5746 Sayılı Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun

29.09.2022 

5746 Sayılı Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun

5746 Sayılı Kanun Nedir?

5746 sayılı kanun AR-GE teşviklerinin vergisel bir istisnası kapsamında yürürlüğe girmiştir. Aynı zamanda bu kanun çerçevesinde desteklere ve teşviklere yönelik birçok farklı usulün ve esasların hem denetimleri hem de uygulamaları da yapılmaktadır. Bu kanun genellikle teknoloji merkezi olarak hizmet veren işletmelerde, kamuya ait kurumlarda ve kuruluşlarda geçerli olmaktadır. Bunların yanında kanunlar ile kurulmuş olan dernekler ve vakıflar ile AR-GE merkezlerinde de geçerlidir. Bu kanun ile tüm buralarda yürütülen teknoloji geliştirmelerinde destek ve fon sağlanmaktadır.

5746 Sayılı Kanun Teşvikleri Nelerdir?

Bu kanun ile birçok farklı teşvik sağlanmaktadır. Bunlardan ilki AR-GE indirimidir. AR-GE alanında yapılan masrafların %100’ü AR-GE indirimi kapsamında kurumlar vergisinden muaf tutulmaktadır. Bu indirim matraha uygulanmaktadır. Aynı zamanda bu indirimin devri de söz konusudur. Burada önemli olan nokta AR-GE uygulanan firmanın kar etmiyor olmasıdır. Eğer bu firma kar etmiyorsa indirim hakkını kaybetmez. Bu hakkı bir diğer yeniden değerleme oranında devam eder. Aynı zamanda bu devam artırılarak uygulanır. Gelir vergisi stopajına teşvik de yine bu teşvikler arasındadır. Burada da kamu personelleri hariç tutularak belirlenen bu yerlerde çalışan kişilerin ve aynı zamanda da AR-GE destek personellerinin kazandıkları ücretlerin doktora yapmakta veya yapmış olan kişilerde %95’i, yüksek lisans yapmakta veya yapmış olan kişilerde %80’i gelir vergisinden müstesna tutulur.

5746 Sayılı Kanun’un Sağladığı İstisna ve Destekler Nelerdir?

Bu kanun kapsamında birçok istisna ve destek vardır. Bunlardan biri sigorta prim desteğidir. Bu aynı zamanda işveren hissesi olarak da adlandırılır. Burada hedef kitle AR-GE kapsamındaki projelerde yer alan kişilerdir. Bu çalışanlara ödenecek olan sigorta primleri 2023 senesine kadar hazine tarafından karşılanır. Aynı zamanda bu kapsama işveren hissesi de dahildir. Bunun yanında bu kanunun sağladığı istisna ve destekler arasında damga vergisi teşviki ve istisnası da yer almaktadır. Bu kanun çerçevesinde düzenlenecek ve AR-GE ile yenilik alanında olacak olan kağıtlar damga vergilerinden istisna olarak tutulur. Ücretlerde de aynı durum söz konusudur. Burada da ücretlere yönelik olarak yapılan ve düzenlenen kağıtlar damga vergilerinden istisna olarak tutulur.

5746 Sayılı Kanun Gerekçesi Nedir?

Bu kanun temelinde Araştırma ve Geliştirme eylemlerini desteklemeyi ve bu eylemler ile faaliyetlere teşvikler vermeyi amaçlamaktadır. Bunun için de birçok farklı teşvik istisnayı yürürlüğe sokmuştur. Aynı zamanda buradaki amaç Türkiye’deki AR-GE faaliyetlerini ve AR-GE istihdamını artırmaktır. Bu sebeple de bu alanda çalışan personeller, şirketler, girişimler, girişimciler ve firmalardan yoğun ilgi görmektedir. Kanun bu alanda faaliyet gösteren hem işverenlere hem de çalışanlara çok yüksek oranda fayda sağlamaktadır. Oldukça kolaylaştırıcı teşvikler bu kanun ile bu alandaki faaliyetlerin hız kazanması amaçlanmaktadır. Bu kanunun yürürlüğe girmesi ile bu alandaki faaliyetlerin hız seviyesi yükselmiştir.

5746 Sayılı Kanun Kapsamında Hesaplanan SGK İşveren Desteği Payı Nedir?

5746 Sayılı Kanun Kapsamında SGK İşveren Desteği Payı da hesaplanmaktadır. Bu aynı zamanda sigorta prim desteğini de içermektedir. Burada teşviğin hedefine aldığı kesim AR-GE çerçevesinde belirli projelerde personel olarak yer alan ve aktif olarak çalışan kişilerdir. İş verenler bu kişilere belirli sigorta primleri ödemelidir. 5746 Sayılı Kanun Kapsamında Hesaplanan SGK İşveren Desteği Payı da bu kapsamda işverenlere destek sağlamaktadır. Bu kanun kapsamında bu personellere işverenler tarafından ödenmesi hesaplanan sigorta primlerini hazine karşılayacaktır. Ancak bu da bir süreye tabidir. Hazine bu primleri ancak 2023 yılına kadar karşılayacaktır. İşverenler için oldukça faydalı olan bu teşvik, AR-GE alanlarındaki hibeleri artırmayı hedeflemektedir.

5746 Bordro Hesaplama Nasıl Yapılır?

Bordro hesaplanırken öncelikle çalışan maaşları ile teşvikten kaynaklı primler hesaplanır. Aynı zamanda teşvik sebebi ile olan indirimler de burada çok büyük önem arz eder. Tüm bunların yanında vergi indirimleri ve kesintileri de bu bordro hesaplamasına dahil edilmelidir. Teşvikler sayesinde, vergi kesintilerinin geri ödenecek tutarları bordro üzerinde detaylı bir şekilde belirtilmeli ve bu sayede gelir çizgisi netleştirilmelidir. İşverenlere ve girişimlere yapılan geri ödemesiz hibeler de bu bordro üzerinde detaylı bir biçimde yer almalıdır. Bu sayede 5746 Sayılı Kanun kaynaklı bordro hesaplaması doğru bir şekilde yapılmış olunur.

5746 Sayılı Kanun Gereği Terkin Edilen Tutar Ne Kadardır?

Bu kanun kapsamında terkin edilecek tutar da yine personellere ve istihdam sahiplerine çeşitli kolaylıklar sağlamayı hedeflemektedir. Bu tutarın hesaplanmasında da birçok farklı kriter mevcuttur. Bunun yine çalışanların kanun ile belirlenmiş merkezlerde ve belirlenmiş şartlarda çalışıyor olmaları gerekmektedir. Bu tutar asgari ücretin brüt tutarı üzerinden hesaplanır. Bu tutara denk gelen kısım da halihazırda gelir vergisinden daha yüksek olamaz. Bu sebeple bu tutar hesaplanırken asgari geçim indirimi de dikkate alınır.

5746'dan Kimler Yararlanabilir?

Bu kanundan yararlanmak için ilk şart kamu personeli olmamaktır. Bunun dışında mutlaka teknoloji merkezlerinde çalışmak gerekir. Aynı zamanda AR-GE merkezlerinde çalışan, kanun çerçevesi ile kurulmuş olan vakıflarda çalışanlar da yine bu kanundan yararlanabilir. Bunların yanında uluslararası fonların desteklediği veya TÜBİTAK tarafından işletilen hem yenilik projelerinde hem de AR-GE projelerinde çalışanlar ile tekno girişim kapsamında verilen sermaye desteklerinden faydalanan firmalarda veya rekabet öncelikli işbirliği projelerinde yer alan personeller de bu kanundan yararlanabilmektedir.

5746 Sayılı Kanun Geçerlilik Süresi Ne Kadardır?

Bu kanunun geçerlilik süresi 2023 senesinin sonudur. Ancak beklentiler bu kanunun bu tarihten sonra da devam etmesi hatta yenilenmesi de beklenenler arasındadır. Bu tarihe kadar bu alanda çalışan hem işçiler ve personeller hem de iş verenler bu kanundan bu tarihe kadar yararlanabilirler. Bu tarihlerin başvuru esnasında mutlaka dikkate alınması gerekmektedir.

5746 Sayılı Kanundan Yararlanmaya Başlama Tarihi Ne Zamandır?

Bu kanun 2016 yılında yürürlüğe girmiştir. Bu kanundan yararlanmak isteyen ve teşviklerden faydalanmak isteyen işverenler ile kamu personeli olmayan çalışanlar kanundan 2016 senesinden başlamak üzere yararlanmaya başlamışlardır. Aynı zamanda bu kanunun getirdiği teşviklerden son yararlanma tarihi de 2023 senesi aralık ayının sonudur. Ancak bu düzenlemelerin devam edeceği de tahmin edilenler arasındadır.

5746 Sayılı Kanundan Nasıl Yararlanır?

Bu kanundan ve beraberinde getirdiği teşviklerden yararlanmak için öncelikle 5746 Sayılı Kanunda yazan kriterlerin mutlaka yerine getiriliyor olması gerekmektedir. Çalışanların kamu personeli olmaması da bu kriterler arasındadır. Bunların yanında işverenlerin ve şirketlerin teknoloji odaklı yatırım yapma niyetinde olmaları ve istenilen tüm belgeleri mutlaka tamamlamaları gerekir. Tüm bunlar bir araya geldikten sonra gerekli kriterleri sağlayan personeller, girişimciler, girişimler, yatırımcılar ile işverenler bu kanundan yararlanabilir.

5746 Sayılı Kanunun Son Hali Nasıldır?

Bu kanun temelinde bir AR-GE teşviğidir. Kanunun son halinde yapılacak yatırımlar, işverenlerin ödeyeceği sigorta primleri ve kamu personeli olmayan çalışanların vergi kesintileri istisnadır. Aynı zamanda kanunun son halinde yatırım yapacak girişimciler ve yatırımcılara önemli ölçülerde geri ödemesiz hibeler ve fonlar sağlanmaktadır.