Haciz

14.11.2022 

Haciz

Haciz Nedir?

Haciz; icra takibi süresinin kesinleşmesi ile birlikte borçlu olan kişinin hem taşınmayan hem de taşınır mallarına, alacaklının belirtmiş olduğu talep üzerine el konulmasına verilen isimdir. Bu işlem devlet eliyle yapılır ve mevcut karar hem adli hem de idari makamlar tarafından sağlanır.

Borçlu kişinin tapuda, bankada veya herhangi başka bir yerde bulunan mal varlığının haczedildiğini bildirmek için İcra Müdürlükleri tarafından gerekli kurumlara sağlanan belgeye ise haciz müzekkeresi adı verilir.

Ancak haciz işlemleri, alacaklının yapacağı başvuruyla başlar ve haczin takibi de alacaklı ya da alacaklının vekili tarafından devam ettirilir. Borçlarını ödeyemeyen borçlunun haciz işlemi yoluyla el konulan malları ise gerekli görüldüğü zaman satışa çıkarılır ve elde edilen miktar ile alacaklının borçları ödenir.

Haciz İşlemleri Nelerdir?

Haciz işlemleri genel olarak alacağın ödenmesi için sırasıyla gerçekleştirilen bir dizi aşamalardan meydana gelir. İlk olarak alacaklı tarafın talebi üzerine icra işlemleri başlatılır. Bu işlemler sayesinde borçlu ve alacak arasındaki değer ilişkisi yasal olarak incelenir ve borçlu olan kişiye ihtarlar gönderilir. İcra işlemleri sonrası borçlu taraftan ödeme planı ya da borcu ödemek gibi girişimler görülmezse takip netleşir ve haciz işlemleri başlatılır. Borcun ödenmesine yetecek miktarda varlık haczedilir ve bu varlıklara göre haciz tutanağı tutulur. Borçlu tarafın yeteri miktarda varlığa sahip olmaması gibi hallerde de haciz tutanağı belgesine eklenir. Sonraki süreçte satış işlemleri başlar. İcra dairesi haczedilen mallar satışa konulur. Satışların pazarlık usulü ile ya da açık artırma şeklinde gerçekleşmesi sağlanır. Satıştan elde edilen gelirler için paraların paylaştırılması işlemine geçilir. Birden fazla alacağın bulunması halinde sıra cetveli oluşturulabilir. Satılan malın bütün borçları kapatmaya yetmemesi durumunda tamamlaması adına haczi için işlemler devam eder.

Haciz İşlemi Nasıl Yapılır?

Haciz 6 aşamada gerçekleşmesi sağlanır. Alacaklı tarafından haciz işlemi başlatıldığı anda bu 6 işlem sırası ile gerçekleşir ve alacaklı tarafın borcunu vermesi sağlanır. Haciz aşamaları şunlardır:
●Takip Talebi: Bu işlem haciz sürecinin ilk aşaması olarak belirlenmiştir. Borçlu tarafın tarihinin geçmesine rağmen borcunu ödememiş olması durumunda gerçekleşir. Aynı zamanda herhangi bir ödeme planı da bulunmamış olması haczin başlaması için olmazsa olmazdır. Alacaklı ve borçlu arasında herhangi bir uzlaşma gerçekleşmediği durumlarda alacaklı taraf takip talebi oluşturur. Takip talebi sözlü, yazılı ya da elektronik formatta bulunabilir. Takip talebinin başlaması durumuyla beraber alacaklı ve borçlu arasındaki ilişki yasal olarak mercek altına alınır.
● Ödeme Emri: Takip talebi formu doldurulduktan ve harçlar ödendikten hemen sonra ödeme emri işlemi başlatılır. Bu aşamada takip talebini teslim alan icra müdürü bir ödeme emri meydana getirir. Ödeme emri borçlu olan tarafa iletilir. Ödeme emrinde alacaklı ve borçlu arasındaki ilişkiye, ödenmesi gereken miktara dair detaylı bazı bilgiler yer alır. Borçlu tarafın ödeme emrini aldıktan sonra 7 gün olan bir süresi bulunur. Bu süre zarfında borçlunun bir ödeme planı sunması, itiraz etmesi ya da borcunu tamamen ödemesi gerekir.
● Takibin Kesinleşmesi: Ödeme emrine borçlu bulunan taraftan herhangi bir karşılık gelmediğinde takip durumu kesinleşir. Aynı zamanda borçlunun hiçbir işlem yapmaması ve borcunu kabul etmesi halinde de takip kesinleşir. Borçlunun ödeme emrine itiraz etmesi durumunda takip sonlanır.
● Haciz: Takip kesinleştikten sonra haciz işlemi başlaması gerçekleşir. Haciz işleminin başlayabilmesi için ilk olarak takip kesinleşmesinden sonra alacaklı tarafın haciz için tekrar talepte bulunması gerekir. Talepten sonraki süreçte borçlu tarafın varlıkları haczedilmeye başlar. Sadece borcu ödeyebilecek olan miktarda varlık haczedilir.
● Satış: Bu süreçte gerekli varlıkları teslim alındıktan sonra satış işlemi başlar. Haciz sürecine konu olan ve borçlu taraftan sağlanan varlıkların satışı gerçekleştirilir. Bu satış pazarlık yoluyla ya da açık artırma şeklinde de gerçekleştirilebilir. Satış işlemi olmadan haciz sürecinin devam edebilmesi mümkün olmamaktadır. Haczedilen malların satılmadan alacaklı tarafa teslim edilmesi yasalara aykırı ayrıca imkansızdır.
● Paraların Paylaştırılması: Haczedilen mallar satıldıktan sonraki süreçte elde edilen para alacaklılar arasında eşit şekilde paylaştırılır. Tek bir alacak varsa sıra cetveli ve paylaştırma işlemlerine gerek kalmadan alacak ödemesi gerçekleştirilir. Sıra cetveli birden fazla alacağın bulunması halinde hangi alacağın daha öncelikli şekilde ödeneceğini belirler ve icra dairesi tarafından oluşturulur. Sıra cetvelindeki niteliklerine itiraz etmeleri halinde alacaklılar dava açabilir.

Haciz Çeşitleri Nelerdir?

İhtiyati Haciz: Rehinle teminat altına alınmamış para alacaklarında, geçici bir hukuki koruma sağlar ve kural olarak kesin hacze dönüşmedikçe alacaklıya satış isteme yetkisi kesinlikle sağlamaz.
Geçici Haciz: İtirazın geçici kaldırılması üzerine söz konusu olur ve kural olarak kesin hacze dönüşmedikçe alacaklıya satış isteme yetkisi sağlamaz.
Kesin Haciz: Takip kesinleştikten sonraki süreçte söz konusu olur.
İlave Haciz: Hacze iştirak halinde haczedilen malın tutarı alacaklıların toplam alacağını karşılamaya yetmeyecek durumda olması durumunda söz konusu olur ve talep gerekir. Tamamlama haczi: Paraların paylaştırılması aşamasında, haczedilen malların miktarı bütün alacaklıların alacağını karşılamaya yetmeyecek halde olması.

Haciz Sorgulama Nasıl Yapılır?

Vatandaşlar e haciz durumlarını ve e-hacize ilişkin işlemlerini e-devlet ya da interaktif vergi dairesi üzerinden sorgulamasını sağlayabilir. E-devlet üzerinden sorgulama yapabilmek için TC kimlik numaranız ve e-devlet şifreniz ile platforma giriş yapılabilir ya da diğer e-devlet giriş seçenekleri kullanabilirsiniz. Ancak interaktif vergi dairesi üzerinden sorgulama yapmak isteyen kişilerin vergi mükellefi olması beklenmektedir.

Sisteme giriş yapılmasının sonra Gelir İdaresi Başkanlığı'nın hizmetlerine tıklanır, buradan sorgulama ekranına geçiş yapılarak e haciz durumu kontrolü sağlanabilir. Sorgulama ekranına girildiğinde kullanıcıların karşısına iki farklı haciz türü çıkar. Bunlar banka hesaplarına uygulanan e hacizler ve araçlara uygulanan e hacizler şeklinde olacaktır. Bilgi alınmak istenen başlık seçilerek işleme devam edilebilir ve sorgulama sağlanabilir.

İcrada Neler Haczedilemez?

Herhangi bir hacizle karşı karşıya kalınması halinde ölünceye kadar bakma alacaklısının bakma alacağı, manevi tazminat alacağı, devredilmesi mümkün olmayan intifa hakları, oturma hakkı, önalım hakkı, aile yurdu veya konutu, anne babanın çocuk malları üzerindeki hakları, kesinlikle haczedilemez. Bunun yanı sıra, kamu malları, özel kanunlardaki hükümler nedeniyle emekli, borçlu sigortalı veya hak sahiplerinin onayı sağlanmadan ödenek, gelir ve aylıklarına, borçlunun şahsi ve meslek için gerekli olan eşyalarına, pek lüzumlu ev eşyalarına, çiftçinin geçimi adına gerekli eşya ve edavatına, borçlunun geçimi için gerekli hayvanlara, borçlunun yiyecek, ordu ve zabıta hizmetlerinde malul olanlara bağlanan aylıklara, yardım sandığı ve derneğince bağlanan aylıklara, vücut ve sağlık üzerine ika edilen zararlar için ödenen tazminata, şehit yetimlerine ve askerlik malullerine verilen harp malullüğü zammı ile tekel beyiyelerine, borçlunun haline münasip evine, yapılan ödemelere, kanunen haciz gelmesi söz konusu değildir.

Haciz Kaldırma İşlemi Nasıl Yapılır?

E-Haczin kaldırılmasının tek yolu borçları ödemekten geçmektedir. Borçların tamamı ödenmediği durumda e-Haciz kaldırılamaz. E-Haczi kaldırmak için borçlu tarafın vergi dairesine ya da banka şubesine ödeme yapması gerekir. Ödemeler tamamlandığı zaman ilgili kuruma haczin kaldırılması için bir dilekçe verilir. Bu işlemler sonrasında ‘Borcu yoktur’ yazısı alınır. Borcun bulunduğu kurum ile borçlu arasında e-Haciz kaldırma işlemi böylece tamamlanmış olur.

Hangi Mal Varlıklarına Haciz Gelir?

Borçlu kişinin evinde ve işyerinde bulunan mallar, para, kıymetli evrak, gümüş, altın, antika eşya, araçlar, hisse senetleri, değerli taşlar, süs eşyaları ve olmaması durumunda borçlu kişinin yaşamını sürdürmesini engellemeyen lüks statüsündeki eşyalar haczedilebilmektedir. Borçlu kişi ve ailesinin hayatını devam ettirmesine engel teşkil etmeyen her türlü eşya icra memurları tarafından haczedilebilir.