Devlet Destekleri Hibe ve Projeleri Hazırlama
Devlet Destekleri ve Teşvikleri Nelerdir?
Günümüzde Devlet Teşvikleri, diğer adıyla Devlet Destekleri çok çeşitli alanlarda geri ödemeli veya geri ödemesiz (hibe) fonlamalar ve muafiyet sistemleri ile destek sağlamaktadır. Ticaret Bakanlığı, KOSGEB, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, TÜBİTAK, Kalkınma Ajansları, Tarım ve Orman Bakanlığı gibi birçok kurum tarafından firmalara fsrklı destek, hibe ve teşvikler sağlanmaktadır. Bakanlıkların uyguladığı destekler, genel destekler ve çağrıya açık destekler olarak ikiye ayrılmaktadır. Verilen destekler zaman zaman kapanabilmekte ve firmaların ihtiyacına göre başka destekler açılabilmektedir. Firmanın ihtiyaçlarına göre ortaya konulan bu destek ve teşviklerden faydalanabilmesi için her kurumun kendine özel başvuru şartları bulunmaktadır. Başvuru koşullarına uygunluk sağlayan firmalar programlara başvuru yaparak destek ve teşviklerden yararlanabilmektedir. Kurumlar tarafından sağlanan destekler;• KOSGEB Destekleri
• Ticaret Bakanlığı
• TÜBİTAK Destekleri
• Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Destekleri
• SGK Teşvikleri
• Kalkınma Ajansları Destekleri
• İŞKUR Teşvikleri
• Avrupa Birliği Hibe ve Teşvik Programları
Devlet Destekleri ve Teşviklerini Kimler Alabilir?
Her kurumun sağladığı devlet destek ve teşviklerinden faydalanabilecek firmalar değişiklik göstermektedir. Örnek olarak KOSGEB desteklerine genellikle mikro ve küçük ölçekli işletmeler (MKİ'ler) başvuru sağlayabilirken, 2019 yılında ortaya çıkan asgari gelir hacmine ulaşmış olma kriteri gelmiş böylece de Covid-19 salgınından önce de aktif olduğu kabul edilen MKİ'lerin başvuru sağlayabileceğini belirtilmiştir. TÜBİTAK desteklerinden ise müşteri kuruluş açıklamasına uyan sermaye şirketleri ve teknoloji sağlayıcı kuruluş tanımına uyum sağlayan yükseköğretim kurumları, kamu kurumları, araştırma altyapıları, kamu araştırma merkezleri/enstitüleri, 4691 sayılı kanunca teknoloji geliştirme bölgelerinde uygulama gösteren sermaye şirketleri veya teknoloji transfer ofisleri başvuru yapabilmektedir.Başvuru şartları Kurumdan kuruma farklılıkgibi programdan programa da değişkenlik gösterebilmektedir.
Devlet Destekleri ve Teşvikleri Nasıl Alınır?
KOSGEB, TÜBİTAK, Ticaret Bakanlığı, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı gibi firmalardan alınacak destekler kapsamında her firmanın belirli başvuru kriteri ve başvuru şartları gibi koşullar bulunmaktadır. İlgili firma bu şartları gerçekleştirmesiyle başvuru sürecinde bulunabilmektedir. Aynı zamanda başvuruda bulunacak firmaların projelerinin yazımı detaylı, özgün ve firmaya ait olmalıdır. Projesi hazır olan firmalar başvurusunu tamamlayabilir, değerlendirmeler sonucu projesi kabul görürse kurumların açıkladığı destek veya teşviklerden yararlanabilirler.Devlet kurumlarının sağladığı desteklerden İstanbul, Ankara, İzmir, Bursa, Antalya, Adana, Konya, Kayseri, Denizli, Sakarya, Aydın, Balıkesir, Mersin, Manisa, Kahramanmaraş, Gaziantep ve Hatay illeri başta olmak üzere Türkiye’nin tüm bölgelerindeki firmalar faydalanabilmektedir.
Devlet Destekleri ve Teşvikleri Başvuru Şartları Nelerdir?
Devlet hibe (teşvik) kredisi sağlamak için hibe kredi veren devlet kurumlarına başvuruda bulunulması gerekmektedir. İl ve İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü, KOSGEB, kamu bankaları gibi kurumlardan hibe kredi sağlanabilmektedir. Hibe kredi başvurusu yapılabilmesi için 18 yaşın doldurulmuş olması beklenmektedir. Tarım ve hayvancılık alanında faaliyet gösterecek olanların ÇKS belgelerinin bulunması gerekmektedir.Hibe kredisinden yararlanabilmesi için hibe kredi verilen alanlarda faaliyet gösterildiğinin devlete belgelenmesi gerekmektedir. Ayrıca hibe kredi başvurusu yapanların sigortalı olarak başka bir işte çalışmıyor olmaları beklenmektedir. İşletme ve yatırım kredisi adı altında hem işletme giderlerinin karşılanabilmesi hem de verilen hizmetin iyileştirilebilmesi için devlet hibe kredi sağlamaktadır.
Devlet Destekleri ve Hibe Projeleri Hazırlama Elemanı Nedir?
Devlet destekleri ve hibe projeleri hazırlama alanında çalışan elemanlar ya da asistanlar ekonomi, politika, eğitim, sağlık, teknoloji alanları, kültürel ve sosyal alanlarda topluma faydalı olan projelerin hazırlanmasında rol alırlar. Genel olarak, proje elemanları ve asistanları KOSGEB, Tübitak, TKDK ve bakanlıkların hibe projelerinin hazırlanmasını sağlarlar ve projenin yönetiminden sorumludurlar. Yapılan proje için gerekli olan hazırlık aşamaları ve projeyi hazırlamak için gerekli olan teknik unsurlar proje elemanları ve asistanları tarafından sağlanır ve sonrasında eleman veya asistan hazırlanan projeyi sunmakla yükümlüdür.Devlet Destekleri ve Hibe Projeleri Hazırlama Elemanı Ne Yapar?
Devlet desteği ve hibe alabilmek için hazırlanan projenin standartlara uygun olması gerekmektedir. Bu uygunluğu sağlayabilmek adına proje elemanı veya asistanının uyması gereken bazı prosedürler vardır. Proje elemanı veya asistanı sunumdan önce aşağıda verilen prosedürlerin yerine getirilmesinden de sorumludur:● Proje için bütçe takibi, iş planı hazırlanması ve revizyonların denetlenmesi,
● Projeye destek olan finansmanlara gönderilecek raporların hazırlanması, hizmet birimlerinden gelen raporların incelenmesi,
● Proje ihtiyaçlarının güncel tutulması,
● Proje için gerekli olan eğitimlerin verilmesi, toplantıların düzenlenmesi ve toplantılara katılarak lojistik çalışmaların yürütülmesi,
● Proje dahilindeki satın alma işlemleri için gerekli yöntemlerin denetlenmesi,
● Projenin hazırlandığı hedef grup için gerekli olan materyallerin, belgelerin, görsel/işitsel/yazılı kaynakların derlenip toplanmasıdır.
Devlet destekleri ve hibe projeleri hazırlama elemanları ve asistanları yukarıda verilen işleri yaparak projenin hazırlanmasına yardımcı olurlar. Bu işte çalışabilmek için bir üniversitenin 4 yıllık bir bölümünü bitirmiş olmak yeterlidir. Ancak bu sektörde iş bulma olanağını artırmak için bu alanda verilen sertifikalar da alınabilir.
Devlet Destekleri ve Hibe Projesini Yazma Basamakları Nelerdir?
Devlet desteği ve hibe için hazırlanacak olan projeyi planlamak önemli bir iştir. Devlet desteği ve hibenin alınabilmesi için öncelikle faaliyet alanına göre bir proje fikri oluşturmak gereklidir. Belli bir fikir oluşturulup proje hazırlama dünyasına adım atıldığında ise belli terimlerin anlamlarını bilmek ve bu terimleri proje içerisinde kullanabilmek gereklidir. Bu terimler ve anlamları aşağıda verilmiştir:● Proje Döngüsü Yönetimi (PDY): Aynı zamanda Project Cycle Management (PCM) olarak da bilinen bu yöntem proje yazılırken ve hazırlanırken geçirilen sürecin sistematik olarak ele alınmasını kapsar. Projeler bu yöntem bağlamında planlanır ve yazılır. Bu yöntemle proje için kullanılacak fikrin alacağı süreç planlı bir şekilde sunulur.
● Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı: Yukarıda belirtilen Proje Döngüsü Yönetimi temel olarak Mantıksal Çerçeve Yaklaşımını baz alır. Mantıksal Çerçeve ile proje fikri neden-sonuç ve amaç-sonuç sorgulamaları üzerine kurgulanır. Kısaca, gündelik hayatta kullandığımız akıl yürütme pratiğinin teknik halidir.
● Sorun Ağacı: Proje yazılırken soruna odaklanılmasını sağlayan bir adımdır ve Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı içerisinde bulunur. Bu yöntemle sorundan yola çıkarak durum analizi yapmak kolaylaşır.
● Hedef Ağacı: Sorunlar belirlendikten sonra çözüme odaklanmayı sağlayan Mantıksal Çerçeve Yaklaşımı içerisinde bulunan yöntemlerden biridir. Bu yöntemle hedefe ulaşmak için gerekli olan cevap açığa çıkar.
● Genel Hedef: Proje için oluşturulan fikrin katkı sağlayacağı geniş çaplı hedef için kullanılan bir terimdir. Kısaca genel hedef, proje bittikten sonra bile devam edecek olan hedef olarak düşünülebilir.
● Özel Hedef: Proje ile birlikte gerçekleşmesi beklenen sonuç için kullanılan terimdir. Özel Hedef, Genel Hedefin aksine, proje süreci boyunca ulaşılması beklenen hedeftir.
● Bütçe: Proje içerisindeki faaliyetler için gerekli olan harcamaları gösteren belgedir. Bütçede belirtilen maliyetler, hibe başvurusunda projenin olumlu bir şekilde değerlendirilmesi için piyasa standartlarında olmalıdır.
● Faaliyet: Proje içerisinde belirlenen hedeflere ulaşmak için yapılan eylemlerdir. Faaliyetler, projenin bütçesini belirler ve her faaliyet bütçeye maliyet olarak eklenir.
● Sürdürülebilirlik: Proje bittikten sonra dahi ulaşılan hedefin devam etmesi sürdürülebilirlik ile sağlanır.
● Uygun Maliyet: Projenin gerçekleşmesi için doğrudan veya dolaylı olarak yapılan harcamaları kapsar. Proje hibe başvurusu için sunulurken, belirtilen harcama maddelerin Uygun Maliyetler ile uyumlu olması gerekmektedir.
● The Practical Guide (PRAG) Belgesi: Bu belge Avrupa Birliği projelerinin kural ve usullerini içerir ve projeler hazırlanırken izlenmesi gereken yollar bu belgede yer alır.
Yukarıda verilen terimler bilindikten sonra proje hazırlama süreci kolaylaşır. Bu terimlere ek olarak başarılı bir proje hazırlamak ve hibe desteğini alabilmek için proje hazırlama sürecinde bilinmesi gereken önemli hususlar vardır. Bu hususlar aşağıda verilmiştir:
● Doğal kaynakların ve çevresel değerlerin korunması,
● Proje Yönetim Döngüsü aşamaları takip edilerek standartları belli ve başarıya odaklı bir proje yazılması,
● Projeye bağlı olan sosyo-kültürel grupların değerlerine saygı gösterilerek yazılması,
● Proje fikrini özgün kılan özelliklerin vurgulanması, örneklendirilmesi,
● Proje ile amaçlanan hizmet/ürün/teknoloji/sistemin sektöre olan katkılarının açıklanması,
● Projede kullanılan dilin sade ve anlaşılır olması, gerekli yerlerde tablo ve grafiklerden yararlanılması,
● Proje konusu hakkında yapılan önceki örneklerin araştırılması, gerekliyse proje içinde ek bilgi olarak eklenmesi,
● Projeyi başarısızlığa sürükleyebilecek etmenlerin önceden düşünülmesi ve çözüm yollarının aranması,
● Projenin devlet politikaları dikkate alınarak hazırlanması,
● Projenin sürdürülebilir olması,
● Proje gerçekleştirilirken yenilenebilir kaynakların ön planda olması,
● Projenin bütçesinin piyasa araştırmaları vasıtasıyla giderlere uygun bir şekilde hazırlanmasıdır.
Yukarıda belirtilen hususlar da dikkate alındığında geriye sadece proje yazma basamaklarını incelemek kalmaktadır.
Bir projenin hazırlanabilmesi için öncelikle proje fikrinin oluşturulması gerekmektedir. Proje fikrini oluşturmak için başlangıç noktası güncel olayları takip etmekten, son zamanlarda yapılan araştırmaları incelemekten ve çalışma alanlarıyla ilgili teknolojik gelişmeleri takip etmekten geçer. Çalışma alanında araştırmalar yaparak bölgesel ve sektörel ihtiyaçlar belirlenebilir ve var olan sorunlara karşı çözüm odaklı fikirler üretilebilir. Proje için fikir oluşturma sürecinde izlenebilecek diğer adımlar aşağıda verilmiştir:
● Faaliyet alanıyla ilgili tanımlama yapmak amacıyla uzmanlık alanı ve sektörün belirlenmesi,
● Projeyi uygulayabilmek adına sınırların, mali ve işgücü kaynaklarının, ortaklıkların, projeyi yayma yolları gibi kapasitelerin değerlendirilmesi,
● Var olan sorunun ve bu sorunlar için gerekli olan ihtiyaçların tespitinin yapılması,
● Belirlenen konunun coğrafi bölge, il, ilçe, yaş, öğrenim durumu ve cinsiyet gibi bağlamlar üzerinden genelden özele doğru daraltılmasıdır.
Yukarıdaki adımlar yardımıyla proje fikri belirlendikten sonra yapılması gerekenler aşağıda verilmiştir:
● Projenin Sorun ve İhtiyaçlarının Analiz Edilmesi: Proje konusunun hibe programına uygun olduğundan emin olduktan sonra projenin teknik ve operasyonel açıdan detaylı olarak planlanabilmesi için aşağıdaki başlıklar takip edilerek analiz edilmesi gerekir:
1. Ön Değerlendirme: Bu adımda proje fikrinin hangi sorunun çözümüne katkı sağlayacağı belirlenmelidir.
2. Sorun Analizi: Bu adımda proje fikrinden yola çıkılarak ana sorun ve diğer sorunlar ile sebep olduğu sonuçlar tespit edilir. Bu adım için Sorun Ağacı terimi kullanılır.
3. Paydaş Analizi: Bu adımda proje ile doğrudan/dolaylı ve projeden olumlu/olumsuz etkilenecek tüm taraflar belirlenir ve gerekliyse ilgili taraflar projeye dahil edilebilir.
4. Hedef Analizi: Bu adımda sorun ağacında belirtilen sorunlar olumlu olarak ifade edilerek hedefler haline getirilir, yani sorun ağacı hedef ağacına dönüştürülür. 5. Strateji Analizi: Bu adımda seçilen strateji, başvuru sahibinin hazırlayacağı projenin hedeflerini belirler.
● Projenin Mantıksal Çerçevesinin Hazırlanması: Bu format hibe paketinde yer alan bir dökümandır ve başvuru sahibi tarafından dikkatlice doldurulmalıdır. Bu dokümanın belli bir sıra ve içerikle doldurulması gerekir. Bu kısımda projenin neyi hedeflediği tam olarak verilmelidir.
● Projenin Faaliyet Planının Hazırlanması: Proje amacına ulaşmak için proje için gerekli faaliyetlerin tamamlanması gerekir. Bu yüzden de proje için kapsamlı bir faaliyet planı hazırlamak çok önemlidir. Bu planda proje için gerekli olan faaliyetler uygulama sırasına göre alt alta yazılmalı ve her bir faaliyetin ne zaman yapılacağı belirtilmelidir. Faaliyet planlaması yapılırken, yürütülecek faaliyetlerin süresi, birbirine bağlı olup olmadıkları, faaliyet için gerekli olan kaynaklar, faaliyetleri kimin yürüteceği gibi hususlar dikkatlice faaliyet planına işlenmelidir.
● Projenin Bütçesinin Hesaplanması: Proje bütçesi planlamada belirtilen faaliyetler ile uyumlu olarak hesaplanmalı ve hazırlanmalıdır. Bütçe genel olarak bütçe tablosu, gider gerekçeleri ve beklenen fon kaynakları ve tahmini maliyet özeti gibi öncüllerden oluşur. Bütçe tablosu başvuru sahibi tarafından aşağıda verilen 6 ana bütçe başlığına göre oluşturulmalıdır:
1. İnsan Kaynakları,
2. Seyahat,
3. Ekipman ve Malzeme,
4. Yerel Ofis,
5. Diğer Maliyetler,
6. Diğer.
● Projenin Başvuru Formunun Hazırlanması: Bu form projenin tüm detaylarını, proje fikrine neden olan sorunların açıklamasını, bu sorunların bulunan çözümleri, hibe başvurusuna olan ilgisini, projenin hedef grubunu, amacını, sürdürülebilirliğini içerir. Bu aşamada başvuru sahibinden formda verilen soruları proje tasarısı ile ilgili olarak yanıtlaması beklenir. Standart başvuru formu temel olarak iki ana bölümden oluşur:
1. Proje Ön Teklifi (Başvuru Formu Bölüm A) (Kısıtlı teklif çağrısında kullanılır)
2. Tam Başvuru Formu (Başvuru Formu Bölüm B)
Yukarıda verilen bütün adımlar başarıyla tamamlandığında ve dikkatle incelendiğinde başvuru sahibi hibe başvurusu için hazır olur.
