Kurumlar Vergisi Nedir ve Nasıl Hesaplanır?
Kurumlar Vergisi Nedir?
Her ülkede kurumlar için geliştirilmiş vergi sistemleri bulunmaktadır. Kurumlar bu vergilendirme sistemlerine uygun olarak yıllık olarak kazançları üzerinden hesaplanan vergi borçlarını ödemekle yükümlülerdir. Bu bağlamda kurumlar vergisi olarak adlandırılan vergi sisteminde kurumlar bir yıl içerisinde elde ettiği toplam safi kazançtaki vergi oranına göre vergi ödemesi yapmaktadır. Kurum içerisinde yalnızca yasal olarak şirkette yetkili ismi bulunan kişiler bu vergiyi ödemekle yükümlüdür. Şirket türlerine göre kurumlar vergilendirme sisteminde de değişikliklerin yaşandığını gözlemlemek mümkündür. Örneğin sermaye şirketleri kurumlar vergisini ödemek zorundadır fakat şahıs şirketleri tüzel bir kişilik üzerinden faaliyet göstermesi sebebiyle kurumlar vergisi ödemek zorunda değildir.Kurumlar Vergisi Nasıl Hesaplanır?
Kurumlar vergisi mükellefi olan şirketler yıllık toplam kazançlarını beyan ederek kurumlar vergisi hesaplama işlemlerini başlatırlar. Öncelikle gelir vergisi düzenlemeleri gereğince (Gelir Vergisi Kanunu 40. Madde) bu toplam kazançtan gider ve kesintiler çıkarılarak net gelir tutarı hesaplanır. Bu net gelire kanunen kabul olunmayan ek giderler eklendikten sonra çıkan miktarla birlikte kurumlar vergisi matrahı belirlenir. Mükellefler yılda her üç ayda bir olmak üzere dört kere kurumlar vergisi ödemekle yükümlüdür.Kurumlar vergisi hesaplanırken şirketlerin dikkat etmesi gereken noktalar bulunmaktadır. Bahsettiğimiz üzere bazı giderler kanunen geçerli kesintiler başlığı altında listelenmediği için bu giderler net karın üzerine eklenmek zorundadır. Bu giderler ve kesintilerin kurum vergisi matrahı beyan edilirken atlanmaması büyük önem taşımaktadır. Bunun yanı sıra geçici vergi dönemlerinde ödemesi yapılan vergilere ilişkin olarak mali yıl sonunda peşin ödenen vergiler kurumlar vergisi miktarından düşülmektedir. Bir kurumlar vergisi hesaplaması örneği şekildeki gibi gösterilmiştir:
● X şirketinin vergi matrahı: 500.000
● Geçici olarak ödenen vergi miktarı: 20.000
● Geçerli olmayan gider ve kesinti tutarı: 5.000
● Kurumlar vergisi oranı: %25
Bu durumda kurumlar vergisi tutarı hesaplamasında ilk olarak net kar üzerine giderler eklenecektir: 500.000 + 5.000 = 505.000
Sonra kurumlar vergisi tutarında oran net kar üzerinde hesaplanacaktır: 505.000 x %25 = 126.250
Son olarak kesin olarak şirketin ödeyeceği kurumlar vergisi miktarı: 126.250 – 20.000 = 106.250 TL olmaktadır.
Kurumlar Vergisi Tarhı
Kurumlar vergisi tarhı kavramını açıklayabilmemiz için öncelikle tarh kavramının ne anlama geldiğini bilmemiz gerekmektedir. Tarh tam anlamıyla vergi koymak anlamına gelmektedir. Ülkelerde vergi idarelerince yapılan tarh işleminde genel olarak vergi miktarı belirlenir. Bu miktar belirleme işleminin ardından matrah ve oranlar üzerinden hesaplanan bu miktar hukuki düzenlemelere tabi tutularak tarh işlemi şeklinde gerçekleşir. Hukuki düzenleme ve kurallara dayalı olması sebebiyle bir usulsüzlük ve yanlışlıkta vergide tarh durumu dava edilebilmektedir. Vergi tarh türlerinin dört adet alt başlığı bulunmaktadır ve tarh işlemleri bu başlıklar üzerinden gerçekleşir. Bu türler beyana dayanan tarh, ikmalen tarh, re’sen tarh ve idarece tarh olarak sıralanmaktadır.Kurumlar vergisi tarhı işlemine göre, kurumlar vergisi; kurumlar vergisi kanununa uygun olarak verilen beyannamenin bağlı olduğu vergi dairesi aracılığıyla vergi mükellefi olan tüzel kişiliklerin adına tarh edilir. Bunun yanı sıra iktisadi kamu kuruluşları ile birlikte derneklere ve vakıflara ait olan iktisadi işletmelerden tüzel kişilik niteliği taşımayanlar için bağlı oldukları kamu tüzel kişiler ya da dernek, vakıf vb. adına tarh işlemi gerçekleşir. Son olarak fonlarda ve fonun kurucusu adına, iş ortakları kapsamında ise vergi borcunun ödenmesinden sorumlu olan yönetici veya ortak adına tarh olunur.
Kurumlar Vergisi Oranı Nedir?
Belirlenen kurumlar vergisi oranları devletin belirlediği oranlar doğrultusunda Resmî Gazete’de değişiklik kanunları bağlamında yayınlanmaktadır. 2021 ve 2022 oranları kurumlar vergisi Resmî Gazete açıklamasına göre: “GEÇİCİ MADDE 13- (1) Bu Kanunun 32. maddesinin birinci fıkrasında yer alan %20 oranı, kurumların 2021 yılı vergilendirme dönemine ait kurum kazançları için %25, 2022 yılı vergilendirme dönemine ait kurum kazançları için %23 olarak uygulanır. Bu oranlar özel hesap dönemi tayin edilen kurumlar için ilgili yıl içinde başlayan hesap dönemlerine ait kazançlarına uygulanır.” şeklinde belirtilmiştir.Bu düzenleme 2021 yılının temmuz ayından itibaren verilmesi gereken beyannamelerden başlamak ve 2021 yılı ocak ayından itibaren başlayan vergilendirme dönemine ait kurumların kazanç tutarları için geçerli olmak üzere yürürlüğe girmiştir. Kararın verildiği tarih 22.04.2021 olarak ifade edilmektedir.
Kurumlar Vergisi Mükellefleri Kimler?
Kurumlar vergisi mükellefleri şirketler olarak ifade ediliyor olsa da her şirket türü kurumlar vergisi ödemekle yükümlü değildir. Kanunlara göre kurumlar vergisi mükellefi olan kurum ve kuruluşlar şekildeki gibi sıralanmıştır:● Sermaye şirketleri: Sermaye şirketleri kurumlar vergisi mükellefi olarak sayılmaktadır. Bu şirketler içerisinde anonim şirketler, limited şirketler ve sermayesi paylara bölünen komandit şirketler yer almakta olup benzer nitelik taşıyan yabancı şirketler de bu başlık altında yer almaktadır.
● Dernek ya da vakıflara ait iktisadi işletmeler: Bu işletmeler de kurumlar vergisi ödemekle yükümlü olan kuruluşlar içerisinde yer alırlar. Bu bağlamdaki ticari, sınai ve zirai işletmeler ile birlikte bu işletmelere benzer nitelikler taşıyan diğer yabancı işletmeler, dernek veya vakıfların iktisadi işletmeleri kurumlar vergisi mükellefidir.
● İş ortaklıkları: Mükellef kurum ve kuruluşlara bağlı olarak faaliyet gösteren iş ortakları da kurumlar vergisi ödemekle yükümlü olup kurumun yetkili bireyi olmalarından dolayı mükellef olarak sayılırlar.
● Kooperatifler: Bazı kooperatif ve kooperatiflere benzer özellik gösteren yabancı kooperatifler 1162 sayılı Kooperatifler Kanunu’na göre kurumlar vergisi ödemekle mükelleftir.
Kurumlar Vergisi Beyannamesi Ne Zaman Verilir?
Şirketlerin vergi beyannamelerinin tarihlerini takip etmeleri ve bu tarihlere uygun olarak kurumlar vergisi beyannamelerini teslim etmeleri büyük önem taşımaktadır. 2022 tarihinde yıllık kurumlar vergisi beyannamesi 01 Nisan 2022 tarihinden itibaren olmak olarak nihai olarak verilebilir hale gelmiştir. Bu tarihten itibaren 05 Mayıs 2022 gününe kadar beyannameler verilmiştir. Genel anlamda her yıl kurumlar vergisi beyannamesi bahar ayları içerisinde verilmekte olup genellikle nisan ile mayıs ayı arasında gerçekleşmektedir. Yine de tarihleri kaçırmamak adına yetkili ve sorumlu kişilerin bu tarihleri yakından takip etmesi önerilir.Tam Mükellefiyet ve Dar Mükellefiyet Nedir?
Tam Mükellefiyet: Tam mükellefler, yurt içinde ve yurt dışında elde ettikleri her türlü gelir için vergi ödemek zorunda olan kişiler ve kurumlardır.Dar Mükellefiyet: Dar mükellefler ise yalnızca Türkiye’de yapılan kazançları üzerinden gelir veya kurumlar vergisine tabi tutulmaktadırlar.
