Kariyer Planlama

Kariyer Planlama Nedir?

Öğrencilik hayatı bittikten sonra çoğu bireyi iyi bir kariyer hedefi sonrasında da iyi bir kariyer beklemektedir. Kariyer, en temelde, bir iş alanında/meslekte zamanla çalışarak edinilen uzmanlık ve başarı olarak tanımlanabilir. Kariyer, bireylerin iş hayatında sahip oldukları önemli bir nosyondur.

Kişiler iş hayatında başarıya ulaşmak ve en önemlisi başarıya ulaşma sürecinde azimli olabilmek için sevdikleri işi yapmalıdırlar. Öyle ki, sevdikleri işi yapan bireyler sadece iş hayatlarında değil günlük hayatlarında da huzurlu olabilmektedirler. Bir mesleğe sahip olmak tabii ki en temel bağlamda hayatı kazanmanın yolu olarak görülse de kişinin kendisi için en karlı ve mutlu olabileceği işi seçmesi yararına olacaktır. Bu sebeple bireylerin kariyer planlamasından yardım almaları onlar için faydalı olacaktır.

Kariyer planlama en temel hatları ile iş hayatına yeni atılan veya hali hazırda iş hayatında olan bireylerin istekleri ve becerileri doğrultusunda bir meslek seçebilmeleri için planlanan bir stratejidir. Kariyer planlama bireyler için yol gösterici bir harita olarak da nitelendirilebilir. Bu bağlamda, kariyer planlama yani yol gösterici harita ile kişiler ilgi alanları, güçlü ve güçsüz yönleri, mesleki yönelimleri, becerileri ve hedefleri doğrultusunda doğru bir şekilde yönlendirilebilirler. Bireylerin kariyer süreçlerinde atacakları adımlar bu yol gösterici araç ile belirlenir.

Kariyer planlamasında bireylerin beceri ve yetenekleri dikkate alındığından ve bunlara göre bir yol haritası belirlendiğinden hedeflere ulaşmak kolay olacaktır ve hem birey hem de çalıştığı yerin verimi artacaktır.

Kariyer planlama bireyin iş hayatı boyunca sürmesi gereken bir süreçtir ve bu süreçte aşağıda verilenler özellikleri ön planda tutar:
● Bireyin mevcut becerileri ve deneyimlerini,
● Bireyin kariyer hedeflerini,
● Bireyin ilgi alanlarını,
● Bireyin önceliklerini,
● Bireyin amaçladığı eylemleri.

Bireylerin iş hayatında büyük ve önemli bir rolü olan kariyer planlaması aşağıda verilen iki şekilde yapılabilir:
1. Bireysel Kariyer Planlama: Bu kariyer planlama çeşidinde kişi gelecek planlarını kendisi belirler ve kariyer planını bu bağlamda gerçekleştirir. Bireysel kariyer planlaması sürecinde kişi öncelik olarak kişisel gelişim hedeflerini ve sonrasında bu hedeflere ulaşma yolunda görev ve sorumlulukları belirler. Bireysel kariyer planlama genellikle eğitim hayatı içerisinde planlanmaya başlanan bir süreçtir ve bu süreçte kişi çeşitli değişiklikler yaparak eğitim hayatı bitene kadar planlamasını ortaya koyar.

2. Örgütsel Kariyer Planlama: Bu kariyer planlama çeşidinde ise halihazırda çalışmakta olan kişiler kariyer hedefleri bağlamında ilerleyiş sürecini ortaya koymaktadırlar. Örgütsel kariyer planlaması ile bireyler kendilerinin ve çalışmakta oldukları kurumun hedeflerine ulaşma konusunda bir yol haritası çizerler. Kısaca, bu planlama ile hem kişilerin hem de şirketin yapılandırması ve konumlandırılması belirlenmiş olur.

Kariyer Planlamada Amaç Nedir?

Kariyer planlamanın en temel bağlamda sahip olduğu amaç, verimliliği artırmaktır. Kariyeri kendisine uygun bir şekilde planlanan birey, iş hayatında mutlu olup çalışmaktan keyif alacağı için kendi çalışma verimini artıracaktır. Ayrıca, bireyin verimi arttığı için çalışma ortamına da bu yansıyacak ve çalıştığı yerin de verimi artacaktır. Kariyer planlamasının diğer amaçları aşağıda verilmiştir:
● Kariyer planlama bireyler için gerekli olan kişisel gelişimleri belirler ve bireyler de bu gelişimlere yönelebilirler,
● Kariyer planlama sayesinde bireyler isteklerinin farkına varır ve bu yönde ilerleme kaydedebilirler,
● Kariyer planlama ile kariyer hedefi edinen bireylerin potansiyel yetenekleri harekete geçebilir.

Kariyer planlamanın son ve bir diğer amacı da bireylere öz farkındalık kazandırarak planlamanın başarıya ulaşabilmesi ve kişinin kariyerinde yükselmesi için gerekli olan soruları kendisine sorma imkanı tanımasıdır. Bu sorular aşağıdakiler gibi olabilir:
● Bu iş ile ne kadar uyumluyum?
● Bu iş alanında yetkin olmak için gerekli olan özellikler neler?
● Gerekli olan özellikleri karşılayabilir miyim?/Ne kadar sürede karşılayabilirim?
● Sahip olduğum güçlü ve zayıf yönler neler?
● Bu iş kişisel hedeflerim ile uyumlu mu?
● Kariyer planlamasını gerçekleştirmedeki motivasyonum neler?

Kariyer Planlama Sürecinin Aşamaları Nedir?

Kariyer planlaması yapmak isteyen kişiler aşağıda verilen adımları takip ederek kendileri için en verimli planlamayı yaparak hedeflerine ulaşma yolunda başarılı adımlar atabilirler:
1. Potansiyel kariyer seçenekleri ile ilgili bilgi edinmek: Bireyler internet üzerinden veya çevrelerinden olası kariyer imkanları hakkında bilgi edinmelidirler. Çeşitli kariyerler hakkında bilgi alarak, bu kariyerlerde hangi becerilerin kullanıldığını belirlemelidirler. Sonrasında, hakkında bilgi edinilen kariyerlerin bulunduğu şirketler hakkında araştırma yapılmalıdır. Bu noktada birey, olası bir kariyerde deneyim kazanmak adına gönüllülük esasına dayalı projelere katılabilir veya stajlara başvurabilir.
2. Büyüyen iş sektörlerini araştırmak: Bu adımda kişiler, Amerika Birleşik Devletleri Çalışma İstatistikleri Bürosu gibi çevrimiçi kaynaklardan faydalanarak büyüyen kariyer sektörlerini inceleyebilirler. Bu araştırma ile, hangi sektörlerin en yüksek potansiyele sahip olduğu ya da en yüksek maaş ortalaması gibi verilere ulaşılabilir.
3. Yetenekler ile uyumlu olan kariyer seçeneklerini belirlemek: Bireylerin iş hayatında mutlu ve başarılı olabilmeleri için yeteneklerini ve teknik becerilerini göz önünde bulundurmaları gerekmektedir. Bunlar belirlendikten sonra kariyer planlaması sürecinde bu yetenekler ve beceriler bağlamında kariyer hedefleri belirlemelidirler.
4. Kariyer için gerekli olan nitelikleri anlamak: Bireyler bu adımda, seçtikleri kariyer hedefi kapsamında gerekli olabilecek lisans veya yüksek lisans dereceleri ve sertifika gibi nitelikleri belirlemelidirler.
5. Maaşları ve diğer faydaları değerlendirmek: Bireylerin bu adımda, belirledikleri potansiyel kariyer hedefleri ile ilgili maaş ve diğer faydalar ile ilgili bilgileri çevrimiçi olarak ya da sektörde bu alanda hizmet veren kurumlar ile görüşerek bilgi edinmeleri gerekmektedir. Böylelikle, bu iş için verilen aylık/yıllık ortalama maaş ve kurumların sağladığı sağlık hizmetleri, tatil zamanları ve telekomünikasyon fırsatları gibi avantajları öğrenebilirler.
6. Kariyer olanaklarını karşılaştırmak: Bu adımda kişiler belirledikleri kariyer olasılıklarını beceri, nitelik, avantaj ve kendileri ile uyumlu olup olmadığı gibi bağlamlarda değerlendirmeli ve karşılaştırmalıdırlar. Sonrasında, kendileri ve hedefleri için en uygun olacak seçenek/seçeneklerde karar kılmalıdırlar.
7. SMART hedefleri oluşturmak: Kariyer planlama süreci uzun vadeli olabileceğinden bireylerin geniş ve geleceğe yönelik hedeflerini daha kolay izleyebilmeleri için daha küçük hedeflere bölmeleri önerilir. Bu noktada, bireyler kendilerine rehberlik edecek SMART hedeflerini belirleyebilirler. SMART hedeflerinin açıklaması aşağıda verilmiştir:
● Spesifik: Hedefi olabildiğince kesin hale getirmek.
● Ölçülebilir: İlerleme ve gelişimleri ölçmek.
● Ulaşılabilir: Ulaşılabilecek hedefler belirlemek.
● İlgili: Belirlenen kariyer hedefi ile ilgi, beceri ve yeteneklerin uyumlu olmasını sağlamak.
● Zamana Dayalı: Hedefler için zaman dilimleri belirlemek.

8. Bir kariyer eylem planı geliştirmek: Seçilen kariyer hedefi doğrultusunda bir yapılacaklar listesi oluşturmak ve ana hedefe ulaşmak için belirlenen küçük hedefleri tamamlayıp bu listede işaretlemek planlama sürecinde bireylerin düzenli bir şekilde yol almasına olanak sağlayacaktır.

Kariyer Planlamasında Yapılan Hatalar Nelerdir?

Kariyer planlaması kişilerin huzurlu bir iş ortamı ve günlük hayata sahip olmaları ve iş hayatında verimli bir şekilde ilerlemeleri açısından büyük rol oynamaktadır. Bu süreçte bireyler gelecekte onları etkileyebilecek bazı hatalardan kaçınmalıdırlar. Bireyleri olumsuz etkileyebilecek olası hatalar aşağıda verilmiştir:
● Belirli bir kariyer hedefine sahip olmamak,
● Yalnızca maddi avantajları düşünmek,
● Planı istekler, yetenekler ve ilgi alanları ile uyumlu hale getirmemek,
● Güçlü ve zayıf yönlerin farkında olmamak,
● Başarısız olmaktan korkmak,
● İyi bir bakış açısı kazandıracak destekler almamak,
● Başkalarının doğrularını uygulamak,
● Hızlı ve geçiçi çözümler aramak,
● Olası kariyer fırsatlarını yeterince araştırmamak,
● Hedefler için gerekli olan eğitimleri yetersiz almak,
● Yeniliklere kapalı olmak,
● Yeterli bilgiye sahip olmamak,
● Başarısızlıkların sorumluluğunu kendi üzerine almak.

Kariyer Planlaması Örnekleri

Bireysel kariyer planlama sürecinde doldurulacak formdaki sorulara örnekleri verilmesi gerekirse aşağıdakiler incelenebilir:
● Ben ne istiyorum?
● Kendim ve geleceğim için neler istiyorum?
● Hedeflerim neler?
● Sahip olduğum zayıf ve güçlü yönlerim neler?
● Zayıf yönlerimi nasıl güce çevirebilirim?
● Hangi sektörde ve hangi pozisyonda çalışmak istiyorum?
● Bu iş benim için uygun mu?
● Bulunduğum konumdan ileriye gidemememin sebebi nedir?
● İşin bana yükleyeceği sorumlulukları taşıyabilecek miyim?
● Bu iş için yeterli miyim?
● Bana verilen işlerin üstesinden gelebilecek miyim?
● Bu işe uygun olmak için neler yapmalıyım?
● Eksiklerimi nasıl gidermeliyim?