DANIŞMANLARIMIZA ULAŞIN

WHATSAPP'TAN ULAŞIN

TELEFON İLE ULAŞIN

E-MAIL İLE ULAŞIN

Devlet Destek, Teşvik ve Hibeleri 2023

#detailLink{ color:#fff; } #detailLinkDiv{ width:100%; background-color:#00456f; padding: 1rem; }

Devlet Destekleri ve Teşvikleri Nelerdir?

Günümüzde Devlet Teşvikleri, diğer adıyla Devlet Destekleri çok çeşitli alanlarda geri ödemeli veya geri ödemesiz (hibe) fonlamalar ve muafiyet sistemleri ile destek sunmaktadır. Ticaret Bakanlığı, KOSGEB, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, TÜBİTAK, Kalkınma Ajansları, Tarım ve Orman Bakanlığı gibi birçok kurum tarafından firmalara çeşitli destek, hibe ve teşvikler sağlanmaktadır. Bakanlıkların sağladığı destekler, genel destekler ve çağrıya açık destekler olarak ayrılabilmektedir. Sağlanan destekler dönem dönem kapanabilmekte ve firmaların ihtiyacına yönelik başka destekler açılabilmektedir. Firmanın ihtiyaçlarına göre sağlanan bu destek ve teşviklerden yararlanılabilmesi için her kurumun kendine özgü başvuru koşulları bulunmaktadır. Başvuru koşullarına uygunluk gösteren firmalar programlara başvuru sağlayarak destek ve teşviklerden yararlanabilmektedir. Kurumlar tarafından sağlanan destekler;
KOSGEB Destekleri
Ticaret Bakanlığı
TÜBİTAK Destekleri
• Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Destekleri
SGK Teşvikleri
Kalkınma Ajansları Destekleri
İŞKUR Teşvikleri
Avrupa Birliği Hibe ve Teşvik Programları

Devlet Destekleri ve Teşvikleri Nasıl Alınır?

KOSGEB, TÜBİTAK, Ticaret Bakanlığı, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı gibi firmalardan alınacak destekler kapsamında her firmanın belirli başvuru kriteri ve başvuru koşulu gibi koşullar bulunmaktadır. İlgili firma bu koşulları gerçekleştirmesiyle başvuru sürecinde bulunabilmektedir. Aynı zamanda başvuruda bulunacak firmaların projelerinin yazımı detaylı, özgün ve firmaya özel olmalıdır. Projesi hazır olan firmalar başvurusunu tamamlayabilir, değerlendirmeler sonucu projesi kabul görürse kurumların sağladığı destek veya teşviklerden yararlanabilirler.

Devlet kurumlarının sağladığı desteklerden İstanbul, Ankara, İzmir, Bursa, Antalya, Adana, Konya, Kayseri, Denizli, Sakarya, Aydın, Balıkesir, Mersin, Manisa, Kahramanmaraş, Gaziantep ve Hatay illeri başta olmak üzere Türkiye’nin tüm bölgelerindeki firmalar yararlanabilmektedir.

Devlet Destekleri ve Teşviklerini Kimler Alabilir?

Her kurumun sağladığı devlet destek ve teşviklerinden yararlanabilecek firmalar değişiklik göstermektedir. Örnek olarak KOSGEB desteklerine genellikle mikro ve küçük ölçekli işletmeler (MKİ'ler) başvurabilirken, 2019 yılında ortaya çıkan asgari gelir hacmine ulaşmış olma kriteri gelmiş böylece de Covid-19 salgınından önce de aktif olduğu kabul edilen MKİ'lerin başvuru yapılabileceği belirtilmiştir. TÜBİTAK desteklerinden ise müşteri kuruluş tanımına uyan sermaye şirketleri ve teknoloji sağlayıcı kuruluş tanımına uyan yükseköğretim kurumları, kamu kurumları, araştırma altyapıları, kamu araştırma merkezleri/enstitüleri, 4691 sayılı kanunca teknoloji geliştirme bölgelerinde faaliyet gösteren sermaye şirketleri veya teknoloji transfer ofisleri başvuru yapabilmektedir.
Başvuru şartları Kurumdan kuruma değişebileceği gibi programdan programa da değişkenlik gösterebilmektedir.

Sektörlere Göre Yatırım Teşvikleri, Destek ve Hibeler

Sağlık Turizmine Yönelik Teşvikler ve Hibe Programları
Savunma Sanayine Yönelik Teşvikler ve Hibe Programları
Makine Sektörüne Yönelik Teşvikler ve Hibe Programları
Otomotiv Sektörüne Yönelik Teşvikler ve Hibe Programları
Turizm Sektörüne Yönelik Teşvikler ve Hibe Programları
Tekstil Sektörüne Yönelik Teşvikler ve Hibe Programları
Kimya Sektörüne Yönelik Teşvikler ve Hibe Programları
Mobilya Sektörüne Yönelik Teşvikler ve Hibe Programları
Demir Çelik Sektörüne Yönelik Teşvikler ve Hibe Programları
Elektrik-Elektronik Sektörüne Yönelik Teşvikler ve Hibe Programları
Yazılım Sektörüne Yönelik Teşvikler ve Hibe Programları
Medikal Sektörüne Yönelik Teşvikler ve Hibe Programları
İlaç ve Eczacılık Sektörüne Yönelik Teşvikler ve Hibe Programları
Gıda Sektörüne Yönelik Teşvikler ve Hibe Programları
● Ambalaj Sektörüne Yönelik Teşvikler ve Hibe Programları
Kozmetik Sektörüne Yönelik Teşvikler ve Hibe Programları
● Temizlik Maddelerine Yönelik Teşvikler ve Hibe Programları
İnşaat Malzemeleri Sektörüne Yönelik Teşvikler ve Hibe Programları
● Tarım Ürünlerine Yönelik Teşvikler ve Hibe Programları
● Mücevherat Sektörüne Yönelik Teşvikler ve Hibe Programları
Madencilik Sektörüne Yönelik Teşvikler ve Hibe Programları



Kurumlara Göre Teşvikler, Destekler ve Hibeler

 

KOSGEB Destekleri

- GİRİŞİMCİLİK DESTEKLERİ -

Yeni kurulan, kurulma aşamasında olan firmaların en kırılgan oldukları dönemde hayatta kalma oranlarının artırılması ve sürdürülebilir bir yapıya sahip olmaları amacıyla ulusal kalkınma ve program stratejisi kapsamında yeni işletmelerin kurulması & desteklenmesidir. Yapıyı iki ana başlıkta inceleyebiliriz.

Geleneksel Girişimci Destek Programı
Belirli kriterleri yerine getiren kuruluş aşamasında olan / kurulan işletmelerin alabileceği standart - minimum tutardaki desteklerdir.
1. Kuruluş Desteği: Gerçek kişi statüsünde veya sermaye şirketi statüsünde kurulan işletmelere geri ödemesiz hibe desteği sağlanmaktadır.
2. Performans Desteği: Her performans dönemi 1 yılı kapsayacak şekilde şirketin kuruluş yılına göre günümüze kadar alabileceği tutarda geri ödemesiz desteklerdir.
3. Sertifika Desteği: Kurulan & faaliyette olan şirketin faaliyet konusu ile ilgili mesleki ve teknik sertifikaların alınması konusunda verilen desteklerdir.

İleri Girişimci Destek Programı
İleri Girişimci Eğitim Programı’nı başarıyla tamamlayan girişimcilerin “İleri Girişimci Faaliyet Tablosu”na göre faaliyet göstermeleri durumunda alacakları hibelerdir.
1. Kuruluş Desteği: Gerçek kişi veya sermaye şirketi olması durumunda alınabilecek desteklerdir.
2. Makine, Teçhizat ve Yazılım Desteği: Düşük orta, orta yüksek ve yüksek teknoloji olarak 3’e ayrılan kategoride uyuma göre alınabilecek desteklerdir.
3. Mentörlük, Danışmanlık ve İşletme Koçluğu Desteği: İşletmelerin sürdürülebilir bir yapıya kavuşmaları noktasında alacakları desteklerin kriterler kapsamında değerlendirilmesidir.
4. Performans Desteği: İşletmenin kuruluş dönemine göre günümüze kadar göstermiş olduğu performansa - sistemli yapıya istinaden alabilecekleri hibelerdir.
5. Sertifika Desteği: Teknik ve mesleki yeterlilik ve yapıya istinaden şirketlerin alabileceği sertifika giderlerinin desteklenmesidir. Rekabet artışı amaçlanmaktadır.

İş Planı Ödüllü Destek Programı
Girişimcilik ekosisteminde bulunan aktörler ile işbirliği sağlanarak girişimcilerin iş kurma ve yürütme konularında teşvik edilmesi için girişimcilik konulu yarışmaların sonucunda başarılı bulunan iş fikirlerinin / iş modellerinin /iş planlarının ödüllendirilerek hayata geçirilmesini sağlamaktır.

Girişimcilik Destek Programı
Girişimcilik destekleri kapsamında girişimcilerin iş kurmaya ve yatırıma yönelik kararlar almasını teşvik etmek amacıyla yürürlükte olan programdır. Girişimcilik temalı yarışmalarda başarı kazananların ödüllendirilmesi amaçlanmaktadır.
1. İşletme Kuruluş Desteği
2. Kuruluş Dönemi Makine, Teçhizat, Ofis Donanım ve Yazılım Desteği
3. İşletme Giderleri Desteği
4. Sabit Yatırım Desteği

- ARGE, TEKNOLOJİK ÜRETİM VE YERLİLEŞTİRME DESTEKLERİ -

AR-GE ÜR-GE ve İnovasyon Destek Programı
Programın temel olarak 2 amacı vardır. İlki KOBİ ve girişimcilerin, araştırma-geliştirme ve inovasyona yönelik projeleri aracılığıyla bilime ve teknolojiye dayalı yeni fikir, patent, çalışma, buluş üretmeleri & geliştirmeleridir. İkincisi ise ürün geliştirme (Ür-Ge) faaliyetleri kapsamında, değişen & rekabetçi & teknolojik pazar ve taleplere karşılık verebilmeleri amacıyla hali hazırda olan ürünün daha iyileştirilmiş ve değiştirilmiş hallerinin üretmelerinin desteklenmesidir. Bu kapsamda alınabilecek destekler aşağıdaki gibidir.
1. Makine-Teçhizat, Donanım, Hammadde, Yazılım ve Hizmet Alımı Giderleri Desteği
2. Makine-Teçhizat, Donanım, Hammadde, Yazılım ve Hizmet Alımı Giderleri Desteği (Geri Ödemeli)
3. Nitelikli Personel Giderleri Desteği
4. Sınai Mülkiyet Hakları Giderleri Desteği
5. Test, Analiz ve Belgelendirme Giderleri Desteği
6. Proje Danışmanlık Desteği
7. Eğitim Desteği
8. Proje Tanıtım Desteği
9. Yurtiçi ve Yurtdışı Kongre/Konferans/Fuar Ziyareti/Teknolojik İşbirliği
10. Ziyareti Desteği
11. İşletme Kuruluş Giderleri Desteği



ARGE ve İnovasyon Destek Programı
Teknoloji, Yenilik ve Yerlileştirme Dairesi Başkanlığı tarafından tasarlanan “ARGE ve İnovasyon Destek Programı”, KOBİ ve girişimcilerin bilim ve teknoloji tabanlı yeni ürün, yeni süreç veya hizmet üretmelerini sağlamak amacıyla yürürlüktedir.
Bu kapsamda işletmelere verilen destekler aşağıdaki gibidir.
1. Kira Desteği
2. Teknopark içi
3. Teknopark dışı
4. Makine-Teçhizat, Donanım, Hammadde, Yazılım ve Hizmet Alımı Giderleri Desteği
5. Makine-Teçhizat, Donanım, Hammadde, Yazılım ve Hizmet Alımı Giderleri Desteği (Geri Ödemeli)
6. Personel Gideri Desteği
7. Başlangıç Sermayesi Desteği
8. Proje Geliştirme Desteği
● Proje Danışmanlık Desteği
● Eğitim Desteği
● Sınai ve Fikri Mülkiyet Hakları Desteği
● Proje Tanıtım Desteği
● Yurt içi ve Yurtdışı Kongre/Konferans/Fuar Ziyareti /Teknolojik İşbirliği Ziyareti Desteği
● Test, Analiz ve Belgelendirme Desteği

Endüstriyel Uygulama Destek Programı
Teknoloji, Yenilik ve Yerlileştirme Dairesi Başkanlığı tarafından tasarlanan bir diğer program olan “Endüstriyel Uygulama Destek Programı” 2020 yılının başına kadar başvuru almıştır.
Program kapsamında; yeni bir ürün veya hizmetin; üretilmesi ya da kalitesinin artırılması amacıyla projelendirme yapılması ve strateji geliştirilmesine yönelik çalışmaların desteklenmesidir. Günümüzde bu program yerine “AR-GE ÜR-GE ve İnovasyon Destek Programı” yürürlüktedir.

Desteklenen giderler:
1. Kira Desteği
2. Makine-Teçhizat, Donanım, Sarf Malzemesi, Yazılım ve Tasarım Giderleri Desteği
3. Makine-Teçhizat, Donanım, Sarf Malzemesi, Yazılım ve Tasarım Gid. Desteği (Geri Ödemeli)
4. Personel Gideri Desteği

KOBİ TEKNOYATIRIM - KOBİ Teknolojik Ürün Yatırım Destek Programı
Araştırma geliştirme (Ar-Ge) faaliyetleri ya da yenilik çalışmaları kapsamında ortaya çıkan ürünlerin üretilmesi ve çeşitli pazarlarda ticarete yönelik adım atılması ile orta - yüksek ve yüksek teknoloji sınıfında bulunan ve cari işlemler hesabına katkı sağlayacak ürünlerin üretimini ve ticarette yer almasını sağlayacak çalışmaların desteklenmesidir.
1. Makine-Teçhizat Desteği
2. Üretim Hattı Tasarım Giderleri Desteği
3. Yazılım Giderleri Desteği
4. Personel Gideri Desteği
5. Eğitim ve Danışmanlık Desteği
6. Tanıtım ve Pazarlama Giderleri Desteği





Stratejik Ürün Destek Programı
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca yürütülen Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı kapsamında (Hamle Programı), Türkiye’de yerleşik sermaye şirketi statüsündeki işletmelerden orta - yüksek ve yüksek teknoloji seviyesindeki sektörlerde katma değeri yüksek ürünlerin üretimini artırmaya yönelik yapılan yatırımların proje bazında desteklenmesidir.
1. Makine-Teçhizat Desteği
2. Yazılım Giderleri Desteği
3. Personel Gideri Desteği
4. Referans Numune Gideri Desteği
5. Hizmet Alımı Desteği



- İŞLETME GELİŞTİRME, BÜYÜME VE ULUSLARARASILAŞMA DESTEKLERİ -

KOBİ ve girişimcilerin faaliyetlerini geliştirmek, iş kapasitelerini büyütmek ve stratejilerine istinaden yurt dışında faaliyet gösterebilmeleri amacıyla verilen desteklerdir. Bu kapsamda kriterlerine göre yüksek tutarda döviz cinsi destekler bulunmaktadır.

İşletme Geliştirme Destek Programı
Diğer alt programlara göre daha basit ve genel kriterlere sahip olan, faaliyette olan işletmelerin desteklenmesi amacıyla yürürlüktedir. Temelde KOBİ’lerin rekabet güçlerinin, markalaşma ve kurumsallaşma süreçlerinin desteklenmesi, kapasitelerinin artırılması noktasında önemli bir programdır.
1. Yurt İçi Fuar Desteği
2. Yurt Dışı İş Gezisi Desteği
3. Nitelikli Eleman İstihdam Desteği
4. Tasarım Desteği
5. Sınai Mülkiyet Hakları Desteği
6. Belgelendirme Desteği
7. Test ve Analiz Desteği
8. Enerji Verimli Elektrik Motorları Değişimi Desteği
9. Bağımsız Değerlendirme Desteği
10. Model Fabrika Desteği
11. Teknik Danışmanlık Desteği



Yaşayan Kültür Mirası İşletmeler Destek Programı
Kültür mirası olarak görülen, kabul edilen zanaatların, işçiliğin, işlerin korunması amacıyla yürürlükte olan programdır.
1. Kuruluş Desteği
2. İşletme ve Yetiştirme Desteği
3. Makine ve Teçhizat Desteği
4. Tanıtım ve Pazarlama Desteği

Yeşil Dönüşüm Destek Programı
Belirli kriterleri uygulayan KOBİ’lerin yeşil dönüşüm konusunda mevcut durumlarının analiz edilerek ihtiyaçların & eksiklerin belirlenmesi, gerekli stratejilerin oluşturulması ve zaman planı eşliğinde uygulanmasıdır.
1. Elektrik Motorları Etüt Hizmeti Desteği
2. Elektrik Motorları Değişim Giderleri Desteği
3. Enerji Etüt Hizmeti Desteği
4. Verimlilik Artırıcı Giderler Desteği

İşbirliği Destek Programı
Proje Yönetim Dairesi Başkanlığı tarafından tasarlanan bu program, küçük işletmelerin büyük işletmelerle birlikte iş yapması, ortak çalışmalar yürütmesi ve iki tarafın birbirinin tecrübesinden yararlanmasının desteklenmesine yöneliktir. Küçük işletmelerin birbiriyle işbirliği yapıp rekabetçi güçlerinin artması veya küçük işletmelerin büyük işletmelerle ortak proje yürüterek tecrübe ve pazar gücünden yararlanmasını sağlamak amacıyla yürürlüktedir.



KOBİGEL - KOBİ Gelişim Destek Programı
Türkiye’nin ulusal ve uluslararası stratejileri ve hedefleri doğrultusunda, KOBİ’lerimizin ekonomideki paylarının ve marka bilinirliklerinin artması ile hazırlayacakları projelerin desteklenmesidir.



Uluslararası Kuluçka Merkezi ve Hızlandırıcı Destek Programı
Bu programın amacı Türkiye’de gerçekleştirilen Ar-Ge ve inovasyon faaliyetleri kapsamında orta - yüksek ve yüksek teknolojili ürünlerin yurtdışı pazarlarda yer alması, ihracatın güçlendirilmesi & arttırılması için, uluslararası kuluçka merkezi kurulmasını ve işletmelerin hızlandırma programlarına katılmasını desteklemektir. Bu program “Uluslararası Kuluçka Merkezi Kurma Programı” ve “Uluslararası Hızlandırıcı Programı” olmak üzere iki alt programdan oluşur.

Yurt Dışı Pazar Destek Programı
Proje Yönetim Dairesi Başkanlığı tarafından tasarlanan “Yurt Dışı Pazar Destek Programı” kriterlere uyum açısından KOBİ’lere kolaylık sağlamaktadır. Temelde bir çok KOBİ bu programdan faydalanabilmektedir. KOBİ’lerin yurt dışına açılma & faaliyeti varsa yurt dışında yeni pazarlar edinme, rekabetçi gücünü artırma, uluslararası pazarda her sektörde Türkiye’nin pazar payını artırmayı amaçlamaktadır.
1. Personel Giderleri
2. Donanım Giderleri
3. Yazılım Giderleri
4. Tanıtım Giderleri
5. Yurt Dışı Fuar ve Seyahat Giderleri
6. Test / Analiz ve Belgelendirme Giderleri
7. Diğer Hizmet Alımı Giderleri



- KOBİ FİNANSMAN DESTEKLERİ -

KOBİ Finansman Destek Programı
KOBİ’lerin yaşam süresinin artırılması, sürdürülebilir bir sistem ve büyüme sürecine sahip olabilmeleri için hibe ve destek programları haricinde uygun koşullarda finansal - mali destek temin edilerek finansman sorunlarının çözümü, üretim, kalite ve standartlarını artırmaları, istihdamlarını artırmaları amacıyla yürürlüktedir.

- İŞGEM/TEKMER DESTEKLERİ -

İŞGEM/TEKMER Programı
Girişimcilik Dairesi Başkanlığı ve Teknoloji, Yenilik ve Yerlileştirme Dairesi Başkanlığı tarafından tasarlanan bu program girişimcilik ekosisteminde yer alan kurumların, kurumlar arası işbirliği ile ulusal plan ve programlar doğrultusunda yeni işletmelerin kurulması ve geliştirilmesi/büyütülmesine destek sağlamaktır.

- MİKRO VE KÜÇÜK İŞLETMELERE DESTEK PROGRAMI -

Mikro ve Küçük İşletmelere Hızlı Destek Programı
Üretim ve üretime yönelik tamamlayıcı & öncelikli sektörler ile 2020 yılında başlayan COVID19 salgını etkilerini diğer sektörlere göre daha fazla hisseden bazı hizmet ve ticaret sektörlerdeki kurumların ve işletmelerin faaliyetlerini sürdürmeleri ve yeni personel istihdam etmelerini sağlamayı amaçlamaktadır.



TİCARET BAKANLIĞI DESTEKLERİ

1- İhracat Destekleri:

Türkiye’nin ulusal ve uluslararası kalkınma planlamasında ve stratejisine istinaden ihracat faaliyetinde bulunan, ihracata yönelik çalışmalar yürütüp Türkiye’ye döviz kazandırıcı üretim yapan tüm firmaların daha rekabetçi, global markalaşma süreci, yüksek üretim kapasitesi ve daha nitelikli kadroya sahip olmaları için yürütülen programlardır.

İhracat Teşvikleri
• Yurtdışı Pazar Araştırması Desteği (Yurtdışı Seyahat Desteği)
• Yurtdışı Fuar Desteği
• Yurt İçi Uluslararası Fuar Desteği
• Yurtdışı Marka Tescil Desteği
• Yurtdışı Birim Desteği (Ofis, Mağaza, Depo, Showroom vb.)
• Pazara Giriş Belgeleri Desteği
• Test Analiz Belgeleri Desteği
• Yurtdışı Şirket Alım Desteği
• Yurtdışı Tanıtım Faaliyetleri Desteği
• Pazara Giriş Projesi Hazırlama Desteği

Sürekli Açık Destekler;

Küresel Tedarik Zinciri (KTZ) Programı
Türkiye’de bulunan ihracatçı firmaların global firmalarla, üreticilerle birlikte tedarikçi ilişkisi kurmalarını sağlamak amacıyla belirtilen nitelikteki giderleri içermektedir ve projelerin giderlerini desteklemektedir.





Tasarım ve Ürün Geliştirme Programı
Üretici firmalarımızın moda, endüstriyel tasarım ve inovasyon kapasitelerinin artırılması ile ihracata dönük daha yüksek katma değerli ürün üretmeleri amacıyla uygulanacak strateji ve projeleri desteklemektedir.



Ar-Ge ve Tasarım Merkezi Programı
Şirketlerin Ar - Ge ve Tasarım Merkezleri kapsamında yapmış olduğu çalışmaların, inovasyonun desteklenmesi amacıyla yürürlüktedir.

İşletmelere Yönelik Destekler;
• Pazara Girişte Dijital Faaliyetlerin Desteklenmesi
• Yurt Dışı Pazar Araştırma Desteği
• Rapor Desteği
• E-Ticaret Sitelerine Bireysel Üyelik Desteği
• Pazara Giriş Belgeleri Desteği
• Yurt Dışında Gerçekleştirilen Fuarlara Katılım Desteği
• Sektörel Nitelikli Uluslararası Yurt İçi Fuarlara Katılım Desteği
• Yurt Dışı Birim Kira Desteği
• Yurt Dışı Tanıtım Faaliyetleri Desteği
• Yurt Dışı Marka Tescil Desteği

Bilişim Sektörüne Yönelik Destekler;
• Yurt Dışı Ürün/Hizmet/Marka/Patent/Fikri Mülkiyet Hakkı Tescil Ve Koruma Desteği
• Rapor Ve Veri Analizi Desteği
• Belgelendirme Desteği
• Yurt Dışı Arama Desteği
• Hizmet Pazarlamaya Yönelik E-Ticaret Site Ve Platformlar İle Uluslararası Kuruluşlara Bireysel Üyelik Desteği
• Yazılım, Mobil Uygulama, Dijital Oyun Geliştirme Desteği
• Kiralama Desteği
• Pazara Giriş Desteği
• Reklam, Tanıtım Ve Pazarlama Desteği
• Ürün Yerleştirme Desteği
• Komisyon Desteği
• Yurt Dışı Fuar/Kongre/Konferans/Seminer Bireysel Katılım Desteği
• Yurt Dışı Fuar/Kongre/Konferans/Seminer Milli Katılım Desteği
• Yurt İçi Fuar /Kongre/Konferans /Yarışma /Eğitim Organizasyonlarının Desteklenmesi
• Yurt Dışı Birim Desteği

Diğer İhracat Destekleri;
Markalaşma ve Turquality Desteği
TURQUALITY® Programı, uluslararası arenada markalaşma potansiyeli yüksek olan firmalarımızın, üretim süreçlerinden pazarlamalarına, satış süreçlerinden satış sonrası hizmetlerine kadar tüm süreçlerde kurumsallaşma ve gelişimlerini sağlamak ve küresel bir oyuncu olabilmeleri amacıyla oluşturulmuş bir marka destek programıdır.



Uluslararası Rekabetçiliğin Geliştirilmesinin Desteklenmesi Programı (UR-GE)
2010/8 sayılı tebliğ ile kümelenme anlayışı ve proje yaklaşımı çerçevesinde iş birliği faaliyetinde bulunan kuruluşların; proje bazlı ihtiyaç analizi, eğitim, danışmanlık, tanıtım, istihdam, yurt dışı pazarlama gibi süreçlerin birbirine bağlı şekilde entegre edilip uygulanabileceği bir destek mekanizması yürütmektedir.

E-Turquality Bilişimin Yıldızları Destek Programı
2022 yılında yürürlüğe giren program, halihazırda bilişim sektöründe yer alan yazılım/mobil uygulama/oyun geliştiren firmalara yönelik sağlanan destekler yeni tebliğ ile birlikte artık finansal yazılım-teknoloji, Blockchain, yapay zeka, e-spor, siber güvenlik gibi sektörler de destek kapsamına alınmıştır.



2- Hizmet Sektörü Destekleri


Türkiye Bilişim Sektörünün Uluslararasılaşması ve E-Turquality (Bilişimin Yıldızları) Programı
Turquality kapsamında yer alan bilişim sektöründeki firmaların kabul alanının artırılmasıyla birlikte artık finansal yazılım & teknoloji firmaları, e-spor, Blockchain, siber güvenlik ve yapay zeka üreten firmalar da destek kapsamına alınmıştır.

Döviz Kazandırıcı Hizmet Sektörleri Markalaşma Desteği
Bu kararın amacı döviz kazandırıcı olup hizmet sektörlerinde faaliyet gösteren ve Türkiye’de yerleşik olan şirket ve kuruluşların markalaşmak için gerçekleştirdikleri faaliyetlere ilişkin giderler ile hizmet sektörlerine yönelik olumlu Türk hizmeti imajının oluşturulması ve bu imajın yerleştirilmesi için yurt içinde & yurt dışında gerçekleştirilecek her türlü harcamanın karşılanmasıdır.

Döviz Kazandırıcı Hizmet Ticareti Desteği
Bu kararın amacı, döviz kazandırıcı hizmet ve alanlar ile hizmet ihracatına yönelik hukuki bir çerçeve oluşturulması, hizmet ihracatımızda sürdürülebilir artışın sağlanması ve pazar payının artırılmasına yönelik olarak ihracatçı kurumların desteklenmesidir.

Pazara Girişte Dijital Faaliyetlerin Desteklenmesi
Kurumların sahip olduğu ticari faaliyetlerde teknolojik gelişmelerden en üst seviyede faydalanmaları ile dijital pazarlama yöntemlerininin etkin şekilde kullanılması amacıyla aşağıdaki giderleri destekler.
● E-ticaret sitelerine üyelik
● Sanal Ticaret Heyetleri
● Sanal Fuarlar

3- Yurt Dışı Teknik Müşavirlik Hizmetleri Destekleri

TEKNİK MÜŞAVİRLİK ŞİRKETLERİNE SAĞLANAN DESTEKLER
• Proje Desteği
• Yurtdışı Ofis Desteği
• Reklam, Tanıtım ve Pazarlama Desteği
• Pazar Araştırması Desteği
• Yurtdışı Fuar Katılım Desteği
• Seminer ve Konferans Katılım Desteği
• Teknik Müşavirlik ve Teknik Müşavirlik Heyet Programı Desteği
• Yurtdışı Eğitim Desteği
• Yazılım Desteği
• Mesleki Sorumluluk Sigortası Desteği
• Uluslararası Mesleki Yarışmalara Katılım Desteği

SEKTÖR ÖRGÜTLERİNE SAĞLANAN DESTEKLER
• Reklam, Tanıtım ve Pazarlama Desteği
• Yurtdışı Fuar Katılım Desteği
• Yurtdışı Fuar Organizasyonu Desteği
• Seminer ve Konferans Katılım Desteği
• Seminer ve Konferans Organizasyonu Desteği
• Teknik Müşavirlik ve Müteahhitlik Heyet Programı Desteği

TÜBİTAK DESTEKLERİ

TÜBİTAK tarafından kurum, kuruluş, şirket ve girişimcilere yönelik ulusal ve uluslararası kapsamda sağlanan desteklerdir. TÜBİTAK destekleri kapsamında firmalara çağrılı olmak üzere 15’i aşkın destek programı sağlanmaktadır. Girişim ve inovasyonu desteklemek ile Türkiye’deki firmaları uluslararası arenaya katılmalarını teşvik etmek, diğer firmalarla iş birliği sağlayarak rekabetçi yönlerini güçlendirmeleri amaçlanmaktadır.

-Ulusal Destek Programları-

1501 - TÜBİTAK Sanayi Ar-Ge Projeleri Destekleme Programı
Ülkeye değer katacak Ar-Ge projeleri desteklenerek Türk sanayiinde firmaların veya şirketlerin optimum seviyede geliştirmesi ve büyümesi amacıyla bu destek verilmektedir. Geliştirilen Ar-Ge projeleri sayesinde teknolojik ve ekonomik alanda bir büyüme ve gelişme gerçekleşmesi hedeflenmektedir.

1503 – TÜBİTAK Proje Pazarları Destekleme Programı
Şirketlerin, üniversite ve araştırma kuruluşları ile bir araya gelerek yürüttüğü Ar-Ge projelerinin geliştirilmesi amacıyla yapılan iş birlikleri bu program kapsamında desteklenmektedir. Yeni bir ürünün üretilmesi veya geliştirilmesi, aynı zamanda mevcut standardının üstüne çıkarılması hedeflenmektedir. Yeni tekniklerin geliştirilmesine yönelik yapılan tüm çalışmaların iyileştirilmesine destek olunmaktadır.

1505 - Üniversite-Sanayi İşbirliği Destek Programı
Müşteri kuruluş ve yönetici kuruluş iş birliği sözleşmesi imzalanarak yeni bir ürün üretilmesi veya mevcut ürünün geliştirilmesi amaçlanır. Üretilen veya geliştirilen ürünün sanayiye kazandırılarak ticarileştirilmesi istenir. Müşteri kuruluş KOBİ, yönetici kuruluş ise üniversite veya bir kamu araştırma merkez ve enstitüsüdür. Bu projelerin finansmanı TÜBİTAK ve müşteri kuruluştur.

1507 - TÜBİTAK KOBİ Ar-Ge Başlangıç Destek Programı
Ar-Ge Başlangıç Destek Programı, KOBİ’ler tarafından yürütülen, verimliliği artırarak optimum seviyede bir büyüme yakalanması için yapılan ilk 5 projenin (2’si ortaklı) desteklenmesidir. Katma değeri daha yüksek ürünlerin tercih edilmesi istenmektedir. Yüksek teknolojilerin kullanılarak yenilikçi ürünlerin geliştirilmesi hedeflenir.
1511 - TÜBİTAK Öncelikli Alanlar Araştırma Teknoloji Geliştirme ve Yenilik Projeleri Destekleme Programı (Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı)
1511 TÜBİTAK, öncelikli alanlarda ihtiyaca yönelik projelerin gerçekleştirilmesi ve teknolojinin geliştirilerek yetkinliğin artırılmasını hedeflemektedir. Ülke adına büyük öneme sahip, katma değeri yüksek olan ürünlerin üretim kapasitesinin artırılması istenmektedir. Öncelikli Ürün Listesinde yer alan ürünlerin üretilmesine yönelik yatırımlar için çağrılı olan bu program tarafından destek sağlanmaktadır.

1512 - Girişimcilik Destek Programı (BiGG Yeşil Büyüme Çağrısı)
Sağlık, sürdürülebilir tarım, yazılım, enerji, teknolojik gelişmelere paralel olarak üretilmiş ulaşım araçları ve üretim sistemleri gibi alanlarda geliştirilmek istenen ürünlerin yer aldığı projeler desteklenir. Yüksek lisans, doktora veya lisans mezuniyetine 1 yıl kalmış öğrenciler ile yüksek lisans, doktora ve lisans eğitimini en fazla 5 yıl içerisinde tamamlamış tüm kişiler bu destek programından faydalanabilmektedir.

1513 - Teknoloji Transfer Ofisleri Destekleme Programı
Üniversitelerde teknoloji kullanılarak geliştirilen tüm projelerin somut bir hale dönüşmesi aynı zamanda ticari bir değer kazanması amacıyla bu destek verilmektedir. Üniversite ve özel sektör iş birliği sağlanarak sanayi sektörünün ihtiyaç duyduğu teknoloji ve bilgi birikiminin üniversiteler tarafından üretilmesine destek olunmaktadır.


1514 - Girişim Sermayesi Destekleme Programı (Tech-InvesTR) Gelişmeye açık, teknoloji tabanlı olan ve potansiyeli olan fikir aşamasındaki projeler Girişim Sermayesi Destekleme Programı kapsamındadır. Ürünün ticarileşme süresince ihtiyacı olan finansman sağlanmaktadır.



1515 - Öncül Ar-Ge Laboratuvarları Destekleme Program
Ulusal ve uluslararası kuruluşların bilimsel ve teknolojik bilgi üretiminin desteklenmesi ile birlikte ülkenin bu alanda bir merkez haline gelmesi amaçlanır. Bu destek kapsamında öncelik verilmiş alanlar bulunmaktadır.

1601 - Yenilik ve Girişimcilik Alanlarında Kapasite Artırılmasına Yönelik Destek Programı (BiGG+ KOBİ Mentor Arayüzü )
Ar-Ge projeleri kapsamındaki çalışmalardan sağlanan verimin ve iş birliklerinin artması, sektörün büyümesi ve ekonomik kalkınmanın artması amaçlanır. Bu amaçlar doğrultusunda kapasite artırılmasının gerçekleşmesi istenir. Projeler geri ödemesiz olarak desteklenmektedir.

1602 - TÜBİTAK Patent Destek Programı
Türkiye kaynaklı ulusal ve uluslararası patent başvuru sayısının artırılması, gerçek ve tüzel kişilerin patent başvurusu yapmaya teşvik edilmesi ve ülkemizdeki patent sayısının artırılmasını hedeflemektedir.

1702 Patent Tabanlı Teknoloji Transferi Destekleme Çağrısı
Üniversiteler, araştırma kurumları ile teknoloji geliştirme bölgelerinde geliştirilmekte olan ve patenti olan teknolojilerin sanayiye - seri üretime aktarılması amacıyla açılan programdır.

1707- Siparişe Dayalı Ar-Ge Projeleri için KOBİ Destekleme Çağrısı
1707 Programı ile KOBİ’ler tarafından Ar-Ge sonucu ile üretilen, müşterilerin taleplerinin seri üretime geçecek şekilde çıktılara dönüştürülmesi ve yüksek ticarileşme potansiyeline sahip Ar-Ge çalışmalarının desteklenmesi amaçlanmaktadır.

SAYEM-Sanayi Yenilik Ağ Mekanizması
SAYEM, ulusal yüksek ve orta-yüksek teknoloji hedefleri doğrultusunda üniversite, özel sektör ve kamu işbirliği ile yenilik ağları oluşturarak katma değeri yüksek ürün veya ürün grubu geliştirmeyi amaçlamaktadır.

-Uluslararası Destek Programları-

1509 - TÜBİTAK Uluslararası Sanayi Ar-Ge Projeleri Destekleme Programı
Uluslararası ortaklı bir şekilde geliştirmek ve yürütülmek istenen projelerin desteklenmesi hedeflenmiştir. EUREKA altında yer alan EUREKA, EUREKA Küme Projeleri, EUROSTARS, Ortak Teknoloji Girişimleri, MNT-ERA.NET gibi araçlara dair ürünlerin geliştirilmiş olması gerekmektedir. Türkiye’de faaliyet gösteren tüm firmalar bu destekten faydalanabilmektedir.

Ufuk Avrupa Programı
Bilimsel ve teknolojik yönden Avrupa ülkelerini destekleyen bu program, istenilen sosyoekonomik düzeye gelinmesini amaçlar. Aynı zamanda istihdam yaratmak ve fayda sağlayan bir rekabet ortamı oluşması istenmektedir.2021-2027 tarihleri arasında Ufuk Avrupa Programı 95,5 milyar Euro tutarında bilimsel faaliyetleri desteklemeyi hedeflemektedir.

1709 – EUREKA-EUROSTARS
Avrupa ülkeleri arasındaki iş birliğini artırmaya yönelik olarak yapılan, teknolojinin geliştirilmesi ve araştırmaların desteklenmesi amacıyla açılan bir programdır. Ülkeler arası ilişkileri güçlendirmek ve karşılıklı fayda sağlamak amaçlanır. Ürün ve hizmetlerin yer aldığı tüm endüstrileri teşvik etmek temel hedeftir.

SANAYİ VE TEKNOLOJİ BAKANLIĞI TEŞVİK VE DESTEKLERİ

Ulusal ve/veya uluslararası sermayeli şirketler tarafından ülkemizde gerçekleştirilecek yatırım projelerini, 3 temel teşvik programı çerçevesinde desteklemektedir. Bu kapsamda firmalar, kurumlar yatırım sektörlerine, alanlarına, tipine göre birçok farklı teşvikten yararlanabilmektedir.

Yatırım Teşvik Programı - Belgesi
Yatırım teşvik programı kapsamında kurumların yatırımlarına yönelik belirlenen 6 bölge ve sektörel ayrımlara istinaden çeşitli teşvikler sunulmaktadır. Bu kapsamda yatırımlara yönelik yatırım teşvik ve süper teşviklerle birlikte ulusal ve uluslararası firmalara kolaylık sağlamaktadır.


Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Yatırımlara Yönelik Teşvikler
Bölgesel Teşvikler
1. Bölge Teşvikleri
2. Bölge Teşvikleri
3. Bölge Teşvikleri
4. Bölge Teşvikleri
5. Bölge Teşvikleri
6. Bölge Teşvikleri

Ar-Ge & Tasarım Merkezi Destekleri
Kuruluşların yatırımlarına göre ve inovasyon alanlarına istinaden Ar-Ge ve Tasarım Merkezi kapsamına alınmaları konusunda süreçleri Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı üstlenmektedir. Yatırım alanına bağlı olarak, personel, teçhizat ve daha birçok noktada destekler sağlanmaktadır.

Ar-Ge ve Tasarım Teşvikleri
● Vergiye Tabi Kazancın Tespitinde İndirim
● Vergiye Tabi Kazancın Tespitinde Performansa Dayalı İlave İndirim
● Siparişe Dayalı Ar-Ge, Yenilik ve Tasarım Faaliyetlerinin Vergiye Tabi Kazancın Tespitinde İndirim Unsuru Olarak Kabul Edilmesi
● Personele ait Gelir Vergisi Stopajı indirimi
● Desteklenecek Programlar Mezunu Personel İstihdam Desteği (Sadece Ar-Ge Merkezleri için geçerli)
● Sigorta Primi İşveren Hissesi Desteği
● Damga Vergisi İstisnası
● Gümrük Vergisi İstisnası
● Yarı veya Tam zamanlı Üniversite Öğretim Elemanı İstihdam İmkânı
● Yabancı Uyruklu Personel Çalıştırmada Kolaylık

Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı
Hamle Programı olarak da bilinen program, üretici firmalara yönelik yüksek katma değerli, orta-yüksek ve yüksek teknolojili ürünlerin üretilmesi süreçlerinde destek sağlamak amacıyla yürürlüktedir. Makine, bilgisayar, elektronik, optik, elektrikli teçhizat, eczacılık ve kimya tabanlı ürünlere destek sağlanmaktadır.

Bölgesel Yönetim Merkezi Teşvikleri
Bölgesel yönetim merkezlerini Türkiye’ye taşıya uluslararası şirketler için vergi avantajları sağlanmaktadır. Bu vergi avantajları Gelir Vergisi Stopajı Desteği ve Damga Vergisi Muafiyeti bulunmaktadır.



SGK TEŞVİKLERİ

SGK teşvikleri, Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından çeşitli yasalar eşliğinde koşulları belirlenen temel olarak, istihdama yönelik teşviklerle istihdamı özendirmek, istihdamı artırarak işsizliği azaltmak, kayıt dışı istihdamı önlemek amacıyla pek çok teşvik yürürlüğe alınmıştır. Özel sektör işverenleri tarafından SGK vergi dairesine ödenen primlerde ve vergilerde indirim, destek ve teşvikler sağlanmaktadır.

<a href="https://odsdanismanlik.com/tr/kalkinma-ajanslari-mali-destek-programlari/"KALKINMA AJANSLARI

Kalkınma ajanslarının görevleri arasında kamu, özel sektör ve sivil toplum kuruluşları arasındaki işbirliğini desteklemek ve yerelde yer alan firmaların potansiyellerinin açığa çıkmasını sağlamaktır. Türkiye genelinde 26 adet Kalkınma Ajansı mevcuttur. Amaç ve görevleri arasında eğitim danışmanlığı, program ve proje hazırlanmasına katkı ve danışmanlık verme gibi alanlar yer almaktadır.

Türkiye’deki Kalkınma Ajansları:
● İstanbul Kalkınma Ajansı
● Trakya Kalkınma Ajansı (Edirne-Kırklareli-Tekirdağ)
● Güney Marmara Kalkınma Ajansı (Balıkesir-Çanakkale)
● İzmir Kalkınma Ajansı
● Güney Ege Kalkınma Ajansı (Aydın-Denizli-Muğla)
● Zafer Kalkınma Ajansı (Afyon-Kütahya-Manisa-Uşak)
● Bilecik Kalkınma Ajansı (Bursa, Eskişehir)
● Doğu Marmara Kalkınma Ajansı (Bolu-Düzce-Kocaeli-Sakarya-Yalova)
● Ankara Kalkınma Ajansı
● Mevlana Kalkınma ajansı (Karaman-Konya)
● Batı Akdeniz Kalkınma Ajansı (Antalya-Burdur-Isparta)
● Çukurova Kalkınma Ajansı (Adana-Mersin)
● Doğu Akdeniz Kalkınma Ajansı (Hatay-Kahramanmaraş-Osmaniye)
● Ahiler Kalkınma Ajansı (Aksaray-Kırıkkale-Kırşehir-Niğde-Nevşehir)
● Orta Anadolu Kalkınma Ajansı (Kayseri-Sivas-Yozgat)
● Batı Karadeniz Kalkınma Ajansı (Bartın-Karabük-Zonguldak)
● Kuzey Anadolu Kalkınma Ajansı (Çankırı-Kastamonu-Sinop)
● Orta Karadeniz Kalkınma Ajansı (Amasya-Çorum-Samsun-Tokat)
● Doğu Karadeniz Kalkınma Ajansı (Artvin-Giresun-Gümüşhane-Ordu-Rize-Trabzon)
● Kuzeydoğu Anadolu Kalkınma Ajansı (Bayburt-Erzincan-Erzurum)
● Serhat Kalkınma Ajansı (Ağrı-Ardahan-Iğdır-Kars)
● Fırat Kalkınma Ajansı (Bingöl-Elazığ-Malatya-Tunceli)
● Doğu Anadolu Kalkınma Ajansı (Bitlis-Hakkari-Muş-Van)
● İpek Yolu Kalkınma Ajansı (Adıyaman-Gaziantep-Kilis)
● Karacadağ Kalkınma Ajansı (Diyarbakır-Şanlıurfa)
● Dicle Kalkınma Ajansı (Batman-Mardin-Şırnak-Siirt)



İŞKUR TEŞVİKLERİ

İŞKUR’un sağlamış olduğu istihdam teşvikleriyle birlikte belirli şartlara haiz olan işsizleri istihdam eden işverenlere belirli bir takvime istinaden prim, vergi veya ücret destekleri sağlanmaktadır. Bu teşviklerin bir kısmı İŞKUR bir kısmı ise işlem uygulayıcısı olarak Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından finanse edilmektedir.
İşkur Teşvikleri 4 temel programa ayrılmaktadır.
● Kadın, Genç ve Mesleki Yeterlilik Belgesi Olanların İstihdamı Teşviki
İlave İstihdam Teşviki
● İlave İstihdama Finansman Kolaylığı Desteği
● İşsizlik Ödeneği Alanların İstihdamına Yönelik Teşvik

AVRUPA BİRLİĞİ HİBE VE TEŞVİK PROGRAMLARI

Türkiye’de yer alan KOBİ ve girişimcilere yönelik Avrupa Birliği’nin belirlediği kriterler çerçevesinde, Türkiye’de hibe ve teşvik sağlayan kurumların denetimiyle birlikte birçok farklı program yürürlüktedir.

UFUK 2020 PROGRAMI
Avrupa Birliği’nin fonları tarafından desteklenen Ufuk Avrupa Programı ile 2021 ile 2027 yılları arasında yaklaşık 100 milyar Avro'luk bütçeyle bilim ve inovasyon faaliyetlerinin desteklenmesi hedeflenmektedir. Ufuk Avrupa Programı’nın temel amacı farklı bölgelerden firmaları destekleyerek Avrupa Birliği’ni bilimsel ve teknolojik yönden güçlendirmektir.

COSME PROGRAMI
Programın amacı eğitim hizmetleri, çalıştaylar, koçluk hizmetleri ile birlikte Türkiye’de yerleşik KOBİ’lerin rekabet & marka gücünü geliştirmek ve KOBİ’lerin Türkiye’nin ekonomik kalkınmasındaki rolünü büyütmektir.

İSTİHDAM VE SOSYAL YENİLİK (EaSI) PROGRAMI
2014 ve 2020 yılları arasında 920 milyon Euro’luk bütçesiyle nitelikli ve sürdürülebilir istihdam, yeterli sosyal korumanın temini, sosyal dışlanma ve yoksullukla mücadele ile çalışma şartlarının iyileştirilmesi hususlarına destek verilmesi amacıyla uygulanmıştır.

AVRUPA DAYANIŞMA PROGRAMI (ESC)
Avrupa Dayanışma Programı adıyla bilinen program; gençlerin kişisel, eğitim ve mesleki gelişimlerini teşvik etmekle birlikte yaşadıkları ülkelerde ve yurt dışında topluma yarar sağlayan projelerde gönüllü olmaları için yürürlüktedir. Devlet Destekleri ve Teşvikleri Başvuru Şartları Nelerdir?
Devlet hibe (teşvik) kredisi sağlamak için hibe kredi veren devlet kurumlarına başvuruda bulunulması gerekmektedir. İl ve İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü, KOSGEB, kamu bankaları gibi kurumlardan hibe kredi sağlanabilmektedir. Hibe kredi başvurusu yapılabilmesi için 18 yaşın doldurulmuş olması beklenmektedir. Tarım ve hayvancılık alanında faaliyet gösterecek olanların ÇKS belgelerinin bulunması gerekmektedir.Hibe kredisinden yararlanabilmesi için hibe kredi verilen alanlarda faaliyet gösterildiğinin devlete belgelenmesi gerekmektedir. Ayrıca hibe kredi başvurusu yapanların sigortalı olarak başka bir işte çalışmıyor olmaları beklenmektedir. İşletme ve yatırım kredisi adı altında hem işletme giderlerinin karşılanabilmesi hem de verilen hizmetin iyileştirilebilmesi için devlet hibe kredi sağlamaktadır.

Firmalar Neden Hibe ve Teşvik Programlarından Faydalanmalıdır?

Hibe, destek ve teşvik programları firmaların büyümesi ve gelişimi için oldukça büyük önem taşımaktadır. KOSGEB, TÜBİTAK, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Ticaret Bakanlığı gibi kurumlar tarafından firmalara sunulan hibe, destek ve teşvik programları oldukça çeşitli alanlarda firmalara katkıda bulunmaktadır ve bu programlar sayesinde firmaların maliyetleri ciddi oranda azalmaktadır.

İlginizi Çekebilecek Diğer Makalelerimiz

Patent Tescili

Makaleyi Okumak İçin Tıklayınız

Dijital İnsan Kaynakları Nedir?

Makaleyi Okumak İçin Tıklayınız

Sürdürülebilir Kalkınma Nedir?

Makaleyi Okumak İçin Tıklayınız

İş Hukuku İhlalleri Nedir?

Makaleyi Okumak İçin Tıklayınız