar elde etmeyi amaçlamadığı gibi, tüm önemini bir ekonomik faaliyetin sosyal ve/veya çevreyle ilgili değerine verir.

Sosyal girişimler tarafından kurulan projeler, profesyonel entegrasyon, engellilere yardım, sürdürülebilir kalkınma, organik tarım, döngüsel ekonomi veya hareketlilik yardımı gibi temalarla ilgilidir.

3 çeşit sosyal girişimcilik türü vardır. Bunlar aşağıda belirtilmiştir.
• Gelir elde etme amacı gütmeyen sosyal girişimcilik türü
Burada sosyal girişimciler piyasada bulunmayan bir ürünü, toplumsal refah ve rahatlık amacıyla karşılarlar. Özel şirketlerden ya da kamusal kurumlardan destek alarak yollarına devam ederler. Dolayısıyla fon ve hibe gelirleri sayesinde devamlılık sağlarlar.

• Gelir elde etme amacı güden sosyal girişimcilik türü
Burada sosyal girişimler var olan bir problemi çözmeyi amaçlayarak şartları iyileştirmeye çalışırlar. Karlılık meselesi tamamen yok sayılmaz ancak girişimin temel amacı kazanç sağlamak değildir. Elde edilen kar, girişimlerin sürekliliğini sağlamak, daha fazla kişiye erişmek ve projeyi büyütmek amacıyla kullanılır.

• Hibrit model sosyal girişimcilik türü (her ikisi de)
Burada sosyal girişimciler gelir-gider dengesini sunduğu hizmet karşılığında ödeme alarak sağlarlar. Elde edilen kazanç da toplumsal girişimlerin devamlılığında kullanılır.

Sosyal Girişimciler Kimlerdir?

Sosyal girişimciler, toplumsal faaliyetler sayesinde fon toplayan, kar amacı taşımayan kuruluşlar ile ilişkili kişiler olabilmektedir. Bu girişimciler toplumsal sorunları ele almaktadırlar, yenilikçi ve sorunlara yönelik çözümler üretebilen kişilerdir. Girişimleri sayesinde toplumda sosyal olarak olumlu değişim ve dönüşümler ortaya çıkarmak için çaba sarf ederler. Bu değişimler için risk alabilirler ve sorumluluğu üstlenirler.

Sosyal girişimci, amacı toplum veya çevre için uzun vadeli değer yaratmak olan kişilerdir. Sosyal girişimi karakterize eden şey, kâr peşinde koşmaması değil, her şeyden önce sosyal bir misyona sahip olması ve satışlarını bu etkiyi elde etmek için kullanmasıdır. Bu nedenle, sosyal girişim ne kadar büyürse, topluluğundaki olumlu etkisi de o kadar büyük olur.

Nasıl Sosyal Girişimci Olunur?

Sosyal girişimci, bir iş kuran ve ekonomik ve finansal becerilerini yerel toplumun yararına adayan kişidir. Ancak sosyal girişimin tüm giderlerini karşılayacak katma değer üretmek ve böylece rekabetçi bir pazarda kalıcılığını sağlamak gerekmektedir. Ancak, faaliyetler hiçbir şekilde mali çıkar arayışına veya kamu yararı dışında bir amaca yönelik olmamalıdır. Girişimciyi verimli olmaya ve gelişmeye itmesi gereken, sosyal veya çevresel sorunların çözümüne olumlu katkıda bulunma arzusudur.

Ticari Girişimcilik ve Sosyal Girişimciliğin Farkları Nelerdir?

Sosyal girişimciyi ticari girişimciden ayıran, kendisi için belirlediği hedeflerdir: belirli bir nüfusun ihtiyaçlarını karşılayan bir sosyal eylem geliştirmek amacı vardır. Bir ticari girişimcinin aksine, bir sosyal girişimcinin birincil hedefi kâr değil, topluma olumlu bir katkı sağlamaktır. Bir sosyal girişimin, geleneksel bir girişimin aksine kâr elde etme önceliği yoktur.

Sosyal girişimciden farklı olarak, ticari girişimci her şeyden önce karlılığı amaçlayacaktır. Sosyal, çevresel, ekonomik ve iyi yönetişim hedeflerini ve stratejilerini iş modeline entegre edecektir. Aslında ticari girişimci, uygulamalarına anlam vermek için sürdürülebilir kalkınmaya katkıda bulunan stratejilere gönüllü olarak güvenecektir. Tüketiciler hakkında giderek daha fazla bilgi sahibi olan şirketler, sosyal sorumluluklarının kendilerini rekabette farklılaştırmanın ve dolayısıyla karlarını maksimize etmenin etkili bir yolu olduğunun farkında olmalıdır. Dolayısıyla ticari girişimcilik, rekabette öne çıkmak isteyen ve bu tür bir sorumluluğun idealleri ve yaşam tarzlarıyla tutarlı olduğunu düşünen girişimciler için ilginç bir yol haline gelmektedir.

Ticari girişimler piyasa dalgalanmalarına göre hareket ederler ve burada; piyasa şirketin değer katıp katmayacağını belirler. Ancak diğer taraftan sosyal girişimleri yönlendiren itici güç üstlendikleri sosyal misyon ve toplumu organize edebilme yeteneğidir.

Sosyal Girişimcilik Örnekleri

Sosyal girişimcilik, geleneksel şirketler içinde sosyal veya çevresel değer yaratmayı mümkün kılar. Son on yılda, sosyal girişimler geleneksel girişimlerden 2,5 kat daha fazla istihdam yarattı. Bu girişimler sürdürülebilir ihtiyaçlara cevap veriyorlar ve sürdürülebilir kalkınma, yeşil büyüme ve döngüsel ekonomi gibi geleceğin sektörlerinde uzmanlaşıyorlar. Türkiye'de ve dünyada birçok sosyal girişim hareketi bulunmakta ve bu sosyal faaliyetler özellikle gençleri ortak bir bilinçle buluşturarak toplumlar üzerinde büyük bir etki yaratmaktadır. Sosyal girişimcinin yatırım yapabileceği faaliyet sektörleri çok çeşitlidir: kişisel hizmetler, profesyonel entegrasyon, adil ticaret, kültür, sosyal konut, atık geri dönüşümü vb. Bu nedenle, genellikle sosyal hedefleri doğrudan kazançlı hedeflere tercih eden bir girişimci olarak tanımlanır. Öte yandan, sosyal olarak nitelendirilsin ya da nitelendirilmesin, girişimci pazar fırsatlarına cevap verir. Dahası, inovasyonu evrimsel analiz görüntüsünde bir problem çözme faaliyeti olarak ele alırsak, sosyal girişimciliğin gelişimi ortaya çıkan bir probleme (devlet harcamalarının azaltılması, ailenin ve genel olarak sosyal problemlerin evrimi) bir cevap olarak kendini gösterir.

Aşağıda ülkemizde ve dünyada olan birkaç sosyal girişimcilik örneği verilmiştir.

Günlük hayatımızdaki hareketsizlik ve spor alışkanlıklarından uzak olmak insan hayatını son derece olumsuz etkileyebilir. Beesportive, spor yapma isteğini ve motivasyonunu bulamayan kişiler için geliştirilmiş bir sosyal girişimdir. Bu platform spor yapan insanları bir araya getirmekle birlikte insanlara istek ve seviyelerine göre alternatifler sunar.

Tüm nesnelerin oyuncağa dönüşmesini kolaylaştıran ve oyun kitleri ile çocukların yaratıcı olmalarına olanak sağlayan TOYİ. Çocuklar için olan bu sosyal girişim, çocuklara sorunların çözümü ve değişen durumlara karşı duygularını ifade etme gibi temel becerileri kazandırmayı; hayal gücünü artırmayı, üretken olmalarına yardımcı olmayı sağlar.
Akıllı atık toplama ve şehir temizleme için kapsamlı bir çözüm önerisi getiren Evreka. Bu girişim Türkiye dâhil dünyada 20 ülkede daha aktif olarak faaliyet göstermektedir.
Kız çocuklarını ve her yaştan kadını futbol oynamaya teşvik etmek ve toplumsal cinsiyet kalıplarını ortadan kaldırmayı hedefleyen Kızlar Sahada. Bu girişim kızların ve kadınların futbol oynaması için spor okulları açarak çeşitli turnuvalar düzenlemektedir, ayrıca sosyal gelişim kampları kurarak birçok eğitim imkanı sağlamaktadır.
Sürdürülebilirlik ve çevresel bilinç konuları üzerinde sosyal girişim projeleri yürütmekte olan Lush Kozmetik, etik üreticilik anlayışını benimseyen bir şirkettir. Bu şirket ürünlerini ambalajlamadan satar ve bu sayede çevresel bilinç kapsamında sorumluluğunu yerine getirmiş olur. Şirket, kar oranının büyük bir kısmını da çevreye yönelik kampanyalara ayırmaktadır.