Vergi Affı

Vergi Affı Nedir?

Vergi affı kavramını açıklayıp detaylandırmadan önce vergi kavramını açıklamak gerekmektedir. Vergi, kamu harcamalarını finanse etmek için devlet tarafından alınan ekonomik bir değerdir. Vergileme konusunda en önemli husus vergini karşılıksız ve kesin olmasıdır.

Kişiler genellikle vergi ödemekten hoşlanmaz ve bu durumdan kaçınmak için çeşitli yollara başvururlar. Bu yollar hem yasal hem de yasa dışı olarak görülebilir. Kişilerin vergiden kaçınmak için kullandığı yasal yollara vergi ertelemesi, vergi arbitrajı ve gelirin bölüşümü gibi durumlar örnek verilebilir. Diğer bir yandan, yasa dışı olarak vergiden kaçınma durumlarına ise gelir, satış ve servetlerini olduğundan az ya da giderlerini abartılı bir şekilde göstermek örnek verilebilir.

Bu durumlardan dolayı devletler, vergi kanunları ile vergi uyumunu sağlayabilmek açısından çeşitli yollara başvurmaktadır. Başvurulan yollardan biri de vergi affıdır. Kısacası, en temelde vergi affı vergi ile ilişkili vergi uyumunun sağlanmasında kullanılan bir araç niteliğindedir.

Vergi affı kelime anlamı olarak bakıldığında, vergi kanunlarına karşı harekette bulunan gerçek veya tüzel kişiler için uygulanan idari ve hukuki yaptırımların ortadan kaldırılması demektir. Bu tanım bağlamında, vergi affının üç ana özelliği bulunmaktadır. Bu özellikler aşağıda verilmiştir:
● Vergi aflarının kısa süreli olması (2-3 ay),
● Vergi affına katılımın gönüllülük esasına dayalı olması,
● Verginin ana miktarı dışındaki vergi kaçırma ile ilgili yaptırımların geçersiz sayılması.

Vergi afları devletin kamu yararına olan finansman ihtiyacının karşılaması sırasında kayıp ve kaçakların önlenmesi amacıyla kullanılır. Öte yandan vergi aflarının çıkmasının ekonomik, mali, siyasi, teknik ve idari sebepleri de vardır.

Vergi Affı Neleri Kapsar?

Vergi affı kapsamında ele alınan borçlar arasında en temelde tüm vergi cezaları, nüfus, trafik, askerlik ile köprü ve otoyol kaçak geçiş cezaları ve daha önceden yapılandırılmamış adli para cezaları, idari para cezaları, öğrenim kredisi borçları ve destekleme primi borçları bulunmaktadır. Daha geniş hatları ile vergi affı kapsamına giren Hazine ve Maliye Bakanlığı’na olan borçlar aşağıda verilmiştir:
● Gelir vergisi, kurumlar vergisi, KDV, ÖTV, TV, damga vergisi, harçlar gibi vergilerin cezaları ve gecikme bedelleri,
● Gecikme zamları gibi fer’i borçlar,
● Gençlik ve Spor Bakanlığı Kredi ve Yurtlar Genel Müdürlüğü tarafınca verilen öğrenim ve katkı kredisinin alacakları,
● Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanunda belirtilen alacaklar,
● Belediyelere olan borçlar ve bunların gecikme bedelleri,
● YİKOB (Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlıkları) tarafından takı̇p edilen alacaklar,
● SGK’ya olan borçlar,
● Ticaret Bakanlığına olan borçlar,
● TOBB (Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği)'a olan borçlar,
● TÜRMOB, TESK, Türkiye Barolar Birliği, Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği, Türk Tabipleri Birliği, Türk Diş Hekimleri Birliği, Türk Veteriner Hekimleri Birliği gibi diğer birliklere olan borçlar.

Vergi Affı En Son Ne Zaman Oldu?

7326 nolu Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun olarak da bilinen vergi affı en son 9 Haziran 2021 tarihinde Resmi Gazete'de yayınlanarak yürürlüğe girmişti.

2023 yılında ise 7440 nolu Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun yani vergi affı 12 Mart 2023 tarihinde Resmi Gazetede yayınlanmasının ardından yürürlüğe girmiş oldu.

Yeni çıkan vergi affından yararlanmak isteyen vatandaşların 30 Nisan 2023 tarihine kadar ilgili idareye başvurmaları gerekmektedir. Bu yeni düzenlemeye göre vergi affı kapsamındaki borçlar 12, 18, 24, 36 veya 48 aylık eşit taksitte ödenebileceği bildirildi.

Vergi Affı Yüzde Kaç?

2022 yılı için belirlenen gelir ve kurumlar vergisi matrahının %25 oranından az olmamak kaydıyla matrah artırımı yapılması kanun ile belirtilmişti. Bu bağlamda, matrah artırımında bulunmuş olan gelir vergisi mükellefleri içerisinden işletme hesabı esası uyarınca defter tutanlara 105.000 Türk Lirasından, bilanço uyarınca defter tutanlar ve serbest meslek sahibi kişilere 200.000 Türk Lirasından, kurumlar vergisi mükelleflerine ise 500.000 Türk Lirasından az olmayacak şekilde matrah artırımı uygulanmıştı.

12 Mart 2023 tarihinde çıkan kanun ile içinde bulunduğumuz yıl içinde yapılandırılan borçlar 48 aya kadar tahsil edilebilecek olup peşin ödeme durumunda yurtiçi ÜFE oranından %90 indirim yapılacaktır.

Vergi Affı Kaç Ay Ödenmezse Bozulur?

Vergi affı kapsamında yapılandırma uygulanan borçların ilk iki taksidi ödenmediği ya da eksik ödendiği takdirde ilgili kişinin yapılandırma işlemi sonlandırılır. Ayrıca, kişi yapılandırma hakkı kazandıktan sonra ödemesini hiç gerçekleştirmez ise diğer taksitleri ödeme hakkı da elinden alınır. Sonrasında, güncel borcuna faiz eklenir ve borcu yeniden hesaplanır. Böylelikle yeniden hesaplanan ücreti yapılandırma olmaksızın ödemesi gerekmektedir.

Ek olarak, borcunu ödemediği, eksik ödediği veya geç ödediği için yapılandırma hakkı kaybolan kişilerin tekrar yapılandırmaya başvurması olasıdır. Ancak tekrardan başvurabilmek için devletin yeni bir kanun çıkartması gerekmektedir. Aynı kanun içerisinde iki kez yapılandırma işleminden faydalanma hakkı bulunmaz.