Yapay Zeka (AI)

Yapay Zekâ (AI) Tanımı Nedir?

Yapay Zekâ/ Artificial Intelligence (AI) birçok farklı görüşler aracılığı ile açıklanmakta olan bir kavramdır. Bazı kesimler tarafından yalnızca makine olarak adlandırılmakta olan yapay zekâ diğer kesim tarafından düşünen bir makine olarak görülmektedir. Fakat esasında yapay zekâ normal bir durumda insan zekasına ihtiyaç duyulan görevlerin otomatikleştirilmesi adına teknolojiye başvurulmasıdır.

Peki, Yapay Zekânın tarihçesi nedir? Yapay Zekâ fikrinin ortaya koyucusu Alan Mathison Turing’dir. Alan Mathison Turing makinelerin düşünebilirliği üzerine bir tartışma oluşturarak uzun yıllar süregelmiş Yapay Zekâ kavramının tohumlarını ekmiştir. Ardından 1943’te yaşanan II. Dünya Savaşı esnasında Kripto analizi ihtiyacı sonucu elektromekanik cihazların üretilmesiyle yapay zekâ kavramı doğmuştur. Ardından bu konu üzerine McCulloch ve Pitts çalışmalar yürüterek alana katkı sağlamışlardır. Daha sonra Newell ve Simon tarafından üretilen Genel Sorun Çözücü (General Problem Solver) geliştirilmesi ile insan gibi düşünme yaklaşımına dair ilk program üretilmiştir. Yapay Zekâ terimi ise her ne kadar büyük bir aralık gibi görünmese de yıllar önce ilk defa 1956 yılında kullanılmıştır. 1956 yılında düzenlenen “Dartmouth Konferansı” esnasında John McCharthy tarafından ilk defa kullanılan bu terim adeta tarihe damgasını vurmuş ve 2 farklı yaklaşıma sahip olmuştur. Bunlar;
• Sembolik Yapay Zekâ
• Sibernetik Yapay Zekâ
şeklindedirler.

Sembolik Yapay Zekâ = Yapay zekâ araştırmalarının bünyesinde bulunan sorunların, mantığın ve araştırmaların ileri düzey ‘sembolik’ (insan tarafından okunması mümkün) temsilleri temelli yöntemlerin tamamının toplanması için kullanılan terimdir.
Sibernetik Yapay Zekâ= İnsan müdahalesi olmaksızın yapay zekanın kendisine verilen görevleri yerine getirmesini öne çıkaran terimdir.

Yapay Zekâ Nerelerde Kullanılır?

Yapay zekâ uzun yıllar süregelmiş bir unsur olarak, dünya çapında büyük bir etki yaratmayı başaran sayılı kavramlardan biri olmaktadır. Bu önemli kavram, temel olarak teknoloji ile insan hayatına verim katmayı amaçlamaktadır. Amacı doğrultusunda düşünüldüğünde, yapay zekanın birçok farklı alanda varlığını gösterdiği gözlemlenebilmektedir. Bu alanlardan birkaçı aşağıda açıklanmıştır:
• Önerici Sistemler= Kullanıcıların geçmişte sergiledikleri seçimler ve davranışları baz alarak yeni içeriklerin kullanıcıya önerilmesidir. Örneğin, sosyal medyada önümüze çıkan arkadaşlık önerileri, haber önerileri.
• Makine Çevirisi= Farklı diller arasında adeta iletişim uzmanı rolünü üstlenerek çeviri işlemlerini yerine getirmesidir. Örneğin, Google Translate, Yandex.Çeviri
• Sinyal İşleme= Algılanan ses ve görüntü sinyallerinin işlenmesi ve ardından işlenen verilerden sonuca ulaşılması. Örneğin, yüz tanıma
• Prosedürel İçerik Üretimi= Yapay içerikleri rassal yöntemler aracılığı ile üretme işlevine sahiptir. Örneğin, video oyunları içerisinde bulunan prosedürel dünyalar
• Regresyon Analizi= Önerici sistemler gibi geçmiş verileri inceleyen bu kavram gelecekte bulunan değerlerin tahmin edilmesinde rol oynar. Örneğin, ekonomik öngörüler
• Görüntü İşleme= Dijital görüntülerin içerdiği objeleri tanıma ve sınıflandırma gibi işlemleri sağlayan unsurdur. Örneğin, tıp, biyoloji, otomotiv ve üretim vs.

Uygulama alanlarının örneklendirilmesi gerekse belki de akıllara gelmeyecek birimlerde dahi kendini gösteren yapay zekâ, insanın zekasına ihtiyaç duyulan görevleri otomatikleştirmesi sayesinde bireylerin yaşamlarında zaman tasarrufuna sebep olmaktadır.

Yapay Zekâ Alt Dalları Nelerdir?

İnsanları zaman tasarrufu ve maksimum verimle tanıştıran yapay zekâ birçok uygulama alanına sahip olmasının yanı sıra birçok farklı dallara da sahiptir. Sahip olduğu çeşitli dallar yapay zekanın kapsamını genişletmekte ve işlev oranını artırmaktadır.

Peki, bahsi geçen alt dallar nelerdir?
• Çoklu Örnekle Öğrenme= Makine öğretimi kapsamında bulunan çoklu örnekle öğrenme denetime sahip bir öğrenme türüdür.
• Bulanık Mantık= Bir diğer adıyla puslu mantık olan bulanık mantık, belirsiz verileri modellemek adına kullanılmakta olan mantıktır.
• Uzman Sistemler= Sınırları belli olan bir uzmanlık alanı içerisinde kişilerden elde edilen verileri sebepten sonuca veya sonuçtan sebebe bağlayan sistemlerdir
• Görüntü İşleme= Ölçümü yapılmış ya da kaydedilmiş elektronik görüntü girdilerini amaca uyacak şekilde değiştirme amaçlı yürütülen çalışmalar bütünüdür.
• Yapay Sinir Ağları (Sibernetik Yapay Zekâ) = İnsanların edindikleri bilgiyi işleme teknolojisinden ilham alınarak geliştirilmiş bilgi işlemi amaçlı teknolojidir.
• Doğal Dil İşleme= Bireyler arasındaki iletişimin sağlanması amacı ile kullandıkları dili ile insan bilgisayar etkileşimlerini verimli kılmak adına çözümler üreten bir bilim alanıdır.
• Genetik Programlama= Elde var olan sorunun esaslarından oluşturulmuş ilkel çözümleri geliştirerek mükemmelleştirmeyi hedefleyen evrimsel algoritma tekniğidir.

Yapay Zekâ Şirketlere Nasıl Yardımcı Olur?

21.yüzyılın dinamik gelişen yapısında rakiplerinin önüne geçmek isteyen şirketlere avantaj sağlayan unsur önceki dönemlere kıyasla tamamen farklı bir ana karaktere sahiptir: Yapay Zekâ. Yapay zekâ şirketlere teknik açıdan kurumsal açıya kadar uzanan geniş bir yarar spektrumu sağlamaktadır. Bu yararlar aşağıda belirtilmişlerdir:
• Satışları artırır.
• Tedarik zinciri ve lojistik açısından optimizasyon sağlar.
• İş gücünün tahsisini verimli ve hızlı bir şekilde sağlar.
• Hedef kitlenin talep ve görüşleri ile bağlantılı bir algoritma oluşturarak gelecek rotayı belirler.
• Sanal ortam kullanımı sayesinde rekabet avantajı sağlar.
• İş gücünü azaltır.
• Zaman tasarrufu sağlar.
• İşe alım süreçlerinde aday sınıflandırmasını kolaylaştırır.
• Şirketlerin mali analizlerini geçmiş senelerle kıyaslar ve verimlilik oranını sergiler.
• Geniş çapta bütünleşik kanal (Omnichannel) sağlar.
Müşteri memnuniyetinden çalışan seçimine kadar uzanan faydalara sahip olan yapay zekâ şirketler açısından oldukça büyük bir gelecek vadeden araç görevini üstlenmektedir. Bu nedenle şirketler rakiplerinin önüne geçmek adına yapay zekaya başvurarak kazandıkları ekstra zamanı maksimum verimle kullanmaktadırlar.

Yapay Zekâ Örneklerinden Bahsedebilir Misiniz?

Yapay zekâ konusu açılınca akıllara öncelikli olarak somut ve robotik örnekler gelmektedir. Fakat yapay zekâ insanların hayatında halihazırda büyük bir yere sahiptir. İnsanların gündelik yaşantılarında alışkın oldukları çoğu işlemler içerisinde yapay zekâ izleri taşımaktadırlar. Bu konuyu örneklendirmeyi sağlayacaklar unsurlar aşağıda sıralanmış haldedir:
• Yüz Tanıma Sistemi= En basit haliyle telefon kameralarının insan suratını algılayabilmesi işlevini sağlayan yüz tanıma sistemi, anı yakalayan her kişinin dahi yapay zekadan faydalandığını göstermektedir.

• Sanal Asistan= Akıllı telefonlarda bulunan sözlü ve yazılı komutları anlayan ve edindikleri görevleri yerine getiren bilgisayar programları olan sanal asistanlara örnek olarak; Siri, Alexa Bixby, Microsoft Cortana vs. verilebilmektedir.

• Siber Güvenlik= Yapay zekanın derin analiz ve öğrenme niteliği sayesinde zorlu problemler siber güvenlik uygulamaları tarafından çözüme kavuşturulmaktadır. Yapay zekâ bu durumda kendini bir araç olarak göstermektedir.

• Akıllı Ev Sistemleri= Evde bulunan çeşitli teknolojik araçlar, yapay zekâ aracılığıyla tek bir araçtan yönetilmektedir. Bu araçlara; ışıklar, televizyon, kapı kilitleri örnekleri verilebilmektedir.

• Chatbot= Kullanıcıların dijital ortamlarda konuşma ya da mesajlaşma yolu aracılığıyla ilettikleri görevleri yapan sanal sohbet robotlarıdır. Bilgi alma amacına hizmet etmektedir.

• Haritalar= Yapay zekâ kendisini yön ve yol gösteren harita uygulamalarında da göstermektedir. Bu duruma örnek olarak, Google Haritalar verilmektedir.

• Akıllı Öneri Sistemi= Kullanıcıların geçmiş tercihlerini yapay zekâ aracılığıyla analiz eden ve bu yönde yeni öneriler sunan yapay zekâ teknolojisidir. Bu duruma örnek olarak; Netflix, Youtube, Spotify vs. verilebilmektedir.

Yukarıda açıklanan yapay zekâ örneklerinden hareketle, yapay zekanın kapsam açısından çok geniş olduğu kanısına varılmaktadır. Bu durumun sonucu olarak birçok kişi ya da kurum yapay zekanın olanaklarını göz ardı etmekten kaçınmakta ve yapay zekadan alabilecekleri maksimum verimi hedeflemektedirler.