Stok Devir Hızı Nedir? Nasıl Hesaplanır?

Stok devir hızı, stokta bulunan ürünlerin kaç kez satılarak yenilendiğini gösteren bir parametreye verilen isimdir. Bu parametre şirketin genel verimliliği hakkında fikir verme amacıyla oluşturulmuştur.

Genel prensip olarak, stok devir hızının sektör ortalaması ile kıyaslandığında ortalamadan yüksek olması beklenir. Fakat stok devir hızının normalden yüksek olması, tek başına satışların iyi olduğunu söylemek için yeterli değildir.

Stok devir hızı yüksek hesaplandığında ürünler için işletmeye yüksek oranda talep geldiği ve depolama maliyetlerinin gereksiz olmadığı anlaşılır. Ayrıca stok devir hızı malların etkin bir satış politikası ile satıldığını ve hızlı bir şekilde güncellendiğini de gösterir.

Stok Nedir?

Stok, bir firmanın ortaya çıkabilecek ani ihtiyaçları karşılamak ve üretim kesintisi olmadan sürdürülmesini sağlamak amacıyla her an el altında bulundurduğu mamul mal, ham madde ve ara mallara verilen isimdir. Bir imalat yapan firma, stokta yalnız imal ettiği ve satışa hazır durumdaki malları değil, üretim ve dağıtım için gerekli olan bütün malları, çeşitli malzemeler, hammaddeler, araç - gereç, v.s. de bulundurur. Stok bulundurmak pahalı bir yatırım şekli olarak bilinir. Çünkü firma her şeyden önce nakit bütçesini bu stoklara bağlamış olur. Bazan satışlarda öngörülmeyen düşüşler meydana gelmesi nedeniyle stoklarda birikmeler ortaya çıkabilir. Bu durumda stoklardaki aşırı birikme durduruluncaya kadar üretim yavaşlatılır veya yeni satın alımlar durdurulur. Stok tutmanın maliyetini minimuma indirebilmek amacıyla firmalar, ileri işletmecilik tekniklerini kullanarak tutmaları gereken minimum stok düzeyini belirlemeye çalışırlar. Hammadde teminindeki güçlükler ve piyasadaki belirsizlikler işletmeleri normalden daha yüksek hacimlerde stok bulundurma durumuna zorlayabilir.

Stok Takibi Neden Önemlidir?

Stok takibi bir işletmede ürünlerin üretiminin ya da nihai satışının gerçekleştiği zamanlarda ihtiyaç duyulan takip sistemidir. Herhangi bir ürün üreten işletmeler, üretim için gerekli olan hammaddenin yeterli miktarda olduğundan kesinlikle emin olmalıdır. Aksi halde işletmenin ihtiyaç duyduğu miktarda ürünün üretilmesi mümkün olmaz. Doğru bir şekilde stok yönetimi yapan firmalar, ihtiyaç duyulan ürünlerin temini için gerekli olan süreçleri tam zamanında gerçekleştirilebilmektedir.

Bilindiği gibi stoklama işlemi, yalnızca ürünler için geçerlidir ve hizmet stoklanamadığı için hizmet üretimi stok kayıtlarına konu haline gelmemektedir. İşletmelerde ürünlere ilişkin stok yönetimi hatasız bir şekilde yürütülmediğinde, üretim yapan ya da ürün satan işletmelerin gelir kayıpları yaşamaları durumu olasıdır. Bu sebeple stokların eksiksiz bir şekilde takip edilmesi önemli olmaktadır. Günümüzde stok yönetimine imkan tanıyan yazılımlar, işletmelere oldukça büyük kolaylık sağlamaktadır.

Stok Devir Hızı Nedir? Kaç Olmalıdır?

Bu hız her firmaya, her sektöre göre farklılık gösterdiğinden dolayı sadece bir sonuç belirlemek bu noktada mümkün olmamaktadır. Yapılan işler, satılan ürünler ve içinde bulunulan pazar ile piyasa stok devir hızında değişime sebep olacağından dolayı firmalar da kendileri adına ideal olan hızı bulmalılar.

Bu duruma örnek vermek gerekirse hızlı tüketim gerektiren gıdalar ya da hızlı bozulan ürünlerde stok hızının da yüksek olması gerekiyor. Aksi taktirde stoklarda olan ürünler bozulabilir. Bu da firmaya zarar verebilir. Bu durumun aksine dayanma süresi daha uzun süre olan ürünlerde (örnek: elektronik eşyalarda) stok devir hızı olduğundan daha düşük olabilir. Bu oran da firmanın satmakta olduğu ürünlere göre bazı değişiklikler gösterir.

Stok devir hızı yüksek olduğu zaman stoklarda bulunan ürünlerin hızlı şekilde satışının gerçekleştiği ve de ürün devir daiminin sağlanıyor olduğu düşünülür. Hızın daha yüksek olması, şirket satışlarının başarılı olduğunu bize gösterir. Ancak bunun yüksek olması her zaman da olumlu bir sonuç vermez. Çok hızlı şekilde stok yenileyen firmaların yetersiz stoklar ile çalıştığını veya düzenli şekilde stok sıkıntısı yaşandığını da gösteriyor olabilir. Bu oran iki farklı durumun ortaya çıkmasını sağlar.

Stok devir hızı daha düşük olduğu zaman firmanın stoklarında bulunan ürünleri hızlı şekilde satışa çeviremediği anlaşılır. Bu durumda da şirket yönetiminin, reklam ile pazarlama çalışmalarının yetersiz kaldığı gibi birtakım stratejik problemlerinde bulunduğu düşünülür. Bununla birlikte firmalar spekülatif amaçlı olarak stoklarda gereğinden daha fazla ürün bulunduruyor olabilirler ya da uzun süreli olan satışlar adına imkanlar dahilinde fazla miktarda stok tutuyor olabilirler.

Stok Devir Hızı Nasıl Hesaplanır?

Stok devir hızı genellikle belirli bir zaman aralığındaki satılan malın maliyetinin (COGS), o zaman aralığındaki ortalama stok seviyesine bölünmesiyle hesaplanır. Bu sayede, önümüzdeki dönemin öngörülerine göre elimizdeki stoğun ne kadar dönebileceğini hesaplanabilmektedir. Şirketler ise stoğun devir hızını geçmiş dönemin satış verilerini baz alacak şekilde hesaplanmaktadır.

Yüksek Stok Devir Hızı Nasıl Yorumlanır?

Tahmin edeceğiniz üzere stok devir hızının normalden daha yüksek olması her işletmenin istediği bir durumdur. Çünkü yüksek stok devir hızları işletmenizin başarılı bir şekilde satış yaptığını size gösterebilir. Yüksek stok devir hızınız bulunuyorsa, işletmeniz için şunları söylemek mümkündür;
● Yüksek stok devir hızı bulunan işletmelerin iyi ve başarılı bir stok kontrol politikası bulunuyor.
● İşletmenizin çalıştığı tedarikçiler ile yaptığı iş birliğinin başarılı olduğunu ortaya koymaktadır. Çünkü işletmeniz ürün tedarik ederken problem yaşamadığı stok devir hızınız sayesinde belli olmuştur.
● Stok devir hızınızın yüksek olması stoklarınızın zamanında güncellendiğini göstermektedir.
● Firmanız ilgili ürün satışlarında daha başarılı bir konuma gelmiştir.

Düşük Stok Devir Hızı Nasıl Yorumlanır?

Stok devir hızının düşük olması pek beklenmeyen bir durumdur. Çünkü düşük stok devir hızları firmalarınızda belirli problemlerin olduğunu göstermektedir.
● Stok devir hızı düşük ise ilk olarak söylenecek şeylerden birisi firmanızın tedarik sürecini satışlara göre düzenlemediğidir.
● Düşük olan tedarikçiniz ile problem yaşadığınızı gösterebilmektedir. Çünkü işletmeniz ürün tedarik ederken problem yaşayabileceği için stok devir hızında bazı düşüşler oluşmaktadır.
● Düşük oran, ürün fiyatlarındaki artışın olmasıyla aşırı satın alım yaptığınızı ve ürün stoklarınızı yükselttiğinizi göstermektedir.
● Düşük bulunan bu oran stok gruplarınız arasında bir dengesizlik olduğunu ortaya koymaktadır.
● Stok devrinin düşük olması dönem sonu olan stoklarında yüksek gösterme isteğinin olduğunu da beraberinde getirmektedir.
Eğer stok devir hızınız düşük ise bunu yükseltmek amacıyla birçok işlem gerçekleştirmeniz gerekir. Çünkü düşük stok devir hızları işletmenizin kazanç sağlaması açısından problem yaşamanıza sebep olmaktadır. Bununla beraber düşük stok devir hızları işletmelerde pazarlama faaliyetlerinin iyi olmadığınıda gösterir. Raf ömrü kısa olan ürünleriniz bulunuyorsa ve bu ürünlerin son kullanma tarihinde gecikme olursa işletmenizin zarara uğrayacağını göz önünde bulundurmalı ve stok devir hızınızı bu duruma göre belirlemelisiniz.

Stok Devir Hızı Kaç Olmalıdır?

Stok devir hızı kaç olmalıdır sorusu birçok firmanın aklında olan bir sorudur. Stok devir hızı ile ilgili herhangi bir ideal gün sayısının olduğunu söylemek mümkün olmamaktadır. Çünkü stok devir hızları genellikle içerisinde bulunan sektöre göre bazı farklılıklar göstermektedir.

Örneğin; gıda ürünleri satan bir firmanın stok devir hızı oldukça yüksek olabilecekken lüks ürünler satan bir işletmenin stok devir hızı oldukça düşük hale gelebilmektedir.